به گزارش اکوایران، غیبت آشکار رهبرانی مانند شی جین پینگ، رئیس جمهور چین و نارندرا مودی، نخست وزیر هند در هفتاد و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل، بر چالش‌های بی شمار ژئوپلیتیک امروزی تأکید می‌کند. از جنگ اوکراین تا مسابقه تسلیحاتی هوش مصنوعی، چشم انداز جهانی تیره‌وتار به نظر می‌رسد و در شرف بدتر شدن است.

اوضاعی که خوب نیست!

به نوشته ریچارد هاس، مدیر سابق شورای روابط خارجه در وبگاه پراجکت سیدنیکیت، یک جوک قدیمی شوروی وجود دارد که در آن یک روزنامه‌نگار از دبیر کل حزب کمونیست می‌خواهد اقتصاد کشور را ارزیابی کند. «خوب» پاسخ کوتاه است. روزنامه‌نگار از رهبر درخواست می‌کند که توضیح بیشتری بدهد تا بتواند داستانش را کامل کند. دبیر کل پاسخ می دهد: «در این صورت، اوضاع خوب نیست.»

همین را می‌توان در مورد وضعیت امروز جهان گفت. در حالی که بسیاری از رهبران جهانی برای هفتاد و هشتمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک گرد هم آمده‌اند، غیبت قابل توجه شی‌جین‌پینگ رئیس جمهور چین، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه، ریشی سوناک نخست وزیر بریتانیا، نارندرا مودی نخست وزیر هند و رئیس جمهور فرانسه امانوئل مکرون، نشان می‌دهد که دلایلی برای نگرانی وجود دارد.

روابط ایالات متحده و چین، که مسلما مهمترین مسئله در این دوره است، با وجود افزایش سرعت مبادلات دیپلماتیک در وضعیت نامناسبی قرار دارد. هدف ایالات متحده این است که دو قدرت بزرگ زمینه‌ای برای روابط دوجانبه ایجاد کنند. با این حال، در بهترین حالت، دو دولت قادر خواهند بود از بحران اجتناب کنند. اما این امر به دلیل امتناع چین از از سرگیری ارتباطات نظامی و ایجاد یک کانال ارتباطی بحران دشوارتر شده است. حتی خوشبین‌ها مسیری را برای همکاری معنادار این دو در چالش‌های مهم منطقه‌ای یا جهانی در آینده نزدیک پیش‌بینی نمی‌کنند.

در همین حال، چین با چالش‌های اقتصادی قابل توجهی روبرو است که عمدتاً به دلیل کاستی‌های سیاسی است. اما حتی اگر مشکلات داخلی باشند، به این معنی نیست که عواقب آن محدود به چین خواهد بود. حداقل، آنچه در آنجا اتفاق می‌افتد مانع رشد اقتصاد جهانی خواهد شد. در بدترین حالت، این احتمال وجود دارد که رهبری چین وسوسه شود تا در خارج از کشور تهاجمی‌تر عمل کند تا اذهان را از مشکلات اقتصادی داخلی خود منحرف شود.

در جایی دیگر، کره شمالی در اقیانوس هند و اقیانوس آرام، در حال گسترش هم اندازه و هم کیفیت زرادخانه هسته‌ای خود است. رژیم پیونگ یانگ به آزمایش موشک‌های بالستیک پیشرفته‌تر ادامه می‌دهد و یک زیردریایی مجهز به سلاح هسته‌ای را رونمایی کرده است که بقای قابلیت‌های هسته‌ای آن را افزایش می‌دهد. هیچ نشانه ای مبنی بر آمادگی کره شمالی برای بحث‌و‌گفتگو در مورد برنامه‌های هسته‌ای یا موشکی‌اش وجود ندارد.

نگرانی دیگر این است که ضد حمله اوکراین، که تقریباً سه ماه و نیم پیش آغاز شد، پیشرفت محدودی داشته است. نیروهای مستحکم روسیه همچنان بخش‌های وسیعی از شرق و جنوب اوکراین را کنترل می‌کنند. این واقعیت، همراه با توانایی روسیه برای افزایش تولید تسلیحات در زمان جنگ - علیرغم تحریم‌های آمریکا - و واردات تسلیحات از طریق متحدانش، نشان می‌دهد که جنگ که اکنون در دومین سال خود قرار دارد، برای مدتی ادامه خواهد داشت.

