ماراتنی برای تغییر نظم جهانی/ کشاکش هند و چین بر سر رهبری جهانی

به گزارش اکوایران،در سپتامبر، زمانی که هند ریاست اجلاس گروه بیست را برعهده داشت، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، از حضور دراین نشست صرف نظر کرد و لی کیانگ، نخست وزیر این کشور را به جای خود فرستاد. دولت چین تصمیم شی برای غیبت در چنین رویدادی پرمخاطب را به حساب نیاورد، اما برخی ناظران گمان می‌کنند که این مکان نشست بود که شی تمایلی به شرکت در آن نداشت. به هر حال، دولت نارندرا مودی، نخست وزیر هند، ازگروه بیست به عنوان فرصتی برای معرفی هند به عنوان قهرمان و رهبر بالقوه جنوب جهانی استفاده کرد. شی نگران چنین پیامی بود. اما هند بدون نگرانی، نشست «صدای جنوب جهانی» را در نوامبر برگزار کرد، دومین گردهمایی مشابه در سال، که چین به آن دعوت نشد.

فارن افرز در این باره یادداشتی را منتشر کرده است.بخش نخست این یادداشت تحت عنوان «پشت پرده غیبت شی در اجلاس کلیدی/ چرا هند با آمریکا هم صدا شد؟» منتشر شد و در ادامه بخش دوم آمده است.

سازناکوک هند و چین

به نوشته اقتصادنیوز، سیاست های دهلی نو و پکن برای جنوب جهانی از جنبه‌های مهمی متفاوت است. در جایی که چین به دنبال جانشینی نظم بین المللی تحت رهبری غرب است، هند می خواهد آن را اصلاح کند. هند خود را پلی بین جنوب جهانی و جهان توسعه یافته می داند و به دنبال تقویت گفتگوهای معنادار و اطمینان از رسیدن صداها به حکمرانی جهانی است. در مقابل، چین خود را در رأس یک نظم جهانی بدیل می‌بیند – گزاره ای که آن را در قیاس با نظمی که توسط قدرت‌های غربی ساخته شده «سرنوشت مشترک» خوانده و به دنبال جذب کشورهای جنوبی جهانی در صفوف ائتلاف خود است. دولت دست راستی در هند همچنین به دنبال نمایش شکوه باستانی تمدن این کشور است و اغلب از رژیم بین المللی حقوق بشر انتقاد می کند. اما چنین موضع گیری بیشتر برای اهداف سیاسی داخلی متمرکز است. مودی تمایل چندانی به ایجاد نظم جهانی جدید با ایده های تمدن هندو ندارد.

دیدگاه پکن در مورد همکاری جنوب و جنوب حول محور پروژه بزرگ اش، ابتکار کمربند و جاده، یک برنامه سرمایه گذاری زیرساختی گسترده است که در دهه گذشته یک تریلیون دلار برای آن هزینه شده است. رهبران غربی تا حد زیادی شرکت در مجمع سالانه کمربند و جاده در پکن را متوقف کرده‌اند، اما این اجلاس در حال تبدیل شدن به یک فضای شبکه‌ای کلیدی برای رهبران جنوب جهانی است - این مجمع در ماه اکتبر میزبان نمایندگانی از حدود 130 کشور بود. مقام های چینی قصد دارند از طریق ابتکار کمربند و جاده و مجموعه ای از برنامه های توسعه و امنیتی دیگر اعلام شده، همکاری جنوب-جنوب را تعمیق بخشند و کشورهای جنوبی جهانی را بیشتر به واگن چین ببرند.

