بی‌بی بر لبه پرتگاه؛ وقتی افراطی‌ها فرمان را از دست نتانیاهو خارج می‌کنند

به گزارش اکوایران، هنگامی که بنیامین نتانیاهو در اسرائیل به قدرت بازگشت، علی‌رغم حضور جنجالی راست‌های افراطی‌ در کابینه ائتلافیش، ادعا کرد که کنترل کامل اسرائیل با اوست.

به نوشته فایننشال تایمز، ۱۴ ماه پس از پیروزی ائتلاف نتانیاهو در انتخابات و در حالی که اسرائیل هنوز درگیر جنگ در غزه است، به نظر می‌رسد که چهره‌های کلیدی راست افراطی (مانند بزالل اسموتریچ و ایتامار بن‌گویر) که زمانی افراط‌گرایان حاشیه‌ای به شمار می‌رفتند، بیش از همیشه صاحب نفوذند.

این دو صهیونیست‌های مذهبی که در شهرک‌های کرانه باختری اشغالی زندگی می‌کنند، مواضع سخت‌گیرانه‌ای را در مورد موضوعاتی از غزه پس از جنگ گرفته تا دیپلماسی آمریکا و آتش‌بس احتمالی با حماس دارند.

بن‌گویر بارها تهدید کرده که هرگونه «توافق بی‌پروا» به انحلال کابینه ائتلافی منجر می‌شود؛ بنابراین، نتانیاهو در موقعیتی قرار گرفته که موافقت با توقف درگیری‌ها و آزادی عمده‌زندانیان فلسطینی می‌تواند به دوران قدرت او پایان دهد.

هفته گذشته، او هیئت خود را از مذاکرات بر سر توافق آتش‌بس در قاهره خارج کرد که خشم خانواده‌های اسرا در داخل و متحدان اسرائیلی در خارج را برانگیخت.

این نخست‌وزیر کهنه‌کار برای حفظ کابینه ائتلافی خود به حمایت اسموتریچ و بن‌گویر وابسته است. ناداو اشتراوشلر، یک استراتژیست سیاسی که با نتانیاهو کار کرده، گفت این دو نفر که به دنبال متمایز‌ کردن خود از نتانیاهو بوده، مواضع راست‌گرایانه‌تری نسبت به او اتخاذ کردند و در عین حال، به دنبال جذب پایگاه افراطی‌هایی که تمایلی برای سازش در جنگ غزه نداشتند، افتادند. او خاطرنشان کرد: «اسموتریچ و بن‌گویر از عصبانیت این پایگاه از نتانیاهو آگاهند. جریان راست آشکارا مخالف هرگونه توافق بر اساس شروط گزارش‌شده است».

نتانیاهو می‌داند روزی که به این توافق تن بدهد، آخرین روز قدرتش خواهد بود. او ادعا کرده که به سوی «پیروزی کامل» پیش برود و هفته گذشته افزود که تنها «فشار نظامی قوی و مذاکرات محکم» باعث آزادی اسرا می‌شود.

سرنوشت اسرا و آتش‌بس احتمالی بزرگ‌ترین مسئله‌ای است که به واسطه آن، این دو چهره راست افراطی به ایجاد شکاف میان اسرائیل و متحدانش، از جمله ایالات متحده دامن زده‌اند. 

مدت‌هاست که بن‌گویر و اسموتریچ نه تنها با تشکیل دولت فلسطین، بلکه با تشکیلات خودگردان فلسطین که بر مناطقی از کرانه باختری حکومت می‌کند، مخالفت کرده‌اند. هر دو خواستار «انحلال» تشکیلات خودگردان شدند. اما دولت بایدن خواستار «احیای مجدد» تشکیلات و نقش‌آفرینی آن در فردای پس از جنگ غزه شده است. اخیراً دولت آمریکا تلاش کرده تا حرکت به سمت تشکیل کشور فلسطین را به تضمین عادی‌سازی دیپلماتیک میان اسرائیل و عربستان سعودی و پایان‌دادن به مناقشه غزه مرتبط سازد.

در اوایل این ماه، بن‌گویر گفت: «آمریکا دوست و متحد ماست؛ اما دولت بایدن باید فشار بر ما را متوقف کند».

نتانیاهو که از نظر سیاسی توسط بن‌گویر و اسموتریچ محدود شده، پیوسته هرگونه نقش آتی تشکیلات خودگردان در غزه را رد کرده است.

روز یکشنبه، کابینه‌ بی‌بی طرحی را تصویب کرد که طبق آن، هرگونه «دیکته بین‌المللی» در مورد حل‌وفصل دائمی مناقشه با فلسطینی‌ها، از جمله به رسمیت شناختن یک‌جانبه کشور فلسطین، از نظر اسرائیل مردود دانسته می‌شود.

بن‌گویر و اسموتریچ برنامه «پس از جنگ» خود را پیش می‌برند و به همراه یک‌سوم وزرای کابینه نتانیاهو، کنفرانسی را با هدف «اسکان مجدد اهالی نوار غزه» برگزار کردند. نتانیاهو گفت که از چنین اقدامی حمایت نمی‌کند.

