پشت‌پرده تاخیر دو ماهه پوتین برای حذف پریگوژین؛ در جلسه رهبران واگنر در کرملین چه گذشت؟

به گزارش اکوایران، یوگنی پریگوژین دو ماه پس از قیام کوتاه خود علیه رهبری روسیه، در یک سانحه هوایی در نزدیکی مسکو، در کنار اعضای ارشد شرکت نظامی خصوصی خود، واگنر کشته شد.

در حالی که علت این سانحه هنوز مشخص نیست، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه مظنون اصلی سازماندهی مرگ رهبر این گروه مزدور است، که برای ماه‌ها مسکو را به چالش می‌کشید. یک نشست دراماتیک در کرملین، اندکی پس از آن شورش نافرجام، نشان می‌دهد که چرا پوتین منتظر زمان مناسب بود که بتواند با مقاومت کمتر کنترل واگنر را به دست بگیرد، گروهی که به یک بازیگر مهم در سیاست خارجی روسیه تبدیل شده بود.

به نوشته اینسایدر، بر اساس گزارشی که در روزنامه روسی کومرسانت منتشر شد، در 29 ژوئن، پنج روز پس از پایان شورش، پوتین پریگوژین و فرماندهانش را در کرملین جمع کرد.

پوتین از این گروه پرسید که آیا آن‌ها زیر نظر یک رهبر جدید -الکسی تروشف- خدمت خواهند کرد. فرماندهان به نشانه تائید سر خود را تکان دادند اما پریگوژین که پشتش به این افراد بود و نمی‌توانست پاسخ آن‌ها را ببیند، قاطعانه گفت: «نه، بچه‌ها با این موافقت نمی‌کنند.»

آن ملاقات ممکن است سرنوشت پریگوژین را رقم زده باشد.

امدادگران اورژانس در 24 اوت یک کیسه جسد را از لاشه جت مرتبط با یوگنی پریگوژین، رئیس واگنر در محل سقوط در منطقه تور حمل می‌کنند

متیو اور، تحلیلگر اوراسیا در شرکت اطلاعات ریسک رین به اینسایدر گفت: «دیدار 29 ژوئن بین پوتین و رهبران واگنر و پریگوژین به منظور نشان دادن اختلاف نظر بین پریگوژین و فرماندهان گروه در مورد آینده سازمان و در نتیجه آماده کردن رهبران با تجربه گروه برای حذف پریگوژین بود.»

اور گفت: «گزارش‌ها از جلسه - و عدم وجود موارد قابل توجه مخالفت پس از مرگ پریگوژین - نشان می‌دهد که این نشست احتمالاً به اهداف خود دست یافته است.»

دو شخصیت اصلی واگنر، دیمیتری اوتکین و والری چکالوف نیز در سانحه 23 اوت جان باختند. اوتکین، که گمان می‌رود یکی از بنیانگذاران این گروه باشد، در میان گارد قدیمی واگنر و بسیاری از افراد گروه بسیار محبوب بود. چکالوف، معاون ارشد پریگوژین، بر لجستیک نظارت داشت و فعالیت‌ها و عملیات‌های واگنر را در لیبی و سوریه هماهنگ می‌کرد.

با خارج شدن این سه مرد از تصویر، می‌توان راحت‌تر واگنر را تحت کنترل دولت در آورد، و پوتین اکنون می‌تواند در میان آشفتگی‌ها، از به دست گرفتن کنترل گروه توسط فرماندهانی که بیشتر با دیدگاه‌های رهبران سابق همسو هستند، جلوگیری کند.

اور گفت که مسکو به احتمال زیاد از سرویس‌های امنیتی و اطلاعاتی خود، در درجه اول GRU و FSB، برای «تحکیم کنترل» بر فرماندهان و رهبران منطقه‌ای واگنر استفاده خواهد کرد تا اطمینان حاصل کند که عملیات‌های آن‌ها با منافع دولتی روسیه هماهنگ است و در عین حال «از نظر فنی یک سازمان خصوصی باقی بماند.»

مزدوران روسی در حال سوار شدن به هلیکوپتر در شمال مالی. منبع: ارتش فرانسه

امکان حذف تدریجی واگنر

اور گفت: «عملیات واگنر در آفریقا در میان مدت و بلندمدت ممکن است با افزایش رقابت یا در نهایت جذب شدن توسط سایر گروه‌های مزدور مرتبط با وزارت دفاع روسیه، مانند شرکت‌های نظامی خصوصی کانووی و ردوت مواجه شود.»

اور افزود: «گزارش‌ها حاکی از آن است که گروه‌های دیگر اخیراً شروع به استخدام نیرو برای عملیات‌های بالقوه در آفریقا کرده‌اند، جایی که می‌توانند در آن با واگنر رقابت کنند و در نهایت این گزینه را داشته باشند که به طور کامل واگنر را کنار بگذارند - که به هدف تقویت کنترل کرملین بیشتر کمک می‌کند.»

گزارش‌های دیگر حاکی از آن است که مقامات نظامی روسیه هفته‌ها قبل از مرگ پریگوژین برای به دست گرفتن کنترل عملیات‌های واگنر و تقویت روابط با شرکای خود در خاورمیانه و آفریقا تلاش می‌کردند، حتی در شرایطی که پریگوژین برای اعمال کنترل بر سازمان خود، به کشورهای منطقه سفر می‌کرد.

آنتون مرداسوف، محقق غیرمقیم بخش سوریه موسسه خاورمیانه، گفت: «واضح بود» که کرملین در مناقشه پریگوژین با وزارت دفاع طرف او را نخواهد گرفت؛ به دلایل متعدد، از جمله «همسویی خاص نخبگان روسیه، که از پیش هم با پریگوژین همراه نبود.»

مرداسوف به اینسایدر گفت: «موجودیت خودمختار واگنر منتفی بود، زیرا این گروه همراه با پریگوژین، خطری جدی برای مسکو به شمار می‌رفت.»

در زمان پریگوژین، واگنر با استفاده از امتیازات پرسود دولت‌ها و حامیان در کشورهایی که در آن‌ها فعالیت می‌کرد، یک امپراتوری تجاری ایجاد کرد. سودآوری این گروه به آن اجازه داد تا فعالیت‌های خود را در جنوب صحرای آفریقا حفظ کند، که یک امتیاز بزرگ برای این سازمان است و مسکو احتمالاً به دنبال آن است که این دسترسی‌ها را حفظ کند.

اور گفت که رهبران جدید واگنر، یا جایگزین این گروه، احتمالاً «حتی بیشتر مشتاق نشان دادن این هستند که فعالیت‌هایشان» برای دولت روسیه مفید است، به‌جای این که «به منافع اقتصادی محدود صاحبان آن خدمت کند».

اور گفت که کرملین به دنبال این بود که «طمع و خودخواهی ادعایی» پریگوژین را دلیل سقوط او جلوه دهد و در نتیجه، «گروه‌های جایگزین ممکن است بر تعهد خود به وظیفه مشترک برای پیشبرد منافع دولت روسیه بیشتر تاکید کنند.»

اور گفت، علیرغم سال‌ها انکار کرملین، مقامات خاورمیانه و آفریقا، واگنر را شریکی ارزشمند می‌دانستند، زیرا تصور می‌کردند که دولت روسیه از عملیات‌های آن حمایت می‌کند.

مسکو اکنون مایل است «پشتیبانی قوی» خود را از هر سازمانی که جایگزین واگنر شود، نشان دهد، اما احتمالاً از کنترل رسمی مأموریت‌های آن‌ها اجتناب می‌کند، که می‌تواند مستلزم استقرار نیروهای روسی برای جایگزینی مزدوران باشد، زیرا انجام این کار در بحبوحه جنگ در اوکراین «از نظر سیاسی نامطلوب» است.

مرداسوف، که همچنین یک تحلیلگر امور نظامی است، گفت که کرملین به احتمال زیاد معتقد بود که این انتظار که رهبران ارشد واگنر تحت نظارت دقیق‌تر دولت کار کنند بسیار غیرواقع‌بینانه بود و تلاش‌هایی برای ایجاد چنین ترتیبی با «مقاومت جدی» از سوی پریگوژین و نزدیک‌ترین افراد وی مواجه شد.

یکی از اعضای گروه واگنر سربازان بلاروسی را در منطقه ای نزدیک شهر اوسیپوویچی در بلاروس آموزش می‌دهد. منبع: وزارت دفاع بلاروس

فراتر از یک گروه مزدور

مرداسوف گفت: «علاوه بر این، پی‌ام‌سی واگنر فقط یک گروه مزدور نیست. واگنر یک ساختار مبتنی بر تعدادی از دارایی‌های تجاری پریگوژین است که استراتژیست‌های سیاسی، گروه‌های مشاور، منابع اطلاعاتی و غیره دارد. تغییر مالک چنین سازمانی عملاً غیرممکن است.»

مرگ پریگوژین تا همین حالا بر موقعیت روسیه در سوریه و سایر کشورها، از جمله لیبی، مرکز عملیات واگنر در آفریقا و جایی که رهبران نظامی روسیه به دنبال ایجاد پایگاه دریایی در آن هستند، تأثیر گذاشته است.

مرداسوف گفت در حال حاضر، مزدوران اهرم‌هایی دارند، چرا که خروج آن‌ها شکافی را ایجاد می‌کند که مسکو هنوز مطمئن نیست که چگونه می‌تواند آن را پر کند «زیرا اساساً هیچ برنامه واقعی برای جایگزینی واگنر با یک نیروی اعزامی» از شرکت‌های نظامی که ارتش نفوذ بیشتری بر روی آن‌ها دارد وجود ندارد.

مرداسوف گفت: «در میان اعضای گروه واگنر، هنوز امیدی برای موجودیت خودمختار تحت رهبری پاول، پسر پریگوژین و فرماندهانی که واقعاً اوضاع را کنترل می‌کنند وجود دارد. «اما این وضعیت نمی‌تواند ادامه‌دار باشد، به خصوص که وزارت دفاع اولتیماتوم‌هایی صادر می‌کند و این وزارت بر مزدوران اهرم فشار دارد.»