به گزارش اکوایران، منابعی در منطقه گفتند که کشورهای خلیج فارس پس از عملیات تلافی‌جویانه بی‌سابقه جمهوری اسلامی ایران به اسرائیل، تلاش می‌کنند تا یک جنگ منطقه‌ای تمام عیار را متوقف کنند، زیرا نگرانند تشدید تنش جدید آنها را در خط مقدم آتش جنگ قرار دهد و طرح‌های تغییر شکل منطقه را خراب کند.

به گفته رویترز، عربستان سعودی و امارات متحده عربی به ویژه ممکن است پس از پیشرفت‌های دیپلماتیک در سال‌های اخیر که به نفع همه این کشورها بود، در موقعیت خوبی در میانه ایران، اسرائیل و ایالات متحده قرار گرفته باشند.

متحدان واشنگتن و پادشاهی‌های خلیج فارس به دنبال تثبیت روابط با ایران و اسرائیل برای رفع نگرانی‌های طولانی مدت امنیتی بودند که به آن‌ها اجازه تمرکز بر پروژه‌های ملی را میداد.

امارات و بحرین در سال 2020 یک توافق عادی سازی را با اسرائیل امضا کردند و عربستان سعودی در حال بررسی توافق مشابهی بود که شامل یک پیمان دفاعی با ایالات متحده بود تا زمانی که جنگ غزه دیپلماسی را نابود کرد. ریاض همچنین سال گذشته پس از سال‌ها خصومت با ایران، کدورت‌ها را کنار گذاشت.

با این حال، سیاست تنش‌زدایی اکنون با بزرگ‌ترین تهدید خود مواجه است، زیرا توافق منطقه‌ای گسترده‌تر در اثر از جنگ غزه به مخاطره افتاده است.

یک جنگ مستقیم بین اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به سرعت به کشورهای حاشیه خلیج فارس که حریم هوایی آن‌ها در این بین قرار دارد و میزبان چندین پایگاه نظامی ایالات متحده است که متعهد شده از متحد خود اسرائیل دفاع کند، گسترش یابد.

یک منبع نزدیک به محافل دولتی در خلیج فارس گفت: «هیچ کس خواهان تشدید تنش نیست. همه می‌خواهند اوضاع را کنترل کنند.» و افزود که احتمالا دیپلماسی تلفنی گسترده‌ای در جریان است.

این منبع گفت: «فشار تنها بر جمهوری اسلامی ایران نیست. اکنون فشار بر اسرائیل است تا انتقام نگیرد.» و افزود که پیامدهای حمله اسرائیل به سایت‌های کلیدی ایران «تمام منطقه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.»

یکی دیگر از منابع خلیج فارس با آگاهی از تفکر رسمی گفت که کشورهای حاشیه خلیج فارس، عراق و اردن، ایران و حامی اصلی اسرائیل یعنی ایالات متحده را تحت فشار قرار می‌دهند تا تنش‌ها را تشدید نکنند. هر دو منبع گفتند که واشنگتن پیش از آن اسرائیل را برای نشان دادن خویشتنداری تحت فشار قرار داده بود. 

این منبع آگاه به تفکر رسمی افزود: «ایالات متحده همزمان از کشورهای حوزه خلیج فارس برای انتقال پیام به ایران برای عدم تشدید تنش بیشتر استفاده می‌کرد.»

این منبع گفت: «واضح است که آمریکا از متحدان عرب خلیج فارس برای انتقال پیام بین ایران و آمریکایی‌ها استفاده می‌کند.»

با این حال، هم منابع و هم تحلیلگران در خلیج فارس معتقد بودند که خطرناک‌ترین لحظه ممکن است گذشته باشد.

عبدالعزیز الساگر، رئیس مرکز تحقیقات خلیج‌فارس نزدیک به محافل دولتی، با اشاره به اینکه برای تهران، مرحله تشدید تنش به پایان رسیده، گفت: «ایرانی‌ها شلیک خود را کردند.» و افزود که واشنگتن خواهان تشدید تنش از سوی اسرائیل نیست.

خطرات

اخیراً یادآور‌های بسیاری آسیب‌پذیری کشورهای حاشیه خلیج فارس را خاطرنشان کرده است.

  حوثی‌های یمن، که عربستان سعودی سال‌ها علیه آن می‌جنگید تا اینکه در ماه دسامبر به سمت توافق صلح حرکت کرد، در ماه‌های اخیر بارها به کشتی‌ها حمله کرده و هواپیماهای بدون سرنشین را به سمت اسرائیل در حریم هوایی عربستان مستقر کرده است.

حوثی‌ها در سال‌های اخیر چندین بار به تأسیسات انرژی عربستان سعودی حمله کرده بودند تا اینکه مذاکرات صلح در سال گذشته شتاب گرفت.

در سال 2019 آنها به تاسیسات کلیدی در عربستان سعودی که اکثریت عظیم تولید نفت خام این کشور را پردازش می‌کنند، حمله کردند و در سال 2022 به سه کامیون نفتکش در امارات حمله کردند.

این منبع با تشریح نتایج احتمالی یک جنگ منطقه‌ای گسترده‌تر گفت: «جنگ موجب افزایش قیمت نفت خواهد شد. مبادلات نفت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.»

شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، سال‌ها تلاش کرده تا بر روی چشم‌انداز بلندپروازانه خود برای توسعه پروژه‌های بزرگ در این کشور فارغ از حواس‌پرتی‌های ژئوپلیتیک تمرکز کند.

عزیز القاشیان، تحلیلگر سعودی، گفت که جاه‌طلبی‌های اقتصادی عربستان علت اصلی ریاض برای تنش زدایی با ایران بود، اما پادشاهی نیز نگران امنیت بود. او گفت: «این فقط مربوط به پروژه‌های منطقه مرفه ما نیست. عربستان نمی‌خواهد در آتش متقابل احتمالی گرفتار شود.»

جنگ غزه پیش از این به روابط متقابل آسیب زده بود.

امارات متحده عربی و بحرین در سال 2020 از طریق  «توافق ابراهیم» با اسرائیل عادی‌سازی کردند و عربستان سعودی در ازای تعهدات امنیتی ایالات متحده، در حال بررسی این موضوع بود.

در همین حال، عربستان سعودی و ایران سال گذشته با توافقی برای بازگرداندن روابط دیپلماتیک و جلوگیری از آسیب رساندن به منافع یکدیگر، دهه‌ها خصومت مخرب را که به درگیری‌ها در منطقه دامن زده بود، کنار گذاشتند.

اما ویرانی در غزه، حرکت‌های بیشتر به سوی توافق با اسرائیل را از مسیر خود خارج کرده و تحرکات بازیگران غیر دولتی منطقه نگرانی‌هایی را در خلیج فارس ایجاد کرده است.

القاشیان گفت که این واقعیت که تنش زدایی ممکن است به کشورهای حاشیه خلیج فارس اجازه داده باشد تنش‌های منطقه‌ای را کاهش دهند، احتمالاً در ریاض و ابوظبی به عنوان تأییدی بر کارآمد بودن سیاست آنها تلقی می‌شود. او گفت: «اگر عادی‌سازی و نزدیک‌شدن بین ایران و عربستان وجود نداشت، اکنون عربستان سعودی بسیار مضطرب‌تر بود.»