تقابل دو روایت

از سوی دیگر، هند می خواهد کشورهای خارج از جنوب جهانی را در صفوف کشورهای جنوب جهانی تعریف کند. به عنوان مثال، هند و ژاپن با هم در بنگلادش و سریلانکا در مورد مسائل توسعه با هدف ترویج منطقه هند و اقیانوس آرام همکاری می کنند. هند و آلمان در آفریقا و آمریکای لاتین برای حمایت از کشورها در دستیابی به اهداف توسعه پایدار و اهداف آب و هوایی مرتبط با یکدیگر تعامل دارند. چنین مشارکتی و میانجی‌گری در اجلاس سران گروه بیست در دهلی نو نیز مشهود بود، جایی که هند تلاش کرد خود را به عنوان یک بازیگر اصلی بین‌المللی معرفی کند و بر چگونگی کمک به جنوب جهانی تاکید نماید. همانطور که مودی گفت، «اگر جنوب جهانی مجبور به پرش از ارتفاع باشد، هند می تواند شانه باشد تا این کشور را به جلو سوق دهد.» به گفته نخست وزیر هند، هند پلی می شود تا پیوندهای بین شمال و جنوب قوی تر شود.

یکی دیگر از زمینه های اصلی تفاوت، مفهوم سازی هند و چین از جنوب جهانی است. هند تا حدودی درک دوران غیرمتعهد خود را از اینکه چگونه نژادپرستی، استعمار و استثمار اقتصادی نظم جهانی را شکل داده و نابرابری بین کشورها و درون نهادهای جهانی را به وجود آورده است، حفظ کرده است. اما دهلی نو دیگر برای پرداختن به این نابرابری‌ها و بی‌عدالتی‌های تاریخی، به ایدئولوژی آن بازه زمانی اشاره نمی‌کند. در عوض به دنبال بهبود وضعیت موجود است. هند وضعیت موجود را به چالش نمی‌کشد، نه به این دلیل که نارضایتی‌های عمیق ضداستعماری دارد، بلکه به این دلیل که می‌خواهد سهامدار بزرگ‌تری در این وضعیت موجود باشد. اما چین نگاهی تا حدی غیرتاریخی به جنوب جهانی دارد. واضح است که چین تجربه استعماری منحصربه‌فردی ندارد با این حال، مقامات چینی به ارتباطات تاریخی نسبتاً قدیمی (و احتمالا افسانه ای) با جنوب جهانی مانند سفر ناوگان چینی به سواحل شرقی آفریقا در قرن چهاردهم استناد می کنند. در حقیقت، چین وجه اشتراک زیادی با بسیاری از کشورهای جنوبی جهانی ندارد.

اقتصاد چین با 16.8 تریلیون دلار، دومین اقتصاد بزرگ در جهان است. این کشور با درآمد متوسط و عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد است؛ ساختاری که بخش عمده ای از جنوب جهانی با آن مشکل دارند. چین از نظم جهانی نابرابر که یکی از حافظان اصلی آن است، سود می برد و در عین حال فضایل یک نظم جهانی بدیل را تبلیغ می کند. ادعاهای این کشور مبنی بر خویشاوندی با کشورهای جنوبی جهانی بدبینانه و ساختگی است.استراتژی هند و چین برای تعامل با جنوب جهانی نیز متفاوت است. هند به دنبال استفاده از پلتفرم های موجود مانند گروه بیست، جنبش غیرمتعهدها، کنفرانس های تغییرات آب و هوایی سازمان ملل، G-77 و مجمع عمومی سازمان ملل برای دفاع از مواضع جنوب جهانی است. به عنوان مثال، در طول همه‌گیری کووید-19، هند، همراه با آفریقای جنوبی، به سازمان تجارت جهانی رفتند تا به دنبال تعلیق حقوق مالکیت معنوی در مورد واکسن‌ها، درمان‌ها و آزمایش‌های کووید-19 باشند تا کشورهای کم‌درآمد و متوسط بتوانند به اقلام دسترسی پیدا کنند.

در مقابل، چین به دنبال ایجاد نهادهای جایگزین تحت رهبری چین مانند مجمع کمربند و جاده، ابتکار توسعه جهانی، ابتکار امنیت جهانی، ابتکار تمدن جهانی و غیره است. مقام های پکن در لفاظی‌های خود از زبانی استفاده می‌کنند که تلویحاً ضد غربی و ضد آمریکایی است و هژمونی و نظم بین‌المللی به رهبری ایالات متحده را رد می‌کند – رویکردی که فاصله زیادی با موضع میانه‌روتر و اصلاح‌طلبانه هند دارد.