شورش داغستان و مخمصه کرملین در بحبوحه جنگ غزه؛ فرمان از دست پوتین خارج می‌شود؟

به گزارش اکوایران، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، به خود به عنوان رهبر روسیه «چند ملیتی و چند اعتقادی» افتخار می‌کند. و جمهوری داغستان از بسیاری جهات تصویر کوچکی از تنوع روسیه است: این منطقه کوهستانی خانه بیش از 30 گروه قومی با زبان‌های متفاوت است.

اما تصاویر شورشیانی که در اعتراض به ورود هواپیما از اسرائیل، به فرودگاه ماخاچکالا داغستان هجوم آوردند، جامعه یهودی روسیه را تکان داد و سؤالات جدی را در مورد آثار جنگ پوتین علیه اوکراین بر همزیستی اقوام ساکن روسیه ایجاد کرد -جنگی که اکنون از نظر رهبر روسیه مستقیماً با رویدادهای غزه مرتبط است.

به نوشته سی‌ان‌ان، جمعیت بیرون فرودگاه تابلوهایی را در دست داشتند که با شعارهایی مانند «در داغستان جایی برای قاتلان کودکان نیست». به گزارش خبرگزاری دولتی روسیه، تاس، «تجمع کنندگان مخالف درگیری فلسطین و اسرائیل هستند».

دفتر نخست وزیر و وزارت خارجه اسرائیل روز یکشنبه پس از انتشار این خبر بیانیه مشترکی منتشر کردند و گفتند که اسرائیل از مجریان قانون روسیه انتظار دارد «از رفاه همه شهروندان اسرائیلی و یهودیان در هر کجا که هستند محافظت کنند و اقدام قاطعانه‌ای علیه شورش‌کنندگان انجام دهند».

پوتین در اظهارات روز دوشنبه خود از مجریان قانون خواست تا «اقدامات قاطع، به موقع و دقیق برای کمک به حفاظت از نظم قانون اساسی روسیه، حقوق و آزادی‌های شهروندان ما، هماهنگی بین قومیتی و بین مذهبی» انجام دهند.

اما رهبر کرملین همچنین انگشت اتهام را از روسیه دور کرد.

پوتین گفت: «رویدادهای شب گذشته در ماخاچکالا در شبکه‌های اجتماعی تحریک شده است و «دست سازمان‌های اطلاعاتی غربی پشت آن است» که از احساسات برانگیخته شده در داغستان از کشتار غیرنظامیان در غزه سو‌ء استفاده می‌کنند.

پوتین گفت: «ما فقط می‌توانیم به فلسطین در مبارزه با کسانی که پشت این فاجعه هستند کمک کنیم. ما، روسیه، در چارچوب عملیات ویژه نظامی خود با آن‌ها می‌جنگیم».

چنین اظهاراتی نیازمند بررسی جدی است.

از زمان حملات حماس در 7 اکتبر، پوتین یک عمل تعادل بین المللی ظریف انجام داده و خود را به عنوان یک میانجی بالقوه مطرح کرده و از هر دو طرف خواستار خویشتنداری شده است -موضعی که مورد تحسین حماس قرار گرفته است.

و پوتین در سخنان روز دوشنبه خود شدیدترین انتقاد خود از اسرائیل را تا به امروز طرح کرد و گفت که «رویدادهای هولناک در نوار غزه قابل توجیه نیست» و افزود که هنگامی که عکس‌هایی از «کودکان خونین و مرده» را مشاهده می‌کنید «مشت‌های شما گره می‌شود و اشک در چشمان شما جاری می‌شود.»

منطقه پرتنش روسیه

چنین تصاویری به وضوح خشم داغستان -جمهوری با اکثریت مسلمان- را برانگیخت.

این منطقه جمعیت یهودی کوچکی دارد - یهودیت یکی از ادیان دیرینه داغستان است که جوامع «یهودی کوهستان» که به زبان فارسی صحبت می‌کنند به آن معتقدند - اما پس از قرن‌ها همزیستی با همسایگان مسلمان، این جمعیت از طریق مهاجرت کاهش یافته است.

درخواست‌های پوتین برای مهار بحران غزه در روزهای اخیر اسرائیل را عصبانی کرده است. بر اساس بیانیه مطبوعاتی وزارت امور خارجه اسرائیل در روز یکشنبه، سفیر روسیه در اسرائیل در اعتراض به سفر هفته گذشته هیئت حماس به مسکو، به وزارت امور خارجه احضار شد.

اما پوتین برای مخاطبان مختلفی صحبت می‌کند. روسیه شبکه پیچیده‌ای از روابط در خاورمیانه دارد: پوتین از بشار اسد، رئیس جمهور سوریه (دشمن اسرائیل) حمایت می‌کند. او برای جنگ در اوکراین به ایران (دشمن دیگر اسرائیل) متکی است. و او از دوستان نزدیک محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، یکی دیگر از بازیگران قدرتمند در منطقه است.

او همچنین روابط کاری صمیمانه‌ای با همتایان اسرائیلی داشته است، اگرچه روابطش با نخست وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو سرد شده است.

اما چنین پویایی‌های منطقه‌ای تصویر بزرگ‌تر را مبهم می‌کند. پوتین خود را درگیر یک مبارزه وجودی علیه ایالات متحده و غرب می‌داند که اوکراین میدان اصلی نبرد آن است. اکنون به نظر می‌رسد که لفاظی‌های او - علیه «کسانی که پشت این فاجعه هستند» - یک خط مستقیم بین اوکراین و غزه ترسیم می‌کند.