قابل درک است که اوکراین تمایلی به مصالحه در مورد هدفش برای بازپس گیری قلمرو خود ندارد. این کشور همچنان بر این باور است که با رسیدن تسلیحات پیشرفته‌تر از غرب، جریان نظامی به نفع این کشور تغییر خواهد کرد. پوتین به نوبه خود معتقد است که می‌تواند هزینه‌های جنگ را جبران کند و کاهش حمایت آمریکا و اروپا از اوکراین به «زمان» بستگی دارد، نه «اگر». هیچ‌کدام از اینها برای صلح‌جویان بالقوه کار زیادی باقی نمی‌گذارد.

در افغانستان، به طور فزاینده ای آشکار می‌شود که طالبان جدید به هیچ‌وجه شبیه طالبان قدیمی نیست. سوال واقعی این است که آنها تا چه حد دوباره اجازه خواهند داد کشورشان به سکوی پرتاب تروریسم تبدیل شود. سپس این سوال مطرح می شود که طالبان چقدر در بی‌ثباتی که آسیب پذیری پاکستان را تشدید کرده است، سهیم خواهد بود. تعداد کشورهای کم قدرت که از حکومت‌داری ضعیف، نهادهای ضعیف و ظرفیت محدود رنج می‌برند، در آفریقا و آمریکای لاتین در حال افزایش است.

از منظر جهانی هم اوضاع چندان بهتر نیست. پس از یک پاندمی در سراسر جهان که تقریباً 15 میلیون قربانی گرفت، تابستان گذشته گرم‌ترین تابستان تاریخ بود. با توجه به اینکه کمی بیش از دو ماه تا برگزاری کنفرانس تغییرات آب‌و‌هوایی سازمان ملل متحد (COP28) در امارات متحده عربی باقی مانده است، دلیل کمی وجود دارد که باور کنیم دولت‌ها آمادگی دارند نگرانی‌های زیست محیطی را بر اولویت‌های اقتصادی کوتاه مدت ترجیح دهند.

در نهایت، از آنجایی که فناوری‌های هوش مصنوعی در حال تکامل هستند، هیچ نشانه‌ای از یک اجماع بین‌المللی در حال ظهور در مورد چگونگی بهره‌گیری از ابعاد سازنده و مهار کاربردهای بالقوه مخرب آنها وجود ندارد.

به آن بدی هم نیست!

خبرهای خوب هم وجود دارد. پاسخ قوی غرب به تجاوز روسیه و به طور گسترده‌تر، تجدید حیات شراکت‌ها و ائتلاف‌های تحت رهبری آمریکا در هند و اقیانوس آرام با هدف جلوگیری از ماجراجویی چین نمونه های بارز آن هستند.

در خاورمیانه، ایران اخیراً در ازای اینکه واشنگتن به تهران اجازه دسترسی به دارایی‌های مسدود شده 6 میلیارد دلاری را بدهد پنج زندانی آمریکایی را آزاد کرد، مشروط بر اینکه این بودجه فقط برای غذا و دارو استفاده شود. به نظر می‌رسد دو کشور همچنین در حال کار بر روی توافقی – البته نه یک پیمان رسمی – هستند که به موجب آن ایران در ازای لغو تحریم‌ها، محدودیت‌هایی را در فعالیت‌های هسته‌ای خود بپذیرد.

البته، به نظر می‌سد مذاکرات در مورد توافقی با میانجی‌گری ایالات متحده که روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی را عادی می‌کند، در حال پیشرفت است که واشنگتن به شدت به آن دل بسته است.

امکان نادیده گرفتن این واقعیت وجود ندارد که اخبار بد بیشتر از خوب است. اهداف توسعه بین‌المللی محقق نشده است. اجلاس اخیر گروه 20 در هند دستاورد چندانی نداشت و به نظر می‌رسد نشست مجمع عمومی سازمان ملل هم به همین منوال پیش رفته است. با توجه به اینکه یکی از اعضای دارای حق وتو در حال انجام جنگی است که بنیادی‌ترین اصل منشور سازمان ملل را نقض می‌کند، مهم ترین جزء سازمان ملل، شورای امنیت، کنار گذاشته شده و کنار گذاشته باقی خواهد ماند. به نظر می‌رسد در زمانی که تقاضا برای همکاری موثر بین‌المللی زیاد است، عرضه آن بسیار کم است.