چرا تیر اسرائیل در تونل‌های حماس به سنگ خورد؟

به گزارش اکوایران، ادعا می‌شود طی 10 هفته پس از آغاز عملیات زمینی اسرائیل در نوار غزه، نیروهای اسرائیلی مسیر یک سری از تونل‌های زیرزمینی را شناسایی و از آن‌ها نقشه‌برداری کردند. این تونل‌ها بخشی از یک شبکه وسیع هستند که حماس در طول نزدیک به دو دهه ساخته است.

این شبکه -که رزمندگان حماس برای پنهان کردن خود و اسیرانشان، برنامه‌ریزی عملیات، ذخیره سلاح و کمین کردن برای سربازان اسرائیلی از آن استفاده می‌کنند- بخش مهمی از زیرساخت‌های نظامی این گروه است. این تونل‌ها بزرگ‌ترین آسیب‌پذیری اسرائیل در جنگ هستند و از بین بردن آن برای هدف اعلام شده تل‌آویو، یعنی تضعیف توانایی‌های نظامی حماس و جلوگیری از حملاتی مشابه 7 اکتبر، ضروری است. با این حال، این روند بسیار کند و پردردسر بوده است.

سابقه طولانی جنگاوری زیرزمینی

به نوشته فارن‌پالیسی، جنگ تونلی همواره یکی از مرگ‌بارترین و پیچیده‌ترین انواع نبردها بوده است. در طول جنگ جهانی اول، هزاران سرباز بریتانیایی در تلاش برای تخریب مواضع زیرزمینی آلمان کشته شدند. سال‌ها بعد، ایالات متحده در جنگ با دشمنانی با مواضع زیرزمینی در ویتنام، افغانستان و عراق، با چالش مواجه شد.

ارتش‌هایی که با این تهدیدات زیرزمینی مواجه می‌شوند، معمولاً قوی‌ترین سلاح‌های خود را از جمله بمب‌افکن‌ها، شعله‌افکن‌ها، سلاح‌های ترموباریک، بمب‌های سنگرشکن و سایر موشک‌های هدایت‌شونده دقیق هوایی به کار گرفته‌اند. اغلب، این اقدامات برای از بین بردن دشمنی که از غارها، تونل‌ها و دیگر سازه‌های زیرزمینی طبیعی یا ساخت بشر عملیات می‌کند کافی نبوده است.

اسرائیل این را به سختی آموخته است. کشف تونل‌های فرامرزی حماس در سال 2014 که بین نوار غزه و اسرائیل حفر شده بود، خطر امنیتی قابل توجهی را به نمایش گذاشت که این تونل‌ها ایجاد می‌کنند. کارزار نظامی اسرائیل علیه حماس در آن سال، اولین جنگ در قرن بیست و یکم بود که در آن تونل‌ها نقطه کانونی عملیات نظامی بودند - تحولی که بعداً به جنگ داخلی سوریه نیز شکل داد.

این جنگ باعث شد که اسرائیل به خوبی بداند که از تونل‌ها می‌توان برای ربودن سربازان و غیرنظامیان، نفوذ به اسرائیل و انجام حملات استفاده کرد. اما تمرکز اسرائیل بر تونل‌ها عمدتاً مختص تونل‌های فرامرزی بود - و کمتر به رشد روزافزون فعالیت نظامی زیرزمینی حماس در داخل نوار غزه توجه داشت.

پس از جنگ 2014، اسرائیل به رویکرد استراتژیک‌تری روی آورد. واحدهای نخبه متخصص در جنگ تونلی ایجاد کرد، تونل‌هایی را برای آموزش سربازان ساخت، شناسایی تونل را با واحدهای متحرک بهبود بخشید و به تحقیق و توسعه هدفمند روی آورد.

در نتیجه، ارتش اسرائیل با قابلیت‌های قابل توجهی در کشف، نقشه‌برداری، خنثی‌سازی و انهدام تونل‌ها وارد جنگ فعلی شد. با این حال، این نه حماس را از حفاری منصرف کرد و نه چالش‌های جنگ در یک محیط زیرزمینی را کاهش داد. حتی تخصصی‌ترین یگان‌های ارتش اسرائیل نیز در ورودی‌های بمب‌گذاری شده تونل‌ها متحمل خسارت شده‌اند.

