به گزارش اکوایران، به ادعای یک رسانه، وزیر امور خارجه ایران پس از تلاشی ناموفق برای سفر به واشنگتن‌دی‌سی در آخر هفته، ایالات متحده را ترک کرد. حسین امیرعبداللهیان بیشتر هفته گذشته را در نیویورک گذرانده بود و در مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کرد. در صورت موفقیت‌آمیز بودن تلاش برای سفر به پایتخت آمریکا، این اولین سفر یک دیپلمات ارشد ایرانی در ۱۴ سال گذشته می‌بود.

به ادعای امواج مدیا، چندین منبع آگاه ایرانی که نخواستند نامشان فاش شود، ادعا کردند که درخواست معافیت از محدودیت‌های رفت‌وآمد مقامات ایرانی که توسط حسین امیرعبداللهیان داده شده بود، توسط دولت آمریکا رد شد.

محدودیت رفت‌وآمد

سفارت ایران در واشنگتن از سال ۱۳۵۸ فعال نبوده است. جمهوری اسلامی یک نمایندگی دائمی در سازمان ملل متحد دارد که توسط دیپلمات‌ها اداره می‌شود و در ساختمان در نیویورک فعالیت می‌کند. ایران همچنین یک بخش حافظ منافع در سفارت پاکستان دارد. امیرعبداللهیان که بیشتر هفته گذشته را در نیویورک گذرانده بود، به دنبال بازدید از بخش حافظ منافع ایران در واشنگتن بود.

مدت‌هاست که مقامات ایرانی و اعضای خانواده‌شان تحت محدودیت‌های رفت‌وآمد قرار دارند. تا سال ۲۰۱۹، کارکنان نمایندگی ایران در سازمان ملل و مقامات بازدیدکننده به سفر در شعاع ۴۰ کیلومتری اطراف دایره کلمبوس محدود بودند.

دولت دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۹ محدودیت‌های بیشتری را اعمال کرد و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت ایران و دیگر مقامات ایرانی را به چهار منطقه از شهر نیویورک محدود کرد؛ مقر سازمان ملل، نمایندگی ایران در سازمان ملل، محل اقامت سفیر ایران در سازمان ملل و «شش بلوک اطراف کوئینزبورو پلازا در منطقه لانگ آیلند کوئینز». علاوه بر این، فرودگاه بین‌المللی جان اف. کندی نیز تنها از طریق تونل کوئینز میدتاون قابل دسترسی بود.

در آن زمان، ظریف این اقدامات را «غیرانسانی» خواند و محکوم کرد؛ چرا که مانع دیدارش با سفیر ایران در سازمان ملل شد که در بیمارستانی در چند بلوک خارج از مناطق تعیین‌شده تحت درمان قرار داشت. قابل توجه است که در همان سال، دولت ترامپ ظریف را تحریم کرده بود. وزیر امور خارجه سابق در مصاحبه‌های بعدی خود اعلام کرد که این تحریم‌ها مجازاتی برای خودداری از پذیرش دعوت برای دیدار با ترامپ در کاخ سفید اعمال بود.

دولت جو بایدن پس از وعده بازگشت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران که ترامپ به طور یک‌جانبه در سال ۲۰۱۸ آن را ترک کرده بود، کمپین‌های انتخاباتی خود را آغاز کرد و پس از روی کار آمدن در اوایل سال ۲۰۱۲، محدودیت‌های اضافی سفر را کاهش داد.

اهمیت سفر به واشنگتن

ایالات متحده به عنوان کشور میزبان موظف است برای بازدید نمایندگان کشورهای عضو سازمان ملل از مقر این سازمان جهانی در نیویورک ویزا صادر کند. با این حال، دولت آمریکا مکلف به چشم‌پوشی از محدودیت‌های تردد مقامات ایرانی نیست. علاوه بر این، اگرچه بازدید وزیر امور خارجه ایران از بخش حافظ منافع نادر است، اما بی‌سابقه نیست.

اخیراً، منوچهر متکی، دیپلمات ارشد ایران بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰، در سال ۲۰۰۹ از مقر حافظ منافع ایران در واشنگتن بازدید کرد. در آن زمان، طبق گزارش‌ها ویزای متکی یک روز قبل از دور مذاکرات هسته‌ای در سوئیس، «با سرعتی غیرعادی» صادر شد. با این حال، دیپلمات ارشد ایرانی با هیچ یک از مقامات دولت ایالات متحده ملاقات نکرد.

چندین منبع آگاه ایرانی که نخواستند نامشان فاش شود، اشاره کردند که امیرعبداللهیان از زمان تصدی وزارت خارجه، قصد سفر به واشنگتن داشته است. یک منبع ارشد به امواج مدیا گفت: «بخش حافظ منافع بزرگترین مقر دیپلماتیک ما در ایالات متحده بوده و سال‌ها از زمانی که به یک مقام رسمی اجازه بازدید از آن دفتر داده شده، می‌گذرد». به گفته این منبع، انگیزه امیرعبداللهیان «این است که خودش ببیند آنجا چه خبر است». او توضیح داد که «به نظر من مهم است که او اطلاعات دست اول درباره نحوه انجام امور دیپلماتیک را به طور مستقیم از بخش حافظ منافع دریافت کند». یک منبع بلندپایه دیگر فاش کرد که امیرعبداللهیان در اولین سفر خود به نیویورک به عنوان وزیر امور خارجه در سال ۲۰۲۱ نیز به دنبال چنین چیزی بود اما پس از رایزنی‌های داخلی، برای سفر به واشنگتن اصرار نکرد.

از دست رفتن فرصت ابراز حسن نیت

اگر امیرعبداللهیان واقعاً برای سفر به واشنگتن درخواست مجوز می‌کرد، انگیزه‌های احتمالی می‌توانست چندبُعدی باشد. یکی از منابع سیاسی آگاه دولت بایدن را متهم کرد که فرصت نشان‌دادن حسن نیت را از دست داده است؛ به‌ویژه در شرایطی که ایران و آمریکا اخیراً توافق تبادل زندانیان را اجرا کرده و در ماه‌های گذشته، به دنبال تفاهمی برای کاهش تنش‌ها در منطقه و موضوع هسته‌ای بوده‌اند.

همانطور که امواج مدیا به طور اختصاصی گزارش داده است، برنامه‌ریزی برای ضیافت شام تاریخی به میزبانی سازمان ملل در نیویورک در میان وزرای خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، ایران و عراق در آخرین لحظات به دلیل اختلاف بین عراق و کویت شکست خورد. این در حالی است که مذاکرات هسته‌ای با کشورهای اروپایی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل توسط علی باقری کنی، معاون وزیر امور خارجه ایران انجام شد. اما یک منبع آگاه دیگر برداشت متفاوتی داشت؛ اینکه تلاش دیپلمات ارشد ایرانی برای سفر به واشنگتن ممکن است به دلیل تمایل به ایجاد «سرتیترهای مثبت» باشد.