به گزارش اکوایران، در سفر اخیر آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا به جده، سرانجام دولت جو بایدن نقش مرکزی رهبری عربستان سعودی در خاورمیانه و جهان را به رسمیت شناخت. همچنین، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا به مدت سه روز در جلسات مهمی با حضور ده‌ها وزیر سعودی شرکت کرد. علاوه بر این، او در جده با محمد بن سلمان گفتگویی طولانی داشت.

این دیدار یک تحول مهم بود که نشان‌دهنده تغییر بزرگی در طرز فکر دولت بایدن و حزب دموکرات نسبت به عربستان بود که در سال‌های اخیر با خصومت به سعودی‌ها نگاه می‌کرد.

عمل‌گرایی آمریکایی

به نوشته نشنال‌نیوز، دیدار بلینکن بر رویکرد جدید عمل‌گرایانه دولت صحه گذاشت که نشان‌دهنده فاصله‌گرفتن آمریکا از موعظه‌کردن‌های نمادین است. این رویکرد جدید نه تنها مسائلی مانند قیمت انرژی و امنیت را شامل می‌شود، بلکه موضوعاتی بزرگ‌تر مانند مبارزه با افراط‌گرایی خشونت‌آمیز که فراتر از تمرکز سنتی بر مبارزه با تروریسم است را نیز در بر می‌گیرد.

شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با بلینکن، جسورانه گفت که متأسفانه کشورهای توسعه‌یافته از بازگرداندن شهروندان خود از مناطق جنگی خودداری کرده و بار آن را به دوش کشورهایی می‌اندازند که بیش از دیگران توسط تروریسم آسیب دیده‌اند. بعداً و پس از یک نشست ائتلاف بین‌المللی علیه داعش که در سطح وزیران در ریاض برگزار شد، بن فرحان بر اهمیت مبارزه با سازمان‌های تروریستی در افغانستان که نیروهای آمریکایی اخیراً از آن خارج شده‌اند، تأکید کرد.

این بیانیه بعد از ملاقات وزرای خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس با بلینکن منتشر شد که بر اهمیت مبارزه با افراط‌گرایی خشونت‌آمیز و تروریسم در سراسر جهان تأکید کرد و نشان‌دهنده تمایل شدید این شورا برای رد تصوری است که تروریسم را منحصر به خاورمیانه می‌داند.

در طول سفر به خلیج‌فارس، بلینکن مشتاقانه پیام تعهد آمریکا به امنیت منطقه و همکاری امنیتی استراتژیک با شورای همکاری خلیج‌فارس را منتقل کرد. او تأکید کرد واشنگتن نقش حیاتی کشورهای خلیج‌فارس، خصوصاً عربستان سعودی در اقتصاد جهانی و مواجه با بحران‌های بین‌المللی را به رسمیت می‌شناسد.

بر کسی پوشیده نیست که مسئله انرژی یک موضوع اساسی است و دولت بایدن سعی دارد که در ایام انتخابات، از افزایش شدید قیمت آن جلوگیری کند. البته این مسئله‌ای پیچیده بوده و عربستان سعودی هیچ وظیفه‌ای بر پذیرفتن بی‌چون‌وچرای خواست دولت بایدن برای افزایش تولید نفت نداشته و اولویت سعودی‌ها تنها ثبات قیمت‌ها است.

منافع امنیتی

اما اختلاف بر سر نفت غالباً از سایر منافع استراتژیک و امنیتی مشترک دو کشور جدا است. ریاض و واشنگتن اتفاق نظر دارند که رابطه امنیتی آن‌ها نباید موضوع چانه‌زنی و معامله با سایر کشورها قرار گرفته یا تضعیف شود. از نگاه آمریکایی‌ها این بیشتر به نگرانی‌ها از روابط بالقوه عربستان و چین برمی‌گردد.

دخالت مستقیم چین در احیای روابط ایران و عربستان سعودی و به‌عهده‌گرفتن نقش ضامن در توافق این دو کشور، دولت بایدن را نسبت به انفعال سیاسی خود در منطقه آگاه کرد؛ خصوصاً بعد از اینکه آمریکا کشورهای منطقه در مذاکرات هسته‌ای با ایران شرکت نداد؛ گویی این موضوع به آن‌ها مربوط نمی‌شود.  اصلاح‌نکردن اشتباهات گذشته و اقرارنکردن به ضرورت مشارکت با ریاض، واشنگتن را در موضع ضعف قرار می‌دهد.

البته همچنان اختلاف بزرگی بین نگاه آمریکایی‌ها و سعودی‌ها در مورد مسئله نزاع اسرائیل و فلسطینی‌ها وجود دارد. دولت بایدن به دنبال دستیابی به عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان است که می‌تواند دستاوردی فراتر از اقدام دولت ترامپ در توافق ابراهیم باشد که روابط کشورهای امارات، بحرین و مراکش را با اسرائیل عادی کرد. در حالی که عربستان سعودی مخالفتی با عادی‌سازی روابط با اسرائیل ندارد، اما یکی از شرایطش تشکیل کشور فلسطین بر اساس طرح «دو کشوری» است. اما برخی در واشنگتن به دنبال رد راه‌حل «دو کشوری» بوده و مشروط بودن هرگونه عادی‌سازی روابط به طرح صلح عربی برای پایان‌دادن به مناقشه اسرائیل و فلسطینی‌ها را کوچک می‌شمارند.

در همین رابطه، بیانیه مشترک وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس و بلینکن به دلیل تأکید بر راه حل «دو کشوری» اهمیت داشت. هر دو طرف بر تعهد خود برای دستیابی به صلحی عادلانه، دائمی و فراگیر در خاورمیانه، بر اساس راه حل «دو کشوری» و مرزهای ۱۹۶۷ و با تبادل اراضی مطابق با استانداردهای بین‌المللی و ابتکار صلح عربی، تأکید کردند.

شایان ذکر است که بیانیه مشترک همچنین رسماً از تلاش‌های عرب‌ها برای حل بحران سوریه حمایت کرد. در این بیانیه بر راه‌حل سیاسی مطابق با حقوق بشردوستانه بین‌المللی، همان‌طور که در قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ آمده است، تأکید زیادی شده است. همچنین این بیانیه از رویکرد گام‌به‌گام عرب‌ها برای حل بحران مطابق با قطعنامه ۲۲۵۴ استقبال کرد و حمایت خود را از نیروهای ائتلاف آمریکایی علیه داعش ابراز کرد.

همان‌طور که به صراحت در این بیانیه اشاره شده است، ایران نیز یکی از موضوعات گفتگو بود. در این بیانیه با اشاره خاص به ایران، بر تعهد مشترک آمریکا و کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس برای مقابله با هرگونه اقدامی که تهدیدی برای راه‌های دریایی، تجارت بین‌المللی و تأسیسات نفتی خلیج‌فارس باشد، تأکید کرد. ازسرگیری روابط دیپلماتیک بین عربستان و ایران نیز با موافقت مواجه شد.

جو پیرامون سفر بلینکن به جده و دیدارهای بعدی در ریاض نشان‌دهنده تغییر قابل توجه لحنی است که در سال‌های اخیر بر روابط ایالات متحده و عربستان سعودی سایه افکنده بود. دولت بایدن اذعان کرده که عربستان سعودی یک بازیگر تأثیرگذار منطقه‌ای و بین‌المللی است که نیاز به ارزیابی مجدد و تنظیم مجدد گفتمان سیاسی بین دو کشور دارد. در حل چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، هیچ جایگزینی برای عربستان سعودی وجود نداشته و نادیده‌گرفتن مواضع عربستان امکان‌پذیر نیست.