خدشه بزرگ بر اعتبار گنبد آهنین/ ظهور و سقوط برترین سیستم دفاعی اسرائیل

به گزارش اکوایران، سال‌هاست که سامانه دفاع موشکی «گنبد آهنین» از مهم‌ترین وسایل دفاعی اسرائیل برای مقابله با حملات موشکی دشمن بوده است. این سامانه که توسط شرکت صنایع نظامی رافائل توسعه یافته، می‌تواند موشک‌ها را شناسایی کرده و پیش از اصابت به اهداف، آنها منهدم کند. اما آیا این سامانه طبق آن چیزی که ادعا می‌شود ۹۰ درصد موفقیت دارد؟ آیا در برابر حملات سنگین اخیر هم کارایی داشته یا اینکه ظرفیت آن محدود است؟

به نوشته الجزیره، جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده در روز سه‌شنبه گفت که دولت آمریکا ارسال کمک‌های نظامی بیشتر به اسرائیل از جمله موشک‌های رهگیر برای سیستم دفاعی گنبد آهنین را آغاز کرده است. اسرائیل به شدت برای دفاع در برابر حملات حماس و رهگیری موشک‌های آن، به شدت به سیستم گنبد آهنین متکی است.

سیستم گنبد آهنین چیست؟

گنبد آهنین یک سامانه دفاعی اسرائیلی است که موشک‌ها را شناسایی، مسیر آن را مشخص و آن‌ها را رهگیری می‌کند.

نحوه عملکرد

این سیستم مجهز به راداری است که موشک و سرعت و جهت آن را شناسایی می‌کند. سپس مرکز کنترل محاسبه می‌کند که آیا موشک تهدیدی برای شهرهای اسرائیلی است یا خیر. این سامانه به موشک‌هایی که خطری ندارند، اجازه می‌دهد در زمین‌های خالی فرود بیاید. اگر راکت‌ها تهدیدی محسوب شوند، واحد شلیک موشک برای ساقط‌کردن آنها موشک پرتاب می‌کند. هر پرتابگر حاوی ۲۰ موشک رهگیر است.

در ابتدا، گنبد آهنین برای پوشش در برابر راکت‌هایی با برد بین ۴ تا ۷۰ کیلومتر معرفی شد، اما کارشناسان می‌گویند که از آن زمان این پوشش گسترش یافته است.

چرا این سامانه ساخته شد؟

این سامانه توسط شرکت اسرائیلی «سیستم‌های دفاع پیشرفته رافائل» توسعه داده شده است. ایالات متحده نیز با کمک ۲۰۰ میلیون دلاری از این پروژه حمایت کرد. این پروژه برای مقابله با حملات موشکی در طول جنگ با حزب‌الله در سال ۲۰۰۶ ساخته و در سال ۲۰۱۱ عملیاتی شد.

یک نسخه دریایی از گنبد آهنین در سال ۲۰۱۷ نیز برای محافظت از کشتی‌ها و دارایی‌های مستقر در دریا به کار گرفته شد.

سامانه‌های رهگیری اسرائیل بین ده‌ها هزار تا یک میلیون دلار برای سرنگونی راکت‌ها هزینه دارد. در حال حاضر، اسرائیل در حال توسعه یک سیستم مبتنی بر لیزر برای خنثی‌کردن راکت‌ها و پهپادها با هزینه تخمینی ۲ دلار به ازای هر رهگیری است.

آیا گنبد آهنین مؤثر است؟

اسرائیل مدعی است که نرخ موفقیت گنبد آهنین ۹۰ است. مقامات وزارت دفاع آمریکا نیز این اظهارات را تکرار کرده‌اند. به گفته مؤسسه جنگ مدرن، این سیستم با موفقیت توانسته که حملات موشکی قبلی را رهگیری کرده است.

با این حال، حمله غافلگیرانه ۷ اکتبر حماس توانست از سد این سامانه عبور کند. این شکست به این دلیل بود که قبلاً تعداد کمی راکت به سمت اسرائیل شلیک می‌شد. حتی زمانی که حماس تعداد زیادی حملات راکتی را در جنگ ۲۰۲۱ انجام داد، تنها ۴۷۰ موشک در روز اول شلیک شد و سامانه‌های اسرائیل توانستند آن‌ها را رهگیری کنند.

حمله اخیر به طور قابل توجهی متفاوت بود. حماس اعلام کرد که در یک رگبار اولیه ۵ هزار راکت و موشک به سمت اسرائیل پرتاب کرده است. اما ارتش اسرائیل ادعا کرد که تنها ۲۵۰۰ راکت شلیک شده است.

گزارش مؤسسه جنگ مدرن می‌گوید: «این مقدار برای گنبد آهنین بسیار زیاد بوده و نمی‌تواند برای آن کاری کند». این بدان معناست که گنبد آهنین دارای یک نقطه اشباع ناشناخته است. این سامانه تنها می‌تواند تعداد معینی راکت را رهگیری کند. بر اساس گزارش سال ۲۰۲۱ نشریه فوربز، اگر از این تعداد فراتر رود، بقیه موشک‌ها به از دایره محافظتی سامانه عبور خواهند کرد.

قبلاً به حفره‌های فنی گنبد آهنین قبلاً اشاره شده بود. در سال ۲۰۱۴، تئودور پستول، فیزیکدان دانشگاه ام‌آی‌تی به الجزیره گفت که این سامانه به طور نامنظم رفتار کرده و به جای اینکه به آرامی به راکت هدف برسد، چرخش‌های تندی انجام می‌دهد.

بر اساس گزارش‌ها، امروز سیستم گنبد آهنین دچار اختلال شده و یک موشک رهگیر در منطقه مرکزی شهر ریشون لزیون در جنوب تل‌آویو فرود آمده است.

چه کشورهای دیگری از گنبد آهنین استفاده می‌کنند؟

گنبد آهنین توجه بین‌المللی را به خود جلب کرده است. شرکت رافائل می‌گوید که دو پرتابگر گنبد آهنین را در سال ۲۰۲۰ به ارتش ایالات متحده تحویل داده است.

همچنین اوکراین در جنگ با روسیه به دنبال این سیستم بوده، اگرچه اسرائیل تاکنون فقط حمایت انسانی و دفاع مدنی به کیف ارائه کرده است.