پوتین در سخنان روز دوشنبه خود، آمریکا را به دامن زدن به مناقشه کنونی متهم کرد و گفت: «ایالات متحده به هرج و مرج دائمی در خاورمیانه نیاز دارد، بنابراین آن‌ها کشورهایی را که بر آتش‌بس فوری در نوار غزه اصرار دارند، بی اعتبار می‌کنند.»

جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا درباره شورش فرودگاه گفت: «ما هیچ صدایی از کرملین نشنیده‌ایم. هیچ چیز، نه محکومیت، نه دعوت برای توقف نفرت، تبعیض و تعصب».

کربی افزود: «این روایت کلاسیک روسیه است که وقتی چیزی در کشور شما بد پیش می‌رود... شخص دیگری را مقصر بدانید، آن را به گردن تأثیرات خارجی بیاندازید.»

ناظران هم‌چنین به سرعت خاطرنشان کرده‌اند که نگرانی پوتین در مورد تلفات غیرنظامیان در غزه، تو خالی است.

ارتش او به جنگ علیه اوکراین ادامه می‌دهد، کارزاری که زیرساخت‌های غیرنظامی را هدف قرار داده و شهرها را ویران کرده است، و دادگاه کیفری بین المللی (ICC) حکم بازداشت رئیس جمهور روسیه را به دلیل رفتار کشورش در طول جنگ صادر کرده است.

اما پوتین روی استراتژی‌ای حساب می‌کند که تا همین حالا سودآوری داشته است: در سطح بین‌المللی، دیپلمات‌های مسکو یک کمپین روابط عمومی جهانی را دنبال کرده‌اند که روسیه را به عنوان یک قدرت ضداستعماری سرسخت معرفی می‌کند که از جنوب جهانی حمایت می‌کند - حتی در حالی که این کشور به دنبال کشورگشایی در اوکراین است.

شعار علیه اسرائیل

رسانه‌های دولتی روسیه این روایت را در داخل نیز تکرار کرده‌اند. از زمان حملات حماس در 7 اکتبر به اسرائیل، برخی از مفسران و سیاستمداران تلویزیون دولتی روسیه انتقادات خود را از اسرائیل افزایش داده اند، چرا که جنگ غزه به راحتی توجه بین المللی را از اوکراین منحرف می‌کند.

اما همانطور که شورش‌های داغستان نشان داد، لفاظی‌های ضد اسرائیلی می‌تواند به سرعت از کنترل دولت خارج شود.

در اوایل این ماه، رمضان قدیروف، جنگ سالار هوادار کرملین که بر جمهوری همسایه داغستان، چچن حکومت می‌کند، «حمایت کامل» خود را از فلسطین ابراز کرد و ایده استقرار نیروهای «صلح ساز» خود را برای حل مناقشه بین اسرائیل و حماس مطرح کرد.

این ممکن است یک ایده دور از ذهن به نظر برسد - قدیروف سابقه افتضاحی در زمینه حقوق بشر دارد - اما برای نزدیک به دو دهه، مرد قدرتمند چچنی به پوتین کمک کرده است تا صلحی بی رحمانه و ناآرام را در شمال قفقاز روسیه، منطقه‌ای که داغستان را هم در بر می‌گیرد، حفظ کند.

بنابراین حفظ صلح در داغستان احتمالاً ذهن کرملین را مشغول خواهد کرد. اعتراضات سال گذشته در این جمهوری در پاسخ به دستور بسیج دولت روسیه آغاز شد و برخی از فعالان شکایت داشتند که اقلیت‌های قومی به طور ناعادلانه برای خدمت در اوکراین به خدمت سربازی می‌روند. جنگ غزه یک کبریت دیگر به این آتش می‌افزاید.

هارولد چمبرز از موسسه مستقل دیدبان روسیه در تفسیری از رویدادهای روز یکشنبه، به وضعیت اقتصادی ناگوار داغستان و جنگ اوکراین به عنوان عواملی اشاره کرد که به نارضایتی محلی دامن می‌زد.

چمبرز نوشت: «شرایط عمومی اجتماعی-اقتصادی در داغستان همچنان رو به وخامت است. مایحتاج اولیه زندگی مانند برق، آب و گاز به طور نامنظم تامین می‌شود که همین چند ماه پیش منجر به اعتراضات کوچکی شد. علاوه بر این، جنگ روسیه در اوکراین داغستان را به شدت تحت تاثیر قرار داده است و تلفات قابل توجهی بر جمعیت این منطقه بر جای گذاشته است. درخواست‌های عمومی و اقدامات کوچک دائما ناموفق و نیمه‌کاره باقی می‌مانند.»

پوتین ماه‌هاست که یک بازی ژئوپلیتیک پرمخاطره انجام می‌دهد و برای حمایت از جنگ خود علیه اوکراین، روی بی‌اعتمادی ضدغربی قمار کرده است. اما شورش در منطقه جنوبی داغستان نشان می‌دهد که این مدل چقدر سریع می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد، به‌ویژه برای کسانی که در درون اتاق پژواک تبلیغات دولتی روسیه به دام افتاده‌اند.