به گزارش اکوایران، تماس رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه با رهبران عرب که قبلاً با هم به اختلاف خورده بودند، و تلاش برای ترمیم روابط با پایتخت‌های غربی که در گذشته به شدت از آنها انتقاد می‌کرد، نشان‌دهنده یک چرخش قابل توجه در سیاست خارجی ترکیه پس از انتخابات عمومی ماه می است.

گردش غیرمنتظره سلطان

طبق آنچه در گزارش المانیتور آمده، اگرچه همه طرفداران رئیس‌جمهور یا شرکای ائتلاف اسلام‌گرا از این چرخش راضی نیستند، اما بسیاری از ناظران خارجی از این رویکرد جدید استقبال می‌کنند، در حالی که در مورد پایداری آن تردید دارند.

دیپلمات‌های کهنه‌کار و تحلیلگران سیاست خارجی مدتی است که «عادی‌سازی» در معاملات بین‌المللی آنکارا را تحسین می‌کنند. به گفته آن‌ها تلاش برای اسلامی کردن سیاست خارجی ترکیه، هزینه‌های زیادی به بار آورده است. 

تصمیم غیرمنتظرهٔ اردوغان برای حمایت از عضویت سوئد در ناتو و سفر او به کشورهای حاشیه خلیج فارس در این هفته، محصول ملموس تغییری است که در رویکرد او به سیاست خارجی به وجود آمده است.

اما آیا منطق درستی پشت این اقدامات وجود دارد؟ یا اینکه همه این‌ها برای این است که اردوغان در خانه تحت فشار است و تنها در حال زمان خریدن است؟

چالش اردوغان در خانه

اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری 28 ماه می، مأموریت مهمی را برای اداره کشور برای پنج سال آینده دریافت کرد. با این وجود، او در داخل کشور، به ویژه در عرصه اقتصادی، با مشکلات به ظاهر غیرقابل حلی مواجه است. زمین لرزه‌های ویرانگر ماه فوریه اوضاع را بدتر کرد. بسیاری این سوال را مطرح می‌کنند که او چگونه امیدوار است که بدون تغییر سیاست اساسی بر این مشکلات غلبه کند.

اردوغان اکنون در تلاش است تا اقتصاد را - که عمدتاً به دلیل سیاست‌های او دچار سقوط آزاد شد - با سرمایه‌های خارج از کشور نجات دهد. به گفته پروفسور ایلتر توران از دانشگاه بیلگی استانبول، این منطق پشت سفرهای او در این هفته از عربستان سعودی، قطر و امارات است. توران به المانیتور گفت: «اردوغان امیدوار است که بهبود روابط با این کشورها منجر به از سرگیری جریان ورودی سرمایه شود و به رفع نیاز ترکیه به ارز کمک کند. با این حال، او هشدار داد که «سرمایه‌گذاری خلیج [فارس]» معمولاً به جای ساخت کارخانه‌های جدید، به معنای خرید شرکت‌های مستقری است که بازدهی بالایی ارائه می‌دهند و این رویکرد منجر به تبدیل شدن اقتصاد به یک اقتصاد مولدتر نخواهد شد.

آشتی با کشورهای عربی

با این وجود، به نظر می‌رسد تلاش‌های اردوغان برای اصلاح روابط با عربستان سعودی و امارات به ثمر می‌رسد. در طول بهار عربی 2011 و پس از آن، رویای اردوغان این بود که پس از تسلط اسلام سیاسی بر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، ترکیه را به کشور پیشرو منطقه تبدیل کند. اما رژیم‌های عربی موجود نظم منطقه‌ای را حفظ کردند که منجر به یک دهه سردرگمی روابط شد. در این دوره، عبدالفتاح السیسی مصر و بشار اسد از سوریه دشمنان اصلی او شدند.

در همین حال، محافل دولتی، امارات متحده عربی را به حمایت مالی از کودتای نافرجام علیه اردوغان در سال 2016 متهم کردند. همچنین روابط بین آنکارا و ریاض نیز پس از قتل جمال احمد خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی در ترکیه سرد شد.

به گزارش توران، این‌ها همه واقعیت تاریخ است. او گفت: «حمایت از اخوان المسلمین پایان یافته است و ترکیه به پولی نیاز دارد که امیدوار است از خلیج فارس تامین شود.»

اردوغان این هفته در ریاض مورد استقبال گرم محمد بن سلمان ولیعهد قرار گرفت. عربستان سعودی، از جمله، با خرید پهپادهای ترکیه که به عنوان «بزرگترین قرارداد دفاعی در تاریخ ترکیه» نامیده می شود، موافقت کرد.

در ابوظبی، آخرین مرحله از سفر اردوغان به خلیج فارس، قراردادهایی به ارزش 50 میلیارد دلار امضا کردند که بنا بر گزارش‌ها از صنعت دفاعی گرفته تا پروژه‌های بازسازی در مناطق ویران‌شده در زلزله ترکیه در ماه فوریه را شامل می‌شود.

سفیر بازنشسته میثات رنده گفت که این کشورها همچنین از دیدن ترکیه‌ای عمدتا سنی، با نیروی نظامی قوی با پتانسیل تجاری گسترده و دارایی‌های پرسود آن خوشحال به نظر می‌رسند. رنده به المانیتور گفت: «کشورهای خلیج فارس نیز پس از ناکامی در یمن که آنها را از قدرت سخت به سمت دیپلماسی اقتصادی سوق داد، در حال تغییر مسیر هستند.

آنکارا همچنین در مسیر بهبود روابط با قاهره است. روابط دیپلماتیک اخیراً به طور کامل عادی شد، و بنا بر گزارش‌ها، هماهنگی‌ها برای سفر دولتی سیسی به ترکیه در حال انجام است.

اردوغان و اسد نیز ممکن است به زودی با یکدیگر دیدار کنند، اگرچه به دلیل اختلافات بر سر بازگرداندن آوارگان و حضور ارتش ترکیه در شمال سوریه، این امر زمان‌بر است. 

خیز اردوغان برای روابط بهتر با غرب

از سوی دیگر، تلاش‌های ترکیه برای عادی‌سازی کامل روابط با آمریکا و اروپا بسیار دشوارتر به نظر می‌رسد. نکته مثبت این است که به نظر می‌رسد چشم‌انداز آنکارا برای دریافت جنگنده‌های F-16 از ایالات متحده پس از تصمیم برای عضویت سوئد در ناتو بهبود یافته است. ترکیه همچنین وعده‌هایی را از ناتو و سوئد در خصوص همکاری علیه تروریسم دریافت کرده است.

اگرچه همه اینها هنوز اتفاق نیفتاده است.

پارلمان ترکیه باید عضویت سوئد در ناتو را قبل از رسمی شدن تایید کند و نمایندگان ترکیه مطمئن نیستند که آیا کنگره آمریکا فروش F-16 به ترکیه را تایید خواهد کرد یا خیر.

قبل از نشست ناتو، اردوغان به طور غیرمنتظره ای از اروپا خواست تا مسیر ترکیه در اتحادیه اروپا را باز کند. این به عنوان یک ابزار چانه‌زنی بر سر عضویت سوئد در ناتو عمل نکرد، اما با این وجود، اردوغان موفق شد بحث رو به مرگ در مورد عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را احیا کند.

اردوغان به وضوح برای جذب سرمایه نیاز به روابط بهتر با غرب دارد. اروپا همچنان بزرگترین شریک تجاری ترکیه است.

سلیم کونرالپ، سفیر بازنشسته، انتظار ندارد اردوغان اصلاحات لازم را برای عادی‌سازی کامل روابط با اتحادیه اروپا انجام دهد. کونرالپ به المانیتور گفت: «او می‌داند که بالا بردن استانداردهای مربوط به دموکراسی، حاکمیت قانون، حقوق بشر و غیره در سطح اتحادیه اروپا، حاکمیت سیاسی او را تضعیف می‌کند.»  

تحلیلگران اقتصادی همچنین استدلال می‌کنند که وضعیت فعلی حاکمیت قانون در ترکیه همچنان سرمایه‌گذاران غربی را دلسرد خواهد کرد. اما غرب به همکاری ترکیه بر سر مسائلی مانند اوکراین و مهاجرت نیاز دارد و بنابراین انتظار می‌رود روابط این کشور با آمریکا و اروپا همچنان تبادلی باقی بماند.