به گزارش اکوایران، در 17 اکتبر، مسئولان دست کم 90 کشور برای یک جشن دیپلماتیک دو روزه در پکن حاضر داشتند. این نشست سران توسط شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، و برای جشن گرفتن دهمین سالگرد ابتکار کمربند و جاده ترتیب داده شده بود که بلندپروازانه‌ترین برنامۀ سیاست خارجی اوست. در این پروژه، چین میلیاردها دلار در جاده‌ها، خطوط راه‌آهن و دیگر زیرساخت‌های سرتاسر اوراسیا و آفریقا سرمایه‌گذاری می‌کند. چین ادعا می‌کند که ابتکار کمربند و جاده 420،000 شغل به وجود آورده و 40 میلیون نفر را از فقر خارج کرده است. اما بسیاری در غرب فکر می‌کنند هدف اصلی این ابتکار ایجاد نظمی جهانی به رهبری چین است که در آن رژیم‌های ناخوشایند شکوفا شوند. فهرست مهمانان نشست سران این هفته مجموعه‌ای از افراد بازی بر هم زن بود. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در میان آنها می‌درخشید. اقتدارگرایان دیگر هم حضورشان را تأیید کرده‌اند. حتی طالبان هم هیئتی می‌فرستد. ابتکار کمربند و جاده باعث افزایش توسعۀ بین المللی می‌شود یا تثبیت اقتدارگرایی؟

به نوشته اکونومیست، ابتکار کمربند و جاده که در سال 2013 با اسم «یک کمربند، یک جاده» آغاز شد، سریعاً به نشان دهندۀ عزم آقای شی برای جدایی از دستور آقای دنگ شیائوپینگ برای «توانایی‌هایمان را پنهان و منتظر زمان مناسب شویم؛ هیچ وقت سعی نکنید جلو بزنید» تبدیل شد. این ابتکار می‌خواهد اوراسیا (به رهبری چین) را به منطقۀ اقتصادی و تجاریِ رقیبِ منطقۀ اقتصادی و تجاری فرااقیانوس اطلس (به رهبری آمریکا) تبدیل کند. آقای شی امید داشت با بازارهای تازه‌ای را برای شرکت‌های چینی، مانند شرکت‌های تولید خطوط راه آهن تندرو، به وجود بیاورد و بخشی از ظرفیت گستردۀ اضافی تولید سیمان، فولاد و دیگر فلزاتش را صادر کند. او می‌خواست با سرمایه‌گذاری در کشورهای ناپایدار آسیای مرکزی، منطقه‌ای پایدارتر برای مناطق ناآرام غربی خودش، سین‌کیانگ و تبت، به وجود بیاورد. این ابتکار همچنین می‌خواست با تشویق به ایجاد پروژه‌های چینی بیشتر و بیشتری در اطراف دریای چین جنوبی، ادعاهای مالکیت چین در این منطقه را تقویت کند («جاده» در «کمربند و جاده» به خطوط دریایی اشاره دارد).

از بسیاری جهات، یک دهۀ اول ابتکار کمربند و جاده موفقیت شگفت‌انگیزی داشته است. بیش از 150 کشور در این طرح ثبت نام کرده‌اند، از جمله 18 کشور از 27 کشور عضو اتحادیۀ اروپا. این مسئله چین را به بزرگ‌ترین وام دهندۀ کشورهای در حال توسعه تبدیل کرد و نفوذ دیپلماتیک و ژئوپولیتیکش را افزایش داد. این ابتکار برای کشورهای در حال توسعۀ بسیاری مزایای ملموسی داشته است، در کشورهایی که بدون این ابتکار، جاده‌ها و راه‌آهنی نداشتند.

با این همه، پیشرفت ابتکار کمربند و جاده افت کرد. طی اولین سال‌های این برنامه، چین وام‌های بی‌حساب و کتابی به کشورهای فقیر داد. حالا اقساط بسیاری از آن وام‌ها پرداخت نمی‌شود و همین مسئله چین را مجبور کرده محتاط‌تر باشد. پرداخت وام‌های خارجی چین از سال 2016 افت کرده است. آقای شی می‌گوید حالا روی سرمایه‌گذاری‌های «کوچک اما زیبا» تمرکز دارد -تغییر لحنی جدی برای پروژه‌ای که زمانی آن را با عنوان «پروژۀ قرن» می‌ستود. بخشی از این تغییر بابت سرخوردگی داخلی است: اقتصاد در حال افول چین باعث شده محبوبیت ولخرجی‌های خارجی در میان شهروندان عادی کمتر شود. با داغ شدن رقابت جهانی میان چین و آمریکا، دیگر کشورها نسبت به نزدیکی با چین محتاط شده‌اند. اتحادیۀ اروپا با ارجاع به نگرانی‌های امنیت ملی، قوانین مربوط به سرمایه‌گذاری‌های خارجی در زیرساخت‌های حیاتی را سخت‌تر کرده است. انتظار می‌رود که ایتالیا، تنها عضو جی 7 عضو ابتکار کمربند و جاده، از این ابتکار خارج شود.

شاید ابتکار کمربند و جاده سرعتش را پایین آورده باشد و اهدافش را متعادل کرده باشد. اما همچنان بخشی حیاتی از هدف بلند مدت جمع کردن کشورهای جنوب جهانی پیرامون مدل توسعۀ بدون دموکراسی چین باقی می‌ماند. یک دهه پیش، کشورهای غربی نتوانستند به موقع متوجه اهمیت این پروژه شوند. حالا شدیداً دنبال جایگزینی برای آن می‌گردند. ماه گذشته، در نشست سران کشورهای جی 20 در دهلی، از برنامه‌های کریدور حمل و نقل متصل کنندۀ هند و خاورمیانه و اروپا رونمایی شد. آمریکا وعده داده است از طریق بانک جهانی وام‌دهی به کشورهای در حال توسعه را افزایش دهد. ابتکار کمربند و جادۀ چین در مسیرش با سرعت‌گیرهایی مواجه شده است. با وجود این، مسیر سفرهای جهان را تغییر داده است.