به گزارش اکوایران،  جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در تمام دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، معاون رئیس‌جمهور بو،. اما اغلب اهمیت بسیار کمی به هم‌ذات‌پنداری بایدن با ابتکارات سیاسی دوران اوباما در این زمینه داده می‌شود.

به نوشته جروزالم‌پست، توافق هسته‌ای ایران که در ژوئیه 2015 توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد تایید شد، از سوی اوباما به عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دوران ریاست جمهوری او تلقی شد. دولت او طراح یک توافق بین‌المللی بین ایران و اعضای دائم شورای امنیت به اضافه آلمان بود. این توافق که به عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته می‌شود، مجموعه‌ای از تحریم‌ها را حذف کرد و مبالغ هنگفتی را که در طول سال‌های تحریم مصادره شده بود، به ایران بازگرداند. این توافق، تعهدی از سوی ایران برای محدود کردن برنامه توسعه هسته‌ای خود و قرار دادن آن در معرض بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به همراه داشت.

تنش‌های در حال افزایش

اکنون، تنش‌ها در حالی افزایش یافته که استراتژی تعامل بایدن با مخالفت کنگره روبرو می‌شود. 

در آوریل 2015، با بسته شدن توافق برجام و در انتظار تصویب آن، اوباما در رادیوی عمومی ملی آمریکا مصاحبه کرد. او ادعا کرد: «هدف من وقتی به قدرت رسیدم این بود که مطمئن شوم ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌کند و در نتیجه مسابقه تسلیحات هسته‌ای را آغاز نمی‌کند. ما اکنون در موقعیتی هستیم که ایران توافق کرده است. بازرسی‌ها و راستی‌آزمایی‌های بی‌سابقه  تضمین‌هایی مبنی بر صلح‌آمیز بودن این برنامه است. ما اطمینان داریم که ذخایر اورانیوم بسیار غنی‌شده آن‌ها در جایی باقی می‌ماند که نتوانند سلاح هسته‌ای ایجاد کنند.»

با وجود واضح‌ترین شواهد مبنی بر تزلزل‌ناپذیری اختلافات ایران با آمریکا، اوباما و تیمش هرگز اعتقاد خود به سیاست تعامل را رها نکردند. توافق هسته‌ای زمانی که امضا شد هیچ تأثیری بر جو ضدآمریکایی در ایران نداشت. دونالد ترامپ از ابتدا نسبت به توافق برجام بدبین بود و در طول مبارزات انتخاباتی خود برای ریاست جمهوری بیش از یک بار وعده خروج ایالات متحده از آن را داد. در ماه می 2018 او این کار را انجام داد.

تلاش بایدن برای تعامل مجدد با ایران با وجود نگرانی‌های هسته‌ای

بایدن با اعتقاد قاطعانه به سیاست تعامل با ایران به ریاست‌جمهوری رسید. او امیدوار بود که دوباره به برجام بپیوندد. او در سپتامبر 2019 در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری خود نوشت: «اگر ایران به پایبندی دقیق خود به توافق هسته‌ای بازگردد، ایالات متحده دوباره به توافق [برجام] به عنوان نقطه شروعی برای مذاکرات بعدی خواهد پیوست».

اکنون حتی بایدن نیز اذعان دارد که برجام مرده است. اما مانند همیشه به فلسفه تعامل اوباما وفادار است ودولت او در حال نهایی کردن توافق با آن است. واشنگتن پست گزارش می‌دهد که بر اساس توافق مورد مذاکره، پرداختهای بدهی به جمهوری اسلامی ایران که مدت‌هاست به دلیل تحریم ها مسدود شده بود، آزاد می‌شود. ایران به نوبه خود، علاوه بر محدود کردن سطح غنی‌سازی اورانیوم خود و همکاری بیشتر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، با آزادی سه آمریکایی که در ایران زندانی شده‌اند موافقت کرده است. 

کلمه ممنوعه «توافق»

با این حال، یک خطر بزرگ سیاسی در مسیر بایدن نهفته است. اگر آنچه بایدن درگیر آن است را بتوان به عنوان یک توافق توصیف کرد، کنگره حق مداخله را دارد - و بایدن و مقامات او می‌دانند که اگر تحت نظارت قانون‌گذاری قرار گیرند، هر توافقی با ایران با مخالفت‌های دوحزبی قابل‌توجهی روبرو خواهد شد.

مشکل از آنجا به وجود می‌آید که اوباما با استفاده از قدرت اجرایی اعطاشده به روسای‌جمهور طبق قانون اساسی برای انعقاد توافق‌نامه‌ها با سایر کشورها، توافق برجام را مذاکره و امضا کرد. با این حال، به‌طور پیش‌فرض یا طرح، او بند ضروری «توسط و با مشورت و موافقت سنا» را نادیده گرفت. اعضای هر دو مجلس و هر دو حزب اصلی خشمگین شدند و کنگره در ماه می 2015 قانون بررسی توافق هسته‌ای ایران را تصویب کرد. با به دست آوردن اکثریت قاطع در هر دو مجلس نمایندگان و سنا، به کنگره این حق را داد که هر گونه توافق هسته‌ای را که در مذاکرات با ایران حاصل می‌شود بررسی کند.

«اینارا» رئیس‌جمهور را موظف می‌کند که هرگونه توافق جدید یا اصلاح‌شده مربوط به برنامه هسته‌ای ایران را به کنگره ارائه کند. سپس قانون‌گذاران یک دوره بررسی 30 روزه و فرصت رای منفی خواهند داشت. چند هفته پیش، دولت بایدن به کنگره اطمینان داد که به مفاد آن پایبند خواهد بود و هرگونه توافق جدید با ایران را برای بررسی و تایید ارائه خواهد کرد.

به همین دلیل است که «توافق» به واژه ممنوعه در واشنگتن تبدیل شده است. متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در ماه ژوئن به خبرنگاران گفت: «شایعات در مورد توافق هسته‌ای، موقت یا غیر آن، نادرست و گمراه‌کننده است. در جلسات توجیهی با خبرنگاران، مقامات اکنون از عباراتی مانند «توافق جزئی» یا «توافق موقت» استفاده می‌کنند. بنابراین هر چه میان ایران و آمریکا در جریان بباید، قطعا یک توافق واقعی نیست!