شرق اروپا در آستانه جنگ هسته‌ای؟

به گزارش اکوایران، مقامات آمریکایی براین باورند که جنگ در اوکراین به تشدید تنش هسته ای منجر نخواهد شد. جان کربی، سخنگوی کاخ سفید در ژانویه گفت: «ما هیچ نشانه‌ای نداریم دال بر این که پوتین قصد استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی را داشته باشد، چه رسد به سلاح هسته‌ای». اوایل ماه می در جلسه استماع سنا، آوریل هاینز، مدیر اطلاعات ملی، اظهار داشت که بعید است روسیه از زرادخانه هسته ای خود استفاده کند. این در حالی است که ویلیام برنز، رئیس سیا، در سخنرانی ماه فوریه گفت، ایالات متحده باید ضربات شمشیر اتمی پوتین را جدی بگیرد. اما او ادامه داد که هدف از چنین لفاظی‌هایی ترساندن ما و همچنین متحدان اروپایی و اوکراین بود. این به معنای این نبود که روسیه واقعاً به استفاده از تسلیحات خود فکر می کند.در شرایط کنونی که جنگ در اوکراین درگیر بن بست شده، گمانه زنی ها رد باب استفاده احتمالی روسیه از سلاح هسته ای نیز افزایش یافته است.

در همین راستا نشریه فارن ارز با انتشار یادداشتی ضمن اشاره به این گزاره بر این مولفه تاکید دارد که پوتین در طول جنگ در اوکراین از سلاح هسته ای به عنوان اهرم بازدارندگی استفاده کرده هرچند تداوم بن بست حاکم ممکن است موجب شود تا او به سلاح هسته ای تاکتیکی علیه اوکراین و یا در سطحی گسترده تر علیه ناتو متوسل شود. اقتصادنیوز، این گزارش را در دو بخش ترجمه کرده که بخش نخست در ادامه آمده است.

شرق اروپا در آستانه جنگ هسته ای؟

به نوشته اقتصادنیوز، ناباوری واشنگتن تا حدی قابل درک است. ظهور جنگ باعث ترس از درگیری هسته ای آشکار بین غرب و روسیه شد. اما حدس و گمان های جنون آمیز گذشته است. جنگ از آن زمان به بن بست سخت - اما متعارف - رسیده است. مطمئناً، مقامات ایالات متحده همچنان نگران هستند که روسیه از سلاح های هسته ای تاکتیکی در میدان جنگ استفاده کند. جو بایدن ماه ژوئن گفت: «من نگران استفاده پوتین از سلاح های هسته ای تاکتیکی هستم. او ادامه داد که این خطر "واقعی" است». اما به نظر نمی رسد مقامات معتقد باشند که جنگ در اوکراین می تواند روسیه را به استفاده از زرادخانه هسته ای خود علیه یک کشور ناتو سوق دهد، هرچند که این کشور از غرب به دلیل حمایت از اوکراین عصبانی است.

بعید است که پوتین از سلاح هسته ای در میدان نبرد در اوکراین استفاده کند، اما برخلاف تصورغرب، این احتمال وجود دارد که او به سمت استفاده از سلاح هسته ای علیه ناتو پیش برود،  پوتین ممکن است از بن‌بست هسته‌ای نترسد: او به زرادخانه هسته‌ای روسیه و اصول بازدارندگی هسته‌ای اشراف دارد و احتمالا خود را برای هدایت یک بحران هسته‌ای مناسب می‌داند. پوتین به طور قابل توجهی ثابت کرده که روسیه مایل است از سلاح هسته ای علیه ناتو برای دفاع از منافع خود در اوکراین استفاده کند. حتی هشت سال پیش، پوتین در یک مصاحبه تلویزیونی اعلام کرد که آماده است تا نیروهای اتمی روسیه را در حالت آماده باش قرار دهد تا از مداخله نیروهای غربی در تسلط مسکو بر شبه جزیره کریمه جلوگیری کند.

