آتش زیر خاکستر دوران پساجنگ؛ قفقاز میدان رویارویی جدید آمریکا و روسیه؟

به گزارش اکوایران، اوایل سال جاری، ایالات متحده آذربایجان را پس از حمله به قره باغ کوهستانی، به دلیل نقض (ادعایی) آزادی مذهبی در فهرست نظارتی قرار داد. این اقدام، که می‌تواند شامل تحریم‌ها نیز باشد، یکی از چندین گامی است که ایالات متحده برای به چالش کشیدن باکو برداشت. پس از آن در ماه نوامبر، سنا به اتفاق آرا به لایحه کاهش کمک های نظامی به آذربایجان رای داد.به ادعای ناظران تحریم‌های احتمالی و محدود کردن کمک‌های نظامی بخشی از اجماع فزاینده است که نشان می دهد کمک به آذربایجان برای ایالات متحده در اولویت نیست. اما این رای سوالاتی را در مورد نقش ایالات متحده در مناقشه ارمنستان و آذربایجان مطرح می کند.

تکرار یک اشتباه

به نوشته اقتصادنیوز، به ادعای نشریه هیل، کاهش درگیری در خارج یکی از اهداف تعریف شده در سیاست خارجی آمریکا است، اما رویکردی که واشنگتن از نظر تاریخی با توسل بدان به مناقشه خارجی نزدیک شده، اغلب تنش ها را تشدید کرده است. به ادعای این نشریه قانونگذاران باید دو واقعیت را بپذیرند و بر اساس آن عمل کنند: اول اینکه نتیجه مناقشه ارمنستان و آذربایجان ارتباط محدودی با منافع و امنیت آمریکا دارد و دوم اینکه دخالت ایالات متحده در این مناقشه نوعا روشی برای مبارزه با روسیه بوده که می تواند منجر به طولانی تر شدن درگیری ها هم در قفقاز و هم بین ایالات متحده و روسیه شود.

هیل در ادامه یادداشت ادعایی اش آورده، کاهش ارسال تسلیحات به آذربایجان یک شروع ضروری است. آذربایجان پس از آغاز جنگ روسیه در اوکراین، تامین کننده انرژی برای متحدان اروپایی واشنگتن بوده است، اما روابط خارجی توجیهی برای کمک به درگیری از طریق ابزار نظامی نیست.از آنجایی که جان آمریکایی ها و منافع اصلی آنها در خطر نیست، حمایت نظامی از ارمنستان نیز اشتباه خواهد بود. به همین ترتیب، تعیین ارمنستان به عنوان متحد نظامی، همانطور که برخی در جامعه سیاست خارجی استدلال کرده اند، باید به عنوان اقدامی شناخته شود که خطرات بیشتری برای ایالات متحده به همراه خواهد داشت.

چرایی تمایل ایروان به واشنگتن

ارمنستان پیوندهای جغرافیایی و اقتصادی با روسیه دارد و روسیه مدتهاست که به دنبال نفوذ در قفقاز بوده است. در نتیجه، رهبران آمریکایی تصمیم گرفته اند که منطقه را از منظر امنیت مهم تلقی کرده - یا به گونه ای از آن به عنوان میدانی برای زورآزمایی با روسیه استفاده کنند. این سیاست خارجی واکنشی به بدتر شدن روابط با روسیه و خشونت های منطقه ای غیرضروری کمک کرده است.علیرغم پیوندهای تاریخی روسیه با ارمنستان، تلاش های ناموفق مسکو برای جلوگیری از درگیری در سال های 2020 و 2023 باعث شده که مردم ارمنستان و رهبر ی این کشور یعنی نیکول پاشینیان، به دنبال به دست آوردن حمایت های نظامی و دیپلماتیک از آمریکا باشند. در نظرسنجی اکتبر 2019 که توسط مؤسسه بین المللی جمهوری خواه انجام شد، 88 درصد از ارمنیان روسیه را به عنوان مهمترین شریک سیاسی ارمنستان معرفی کردند. پس از شکست روسیه در تعدیل درگیری 2020، این تعداد به 50 درصد کاهش یافت.

قمار ناتو

انفعال روسیه موجب دور شدن ارمنستان از مسکو شد. پاشینیان علنا اعلام کرد که اتکا به روسیه اشتباه بوده است. اما شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد گسترش ناتو و نفوذ آن موجب افزایش فعل و انفعال های روسیه در قفقاز شده است.مدت کوتاهی پس از نشست بخارست در سال 2008، که طی آن ایالات متحده برای عضویت گرجستان در ناتو تلاش کرد، روسیه به گرجستان حمله کرد و درگیری این کشور با منطقه جدا شده اوستیای جنوبی به جنگی تمام عیار تبدیل شد. 15 سال بعد، روسیه هنوز 20 درصد از خاک گرجستان به رسمیت شناخته شده بین المللی را در اختیار دارد. پوتین در این نشست هشدار داده بود که گسترش ناتو به مرزهای روسیه به عنوان یک "تهدید مستقیم" تلقی خواهد شد. در حالی که روسیه در موقعیتی نیست که از ارتش خود برای تحت فشار گذاشتن ارمنستان یا آذربایجان استفاده کند، قانونگذاران باید بدانند که واکنش های روسیه به نفوذ ناتو در قفقاز موجب تشدید درگیری های منطقه ای خواهد شد.

پس لرزه های نفوذ ناتو

دور شدن ارمنستان از نفوذ روسیه می تواند مقامات ایالات متحده را وسوسه کند تا با توسل به قدرت های نیابتی با روسیه در منطقه مبارزه کنند. هیل نوشت، حمله آذربایجان نیاز به یک راه حل را نشان می دهد و ایالات متحده می تواند به بهترین وجه دیپلماسی آن را به امید ایجاد ثبات در منطقه ارائه دهد. فراتر از ترویج دیپلماسی، منافع آمریکا به طور مستقیم با ترویج جنگ از طریق ارائه تسلیحات در مناقشه منطقه ای مرتبط نیست.به جای گسترش نقش ناتو و واشنگتن در مناقشه ارمنستان و آذربایجان، ایالات متحده می تواند و باید به استفاده از روش های دیپلماتیک و بشردوستانه برای میانجیگری در مناقشه ادامه دهد، این همان گزاره ای است که سامانتا پاور، رئیس اداره توسعه بین المللی آمریکا و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه بر آن تاکید دارند.استقبال آمریکا از رقابت قدرت‌های بزرگ در قفقاز جنوبی با تهدید نفوذ منطقه‌ای روسیه زمینه ساز تحریک مسکو می شود. در مجموع، این اشتباهات احتمال اینکه ایالات متحده و روسیه، دو ابرقدرت هسته ای، بتوانند به صورت دیپلماتیک و موثر وارد تعامل شوند را کاهش داده است.