به گزارش اکوایران، یک ضرب‌المثل چینی می‌گوید: «کسی که با پشتکار می‌کارد، طلا درو می‌کند». در آسیای مرکزی نیز معروف است که «کسی که بکارد، درو خواهد کرد. بیایید شانه‌به‌شانه هم برای توسعه مشترک تلاش کنیم». اهمیت نزدیکی کشورهای خلیج‌فارس و کشورهای آسیای مرکزی پس از اجلاس مشترک آن‌ها، از همین مسئله نشأت می‌گیرد.

اولین اجلاس

به نوشته نادیا هِلمی در پایگاه مدرن پالسی، اجلاس سران کشورهای خلیج‌فارس با کشورهای آسیای مرکزی پس از اولین نشست مشترک گفتگوی راهبردی وزیران این کشورها، با حضور وزرای خارجه دو طرف برگزار می‌شود. این اجلاس اولین نشست سران خلیج‌فارس با گروه کشورهای آسیای مرکزی در شهر جده همراه بوده که با هجدهمین نشست مشورتی سران شورای همکاری خلیج‌فارس مصادف است که تحولی جدید در روابط خلیج‌فارس و آسیای مرکزی است.

در این اجلاس، سران کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و سران کشورهای آسیای میانه یعنی قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان حضور خواهند داشت. این اجلاس با هدف تقویت روابط کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس با کشورهای آسیایی بر اساس اصول و اهداف شورای همکاری خلیج‌فارس مندرج در اساسنامه سال ۱۹۸۱ و ایجاد مشارکت و سازوکارهایی برای تضمین پایداری رایزنی‌ها و گفتگو میان همه طرف‌های آن برگزار می‌شود.

منافع مشترک

شورای همکاری خلیج‌فارس با کشورهای آسیای مرکزی موسوم به گروه «پنج اِستان» علاوه بر مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله حمایت از ایجاد ثبات، تقویت امنیت خلیج‌فارس و آسیای مرکزی، مسئله فلسطین، تروریسم اسلامی، همبستگی اسلامی، مبارزه با افراط‌گرایی و اسلام‌هراسی، در مورد موضوعاتی مانند تجارت، سرمایه‌گذاری، انرژی، آموزش، تحقیقات علمی، صنعت، کشاورزی، گردشگری و فرهنگ، بحث و گفتگو خواهند کرد. انتظار می‌رود که اجلاس جده بر برنامه اقدام مشترک ۲۰۲۷-۲۰۲۳ که شامل گفتگوهای سیاسی و امنیتی، همکاری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری و همچنین تقویت ارتباطات بین مردم و ایجاد مشارکت‌های مؤثر بین بخش تجاری کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و کشورهای آسیای مرکزی در سطوح دوجانبه و چندجانبه است، تأیید کند.

اهمیت استراتژیک کشورهای آسیای مرکزی برای کشورهای خلیج‌فارس و چین از آنجایی نشأت می‌گیرد که این منطقه به محل رقابت بین قدرت‌های بزرگ تبدیل شده است. روسیه به دلیل همسایگی و روابط تاریخی و فرهنگی خود در چارچوب اتحاد جماهیر شوروی سابق، برجسته‌ترین بازیگر منطقه است. سه کشور آسیای مرکزی (قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان) اعضای سازمان امنیت جمعی هستند که یک «مینی ناتو» به رهبری روسیه است. مسکو در قرقیزستان و تاجیکستان نیز پایگاه‌های نظامی دارد. چین نیز در میان پنج شریک تجاری بزرگ هر یک از این کشورها قرار دارد که نشان‌دهنده جاه‌طلبی‌های ژئوپلیتیکی آن در این منطقه برای افزایش نفوذ خود در چارچوب طرح «کمربند و جاده» است. تاریخچه روابط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، آسیای مرکزی و چین نیز به روابط دیپلماتیک آنها پس از استقلال این کشورها از اتحاد جماهیر شوروی در اوایل دهه ۹۰ برمی‌گردد. روابط تاریخی و فرهنگی بین آنها نیز چندین قرن سابقه دارد. این منطقه مورد توجه عرب‌ها، مسلمانان و چینی‌ها بوده است. همچنین پیوندهایی بین فرهنگ عربی، اسلامی، چینی و کشورهای آسیای مرکزی وجود دارد و نفوذ آن‌ها تأثیر زیادی بر فرهنگ اسلامی و چینی داشته‌اند.

بنابراین، اجلاس کشورهای خلیج‌فارس با کشورهای آسیای مرکزی تقویت‌کننده پروژه‌های چین در طرح «کمربند و جاده» است. این طرح عمدتاً به تضمین امنیت غذایی در کشورهای آسیای مرکزی کمک کرده و برای شهروندانش اشتغال‌زایی می‌کند. با ابتکار «کمربند و جاده» و روابط کشورهای آسیای میانه با حوزه خلیج‌فارس، چین می‌تواند کالا را از طریق کشورهای آسیای میانه به خاورمیانه و جنوب اروپا برساند؛ در حالی که کشورهای آسیای میانه نیز می‌توانند از طریق بنادر چین محصولات خود را به کشورهای جنوب شرق آسیا، خاورمیانه و خلیج‌فارس عرضه کنند.

ظرفیت‌های آسیای مرکزی

اهمیت کشورهای آسیای مرکزی در رابطه با خلیج‌فارس و چین از  ذخایر عظیمی از مواد معدنی، نفت، گاز طبیعی، زغال‌سنگ و حتی آب ناشی می‌شود. ذخایر گاز در کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز ۳۵ درصد کل ذخایر جهان را تشکیل می‌دهد و بیشترین اکتشافات در کشورهای ترکمنستان و قزاقستان بوده است. همچنین تاجیکستان دارای بزرگ‌ترین منابع آبی است که ۶۰ درصد منابع آبی آسیای مرکزی را تشکیل داده که در صورت قرارگرفتن آنها در ابتکار توسعه جهانی چین، منافع زیادی برای کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و چین به ارمغان می‌آورد.

روابط بین خلیج‌فارس و آسیای مرکزی فرصت مهمی را برای چین فراهم می‌کند تا همه آنها را از طریق شبکه بزرگ و گسترده‌ای از جاده‌ها و خطوط ریلی به هم متصل کند. با توجه به مزیت‌های جغرافیایی متمایز آسیای مرکزی به علاوه زیرساخت‌ها، شرایط و پتانسیل‌های آن برای تبدیل‌شدن به یک هاب ارتباطی مستقل بین اوراسیا و سایر جهان، اهمیت این منطقه برای چین و خلیج‌فارس روشن می‌شود. این موقعیت منجر به مبادله کالا، ارتباطات تمدنی و پیشرفت علم و تکنولوژی در سراسر جهان می‌شود که روابط این کشورها با چین و کشورهای خلیج‌فارس را تقویت کرده و می‌تواند پیشرفت زیادی را برای کشورهای طرح کمربند و جاده به ارمغان بیاورد.