این واحدها هم‌چنین نسل جدید تونل‌های حماس را کشف کرده‌اند. تونل‌های ابتدایی این گروه در اوایل دهه 2000 با تخته‌های چوبی تقویت شده بودند. شبکه‌های تونلی فعلی عمیق‌تر و محکم‌تر و شبیه تونل‌های بزرگ نفوذ کره‌شمالی هستند. حماس برای حفاری آن‌ها از فن‌آوری‌های پیشرفته استفاده کرد و قابلیت‌های زیرزمینی خود را به سطح جدیدی رساند.

موفقیت بی‌سابقه در استفاده از تونل‌ها

اتکای فزاینده حماس به تونل‌ها و تلاش‌های دقیق آن در ساخت‌وساز نتیجه داده است. هرگز در تاریخ جنگ تونل‌ها، مدافعی نتوانسته ماه‌ها در چنین فضاهای محدودی دوام بیاورد. میزان حفر، روش‌های بدیع حماس برای استفاده از تونل‌ها و بقای این گروه برای مدت طولانی در زیرزمین، همگی بی‌سابقه بوده است.

برای سربازان اسرائیلی، پیشروی در این منطقه خطرناک نیازمند رویکردی سیستماتیک است. یکی از اهداف عملیات هوایی ارتش اسرائیل و عملیات زمینی اولیه، پاکسازی و کسب کنترل بر سطح و کاهش خطرات جنگ شهری بود. برای محدود کردن حملات تک تیراندازها و کمین‌ها، ساختمان‌ها ویران شدند و شمال غزه تا حد زیادی تخلیه شد. اسرائیلی‌ها با بولدوزرهای زرهی زمین را پاکسازی کردند تا منافذ تونل را پیدا کنند.

این روزنه‌ها اساساً سوراخ‌های مرگباری در زمین هستند که معمولاً استتار شده و به تله‌های انفجاری مجهز می‌شوند. آن‌ها به شفت تونل‌ها منتهی می‌شوند - بخشی از ساختار زیرزمینی که برای نفوذ به عمق زمین و دسترسی به شبکه گسترده‌تر تونل‌ها استفاده می‌شود.

سربازان اسراییلی صدها گودال تونل را کشف کردند که پیشروی آن‌ها را کند و پیچیده کرده است. این گودال‌ها به جنگجویان حماس امکان می‌دهد از زمین بیرون بیایند، با سلاح‌های خودکار یا راکت‌اندازها به سمت سربازان شلیک کنند و در عرض چند ثانیه ناپدید شوند. ارتش اسرائیل بسیاری از این منافذ را به عنوان اقدامی موقت مهر و موم یا منهدم کرد تا نیروهایش بتوانند به پیشروی خود ادامه دهند.

مرحله بعدی نقشه برداری و کسب اطلاعات بیشتر در مورد شبکه تونل‌ها بود. این نیروها ابتدا روبات‌ها، پهپادهای مجهز به دوربین و سگ‌هایی را که می‌توانند وجود مواد منفجره یا افراد را تشخیص دهند، به داخل تونل‌ها می‌فرستند. این اقدامات به افشای مقیاس و گستره شبکه کمک کرد و اجازه ورود سربازان به داخل تونل‌ها را داد. نادیده گرفتن هر یک از این مراحل برای سربازان اسرائیلی و اسرای آن‌ها مرگبار خواهد بود.

مشخص است که اسرائیل نمی‌تواند کل شبکه تونلی حماس را شناسایی کند. اسرائیل برای ادعای پیروزی، باید حداقل دو سوم زیرساخت‌های زیرزمینی شناخته شده حماس را نابود کند.

بنا بر گزارش‌ها، اسرائیل برای این کار تصمیم گرفته است که حجم زیادی از آب دریا را به داخل تونل‌ها پمپاژ کند. تا پیش از این تنها سلاح ضد تونلی اسرائیل بمب‌های سنگر شکن بوده است، که ظرفیت محدودی برای نفوذ به زمین دارند. این اولین باری نیست که ارتش‌ها در طول جنگ تونل‌های دشمن را به آب می‌بندند.

اما انجام این کار به روش سنتی، از طریق چاله‌های تونل، تاثیر محدودی دارد. همچنین این تردید وجود دارد که پمپاژ افقی آب دریا به داخل تونل‌ها به طور اتفاقی، اگر نه عمدی، منابع آب زیرزمینی را آلوده کند. سفره‌های آب ساحلی، تنها منبع آب قابل دسترسی فلسطینیان در غزه است، که آن هم به دلیل برداشت بیش از حد، آلوده و برای مصرف نامناسب شناخته شده است.