دو سناریو برای خاورمیانه پس از جنگ غزه

به گزارش اکوایران، با توجه به لغو آتش‌بس چهار روزه در جنگ اسرائیل و غزه، سوالی که به شکل برجسته خودنمایی می کند، این است: خاورمیانه در دراز مدت چه تحولاتی را تجربه خواهد کرد.

دو سناریوی پیش رو

به نوشته اقتصادنیوز، در پاسخ به این سوال، دو سناریو محتمل وجود دارد. سناریوی نخست، شکل گیری «معامله بزرگ» در قاب رویداد تاریخی است که قدرت های بزرگ جهانی به رهبری ایالات متحده در شکل گیری و مدیریت آن نقش اصلی را ایفا می کنند. سناریوی دیگری که محتمل تر است، افزایش قدرت رادیکالیسم در سرزمین های اشغالی است که نه تنها جامعه بین الملل را به چالش خواهد کشید و منافع ایالات متحده را به خطر می اندازد، می تواند زمینه ساز وقوع درگیری در ابعادی وسیع تر در خاورمیانه شود و جهان را در یک قدمی پرتگاه انتقام جویی قرار می دهد. گروهی از ناظران غربی بر این باورند که بازگشت به وضعیت پیش از وقوع حمله 7 اکتبر حماس به اسرائیل، محتمل است. از منظر این گروه، جهان خسته از جنگ است و علاوه بر این، اعتراض عمومی در غرب نسبت به رویکرد اسرائیل در کوتاه مدت افزایش یافته و همین گزاره موجب خواهد شد تا سیاستمداران غربی، محاسباتشان را بازتعریف کنند.

یکی از شرکت‌کنندگان غربی در کنفرانس منامه که اخیراً در بحرین برگزار شد، به نیشن گفت که نه ایالات متحده و نه کشورهای اروپایی به واسطه نفوذ قابل توجه تل آویو در سیاست های داخلی شان نمی‌توانند رویکرد خود را در قبال این بازیگر تغییر دهند. بنابراین هرگونه همدلی در غرب با مردم فلسطین که تحت اشغال هستند، بدون لحاظ کردن منافع اسرائیل امکان پذیر نخواهد بود.این تحلیلگر یک گام فراتر رفت و تاکید داشت که حتی تهدید و ترس از موج دیگری از خشونت در پاسخ به رضایت غرب، آمریکا یا اروپا را وادار به اعمال فشار اساسی بر اسرائیل نخواهد کرد. چرا که فضای سیاسی داخل این کشورها که تحت تاثیر فعل و انفعال های اسرائیل قرار دارد، رویکردشان را محدود می کند و مانع از آن می شود تا از اسرائیل بخواهند موضعش را تغییر دهد.

هراس از تقویت رادیکالیسم

در چارچوب سناریویی که در بالا بدان اشاره شد، منطقی است که که اسرائیل به خواسته های بین المللی؛ گزاره هایی چون پذیرش راه حل دو کشوری، خودداری از اشغال مجدد غزه و کنار گذاشتن گزینه آوارگی اجباری فلسطینی ها از شمال این سرزمین، تن ندهد. دنی دانون، یکی از سیاستمداران اسرائیلی، از جامعه بین‌المللی خواسته تا با میزبانی فلسطینیان موافقت کرده و بدین طریق «زندگی بهتر» نسبت به قبل را برای مردم سرزمین های اشغالی رقم بزند.در اصل، مقام های اسرائیلی این جابجایی اجباری را به عنوان ابتکارعمل «بشر دوستانه» در قبال فلسطینی ها در نظر می گیرند. چرا که در طول سال ها درباب فعل و انفعال هایشان پاسخگو نبوده و نیستند.از همین رو گروهی از تحلیلگران می گویند، ایالات متحده به عنوان متحد اسرائیل می بایست در این باره با احتیاط عمل کند.به باور آنها، آنچه واشنگتن باید جدی بگیرد، هشداری است که سلمان بن حمد آل خلیفه، ولیعهد بحرین اخیراً به غرب داده. شاهزاده سلمان با اشاره به اینکه حمله روسیه به افغانستان و حمله آمریکا به عراق به ترتیب منجر به شکل گیری القاعده و داعش شد، گفت که پذیرش وضعیت وخیم کنونی برای فلسطینی‌ها تنها «شرایطی را برای گسترش خشونت در سراسر جهان هموار خواهد کرد».

پشت پرده رقص دیپلماتیک ریاض

آموس هوخشتاین، مشاور ارشد بایدن در این باره به نیشن گفت «در حال حاضر و در میانه این درگیری، ما نمی توانیم درگیر جبهه دیگری شویم. هوخشتاین همچنین تاکید کرد که آنچه شاهدش هستیم، شاید فرصت مناسبی باشد برای ترسیم چشم‌اندازی برای منطقه‌ای عاری از درگیری با کم ترین هزینه.اینجاست که همکاری آمریکا با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در همه زمینه‌ها می‌تواند موثر باشد، زیرا کشورهای اخیر یا در ترتیبات انتقالی یا در تدوین «چشم‌انداز» فوق‌الذکر و مطالعه گزینه‌های موجود درگیر هستند.به عنوان مثال، عربستان سعودی ابتکاری از سوی کشورهای عربی و مهم اسلامی را رهبری می کند که هدف آن تحت فشار قرار دادن اسرائیلجهت تجدید نظر اساسی در استراتژی خود و ن توقف حمله نظامی به غزه است.

ریاض در پشت صحنه، در حال سازماندهی تلاش های دیپلماتیک است تا ایالات متحده و متحدان اسرائیل در اروپا را متقاعد کنند رویکردی را اتخاذ ند که با اجماع بین‌المللی همسو باشد؛ چنین رویکردی مستلزم تلاش برای یافتن راه‌حل دو کشور، پایان دادن به آوارگی اجباری، به رسمیت شناختن اکشور فلسطین است. دستیابی به این امر مستلزم تغییر پارادایم در فکر، سیاست و رویکرد رهبری اسرائیل خواهد بود.عربستان سعودی با مصر، اردن، فلسطین، اندونزی و سازمان همکاری اسلامی در چارچوب کمیته وزارتی که پس از نشست سران عربی-اسلامی به ریاست شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه تشکیل شد، همکاری می کند.این کمیته به مکانیزمی محوری جهت انتقال مواضع عربی و اسلامی به بازیگران بزرگ جهانی تبدیل شده است. تعاملات این کمیته با سفر به چین و روسیه، بریتانیا و فرانسه آغاز شد ونقطه کانونی مهم آن ایالات متحده بود.با این همه به ادعای ناظران همه چیز منوط به تصمیم اسرائیل است. پافشاری در رویکرد کنونی خطر تضعیف تمام چشم اندازهای آینده ای امن، نه تنها برای اسرائیل، بلکه برای خاورمیانه و جامعه بین المللی را به همراه دارد.