این دو همچنین اخیراً آمریکا را به دلیل اعمال تحریم‌ها علیه شهرک‌نشینان خشونت‌آفرینی در کرانه باختری مورد انتقاد قرار دادند. اسموتریچ این اقدام را «ضد یهود» نامید و دولت بایدن را به چالش کشید تا او را نیز تحریم کند. بن‌گویر علناً حمایت خود را پشت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا قرار دارد و در مصاحبه با وال‌استریت ژورنال از بایدن به دلیل عدم حمایت کامل از اسرائیل انتقاد کرد.

ناتان ساکس، کارشناس ارشد مؤسسه بروکینگز گفت: «آسیبی که راست افراطی به روابط ایالات متحده و اسرائیل وارد می‌کند، واضح است. بن‌گویر و اسموتریچ از خیلی جهات نشان‌دهنده روندهای منفور سیاسی برای بسیاری از آمریکایی‌ها، به ویژه حامیان بایدن هستند».

اما نتانیاهو از مهار بن‌گویر و اسموتریچ خودداری کرده است. یک مقام ارشد سابق دولت آمریکا گفت: «پیام واضح است؛ وزیران هیچ مسئولیتی در قبال افعال و سخنانشان نداشته و هیچ پیامدی در انتظار آن‌ها نیست. نتانیاهو هیچ‌کاری نخواهد کرد و همه این را می‌دانند».

از همان ابتدا، ظهور دو رهبر شهرک‌نشین محصول نیازهای سیاسی خود نتانیاهو بود. در حالی که اسرائیل در چرخه‌های بی‌پایان انتخاباتی غرق شده بود، نتانیاهو برای به حداکثر رساندن آرای راست‌گرایان، تلاش کرد تا حزب صهیونیسم مذهبی اسموتریچ و حزب قدرت یهودی بن‌گویر را با هم متحد سازد.

این اقدام نخست‌وزیری نتانیاهو را تضمین کرد؛ اما همچنین بن‌گویر که قبلاً به دلیل تحریک ضدعرب محکوم شده بود را به جریان اصلی سیاست اسرائیل وارد کرد. اسموتریچ نیز سابقه توهین به فلسطینیان را دارد.

بن‌گویر و اسموتریچ از جریان‌های مختلف جنبش شهرک‌نشینان هستند که هدف آن گسترش جوامع یهودی در کرانه باختری، قدس شرقی و احتمالاً غزه است که سرزمین‌هایی‌اند که جامعه بین‌المللی برای تشکیل کشور فلسطینی در نظر گرفته است.

البته در برخی مواقع، نتانیاهو روبروی جناح راست افراطی قرار گرفته است. در چندین مقطع از سه دهه فعالیتش، او برای مذاکره با فلسطینیان وارد تعامل شده، شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری را متوقف کرده و در مورد ایده تشکیل کشور فلسطین سخن گفته است.

اخیراً در ماه دسامبر، نتانیاهو در برابر فشارهای ایالات متحده تسلیم شد و گذرگاه کرم شالوم به سمت غزه را باز کرد تا کمک‌های بیشتری برای رسیدن به قلمرو محاصره‌شده را فراهم شود. اما ملی‌گرایان که بیشتر آن‌ها ساکن شهرک‌های کرانه باختری هستند، با تظاهرات در گذرگاه کرم شالوم باعث تأخیر در ورود کالاها شد.

علی‌رغم درخواست‌های واشنگتن، پلیس اسرائیل تحت هدایت بن‌گویر نتوانسته مداخله کند. مانند سایر موضوعاتی که موجب اصطکاک نخست‌وزیر اسرائیل و جناح راست افراطی می‌شود، نتانیاهو تصمیم گرفته که سکوت اختیار کند.

مقام سابق آمریکایی گفت: «نتانیاهو تنها نگران بقای ائتلاف خود است؛ او ناامید بوده و از همه جهت تحت فشار سیاسی است». نتانیاهو می‌داند که نه تنها برای ماندن در قدرت، بلکه برای داشتن شانس بازگشت به قدرت در انتخابات پساجنگ، به حمایت بن‌گویر و اسموتریچ نیاز دارد.

در نظرسنجی‌های ماه‌های اخیر، نتانیاهو و حزب لیکود کاهش محبوبیت شدیدی تجربه کرده‌اند و تحلیل‌گران خاطرنشان می‌کنند که در نزدیک به دو دهه اخیر، باسابقه‌ترین رهبر اسرائیل چندان هم محبوب نبوده است.

در حالی که آینده سیاسی او و جهت‌گیری جنگ غزه بر لبه پرتگاه قرار دارد، درگیری بیشتر درون کابینه اسرائیل و با واشنگتن محتمل به نظر می‌رسد. بن کاسپیت، تحلیل‌گر برجسته اسرائیلی در روزنامه معاریو نوشت: «نتانیاهو در سال ۲۰۲۴ بیشتر از ایتامار بن‌گویر می‌ترسد تا از جو بایدن. کابینه اسرائیل، کابینه بن‌گویر است که به قیمت همه ما تمام می‌شود».