واشنگتن چگونه می تواند پوتین را مهار کند؟

استفاده روسیه از سلاح هسته ای قریب الوقوع نیست. اما اگر پوتین به تنش ها در میدان جنگ دامن بزند،، مثلا با توسل به سلاح های متعارف ناتو را هدف قرار دهد، احتمالا خیلی سریع پیش خواهد رفت تا به ایالات متحده فرصتی برای دور شدن از یک بحران ندهد. واشنگتن تلاش خواهد کرد تا کرملین که تا این حد جسور شده را مهار کند. در نهایت، پوتین انتظار دارد که ایالات متحده قبل از درگیری هسته‌ای در سر زمین‌های بسیار دور از این قاره، عقب‌نشینی کند.برای جلوگیری از بدترین سناریو، ایالات متحده باید برای پایان دادن به تسلز روسیه بر سلاح هسته ای به راه حل های تازه متوسل شود. باید مقامات کشور، از جمله مقامات زنجیره فرماندهی نظامی را متقاعد کند که تصمیماتی را که ممکن است منجر به حمله هسته‌ای شود، کنار گذاشته و مانع تراشی کنند. این بازیگر باید نخبگان روسیه را متقاعد کند که کشورشان می‌تواند بدون متحمل شدن شکست فاجعه‌بار، اوکراین را واگذار کند.

ایالات متحده می بایست از کشورهای دیگر، به ویژه کشورهای بی طرف، برای مشروعیت‌زدایی از سلاح هسته‌ای و متقاعد کردن پوتین بهبهر برداری نماید. به این ترتیب، واشنگتن می تواند تحت فشار شدید یک بن بست هسته ای، از تصمیم گیری های خطرناک اجتناب کند.روسیه در مورد زرادخانه هسته ای خود پنهان کاری نکرده است. از لحظه ای که این کشور حمله به اوکراین را آغاز کرد، تلاش داشت با اشاره به سلاح های خود جهان را بترساند. اندکی قبل از حمله به اوکراین، روسیه یک تمرین غیرمعمول زمان بندی شده سیستم های پرتاب هسته ای خود را انجام داد. یک سال بعد، در فوریه 2023، مشارکت در معاهده استارت جدید را به حالت تعلیق درآورد؛ معاهده ای که تعیین می کرد مسکو و واشنگتن چه تعداد سلاح هسته ای می توانند داشته باشند. در ماه مارس، کرملین اعلام کرد که بخشی از سلاح های هسته ای خود را به بلاروس منتقل خواهد کرد. ماه اکتبر، پوتین پیشنهاد کرد که روسیه ممکن است آزمایش های هسته ای را از سر بگیرد. در تمام این مدت، مقامات دولت روسیه تهدید کرده اند که حمله اتمی انجام می دهند، همانطور که رئیس جمهور سابق دیمیتری مدودف در ماه ژوئیه گفت روسیه می تواند از سلاح هسته ای برای پایان دادن به جنگ در چند روز استفاده کند.

مقامات آمریکایی البته به این تهدیدات توجه کرده اند، اما متقاعد نشده اند. آنها تصور می کنند که مسکو ممکن است از سلاح های هسته ای کوچک به اصطلاح تاکتیکی در میدان نبرد استفاده کند، اما به سلاح های بزرگ به اصطلاح استراتژیک علیه کشورهای ناتو متوسل نخواهد شد. به گزارش پولیتیکو، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی در ماه فوریه به کارشناسان آمریکایی گفت که ترس کمی از استفاده روسیه از سلاح های هسته ای استراتژیک در اوکراین یا علیه غرب وجود دارد، اما برخی همچنان نگران هستند که روسیه بتواند از سلاح های تاکتیکی استفاده کند. به عقیده آنها، پوتین ممکن است از این سلاح ها برای کمک به نیروهای روسیه جهت توقف حمله اوکراینی استفاده کند؛ درست در بازه زمانی که اوکراین که در آستانه بازپس گیری کریمه یا تحمیل شکستی قابل توجه به یروهای روسی بود تا آنها را از شرق اوکراین بیرون براند.