به گزارش اکوایران، سفر روز شنبه اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس به ترکیه، توجه بین المللی را به روابط آنکارا با این گروه مسلح فلسطینی معطوف کرده است. در نهایت، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، امیدوار است که حماس و رقیب آن، سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) را برای تقویت دست فلسطینیان در سیاست منطقه‌ای و بین المللی و در عین حال گسترش وجهه ژئوپلیتیکی ترکیه، آشتی دهد.

به نوشته المانیتور، هنیه و هیئتی از رهبران حماس با اردوغان در استانبول دیدار کردند، جایی که انتظار می‌رفت در مورد جنگ غزه، وضعیت انسانی در منطقه تحت محاصره فلسطین و تشدید تنش نظامی بین ایران و اسرائیل گفتگو کنند.

در آستانه سفر 20 آوریل، هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه روز چهارشنبه در دوحه با هنیه دیداری سه ساعته داشت. فیدان که پس از آن در کنار شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر قطر، در گفتگو با مطبوعات با خبرنگاران صحبت می‌کرد، گفت که رهبران حماس به او اطمینان داده‌اند که راه حل دو کشوری با اسرائیل را بر اساس مرزهای 1967 خواهند پذیرفت. وی افزود: پس از دستیابی به چنین وضعیتی، حماس شاخه مسلح خود را منحل کرده و به عنوان یک حزب سیاسی ادامه خواهد داد.

سفر هنیه به استانبول در حالی انجام شد که اردوغان در واکنش به انتقاد احزاب مخالف ترکیه مبنی بر اینکه دولت او در بحبوحه جنگ جاری اسرائیل و حماس به اندازه کافی برای حمایت از آرمان فلسطین اقدام نکرده است، حمایت خود را از حماس افزایش داده است.

لفاظی‌های اردوغان و حمایت سرسختانه از حماس و آرمان فلسطین، با وجود خطر ضربه زدن به سرمایه‌های غربی، با توجه به اینکه ترکیه، عضو ناتو، بر خلاف ایالات متحده و اعضای اتحادیه اروپا، حماس را یک سازمان تروریستی نمی‌داند، اهداف واقعی دارد.

سلیم سزر، استادیار سیاست بین‌الملل در دانشگاه گدیک استانبول، معتقد است که هدف کلی اردوغان ایجاد پیوند قوی با حماس و فلسطینی‌ها برای ایجاد ثبات در خاورمیانه است. در این راستا، به نظر می‌رسد اهداف ترکیه چندگانه باشد.

در کوتاه‌مدت، پس از برقراری آتش‌بس در غزه، آنکارا می‌خواهد در مورد نحوه اداره این سرزمین نظر داشته باشد. سزر به المانیتور گفت در دراز مدت، آنکارا به دنبال «به رسمیت شناختن یک کشور فلسطینی با پایتختی در بیت المقدس شرقی توسط جامعه بین المللی است.» وی افزود: این امر مستلزم حل اختلافات درون فلسطینی است که به معنای اصلاح تشکیلات خودگردان فلسطین است.

سزر استدلال کرد که در مورد دومی، دولت ترکیه مشتاق است که تشکیلات خودگردان فلسطینی اصلاح شده را ببیند که شامل عناصری از حماس و ساف است که سرزمین‌های فلسطینی را اداره می‌کند.

آرمان‌ها در مقابل سیاست واقعی

ترکیه آرزو دارد نقش بزرگتری در درگیری بین اسرائیل و حماس ایفا کند، اما تنها کشور منطقه نیست که با این جنبش در ارتباط است. کشورهای عربی مصر و قطر قبلاً نقش‌های برجسته‌تری را به عنوان میانجی ایفا کرده‌اند و هر دوی آنها تلاش‌ها را برای مذاکره برای توافق بین حماس و اسرائیل برای آتش‌بس در غزه در ازای آزادی گروگان‌های اسرائیلی که در آنجا نگهداری می‌شوند، رهبری می‌کنند. قطر همچنین میزبان دفاتر سیاسی حماس در پایتخت خود، دوحه، مطابق با درخواست‌های گذشته ایالات متحده و اسرائیل برای انجام این کار است.

به گفته علی باکر، استادیار دانشگاه قطر و عضو ارشد ابتکار امنیت خاورمیانه مرکز رفیق حریری در شورای آتلانتیک، نه ایالات متحده و نه اسرائیل چندان مشتاق نیستند که ترکیه میانجی اصلی بین حماس و اسرائیل باشد.

باکر به المانیتور گفت: «در نتیجه، ترکیه نقش پیشرو در زمینه بشردوستانه و همچنین دیپلماتیک حمایتی را بر عهده گرفته است. این امر در تحولات اخیر، مانند دخالت ابراهیم کالین [رئیس اطلاعات ترکیه] پس از تشدید تنش بین ایران و اسرائیل و سفر هاکان فیدان به دوحه مشهود است.

اردوغان روز دوشنبه در پاسخ به انتقادات داخلی مبنی بر اینکه دولتش به اندازه کافی برای حمایت از فلسطینی ها در بحبوحه جنگ جاری کاری انجام نداده است، تاکید کرد ترکیه دومین تامین کننده کمک های بشردوستانه به غزه بوده است.

با افزایش ناامیدی قطری‌ها از انتقاد عمومی از نقش میانجی‌گری این کشور توسط مقامات آمریکایی و اسرائیلی، باکر معتقد است که خروج احتمالی دوحه می‌تواند دریچه‌ای از فرصت را برای آنکارا باز کند.

شیخ محمد در نشست خبری چهارشنبه در دوحه در کنار فیدان گفت که قطر در حال ارزیابی مجدد نقش خود به عنوان یک میانجی است و انتقاد آمریکا و اسرائیل از آن را «غیرقابل قبول» توصیف کرد.

او گفت: «واشنگتن گزینه‌های مطلوب کمتری خواهد داشت. در حالی که ممکن است ایالات متحده و اسرائیل به دنبال کمک مصر باشند، قاهره به دلیل سرزنش آن توسط منابع اسرائیلی و آمریکایی در مورد حملات 7 اکتبر حماس مشتاق به نظر نمی‌رسد. در چنین سناریویی، آنکارا ممکن است فرصتی برای مشارکت داشته باشد.»

در ماه فوریه، بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی تندرو اسرائیل، با تاسف مصری‌ها، گفت که قاهره به نحوی «مسئولیت قابل‌توجهی» برای فعالیت حماس در جنوب غزه بر عهده دارد.

همه ترک‌ها از دوستی با حماس راضی نیستند

علیرغم اینکه اکثریت جمعیت ترکیه ظاهراً با آرمان فلسطین همدردی می‌کنند، حمایت همه جانبه اردوغان از حماس از همان سطح حمایت برخوردار نیست.

اردوغان روز چهارشنبه در یک سخنرانی گفت: «من این را خیلی واضح می‌گویم: حماس برای ترکیه همان چیزی است که کووائی ملیه در دوران جنگ استقلال بود.»

تشبیه این گروه توسط رئیس جمهور ترکیه به کووای ملیه، نیروهایی که پس از شکست امپراتوری عثمانی و متحدانش در جنگ جهانی اول علیه نیروهای اشغالگر جنگیدند، انتقاد احزاب مخالف را برانگیخت.

نامیک تان، سفیر سابق ترکیه در اسرائیل و یکی از اعضای اصلی اپوزیسیون حزب جمهوری خواه خلق، در پستی در ایکس نوشت: «مساوی دانستن کووای ملیه و حماس خیانت به تاریخ جمهوری است.

ممکن است برای ترکیه - اولین کشوری با اکثریت مسلمان که اسرائیل را به رسمیت شناخت - عجیب به نظر برسد که با حماس روابط داشته باشد. بیشتر نزدیکی ترکیه به حماس به دیدگاه اسلام گرای اردوغان مربوط می‌شود. و حساسیت او نسبت به رنج مردم فلسطین.

اگرچه حزب حاکم عدالت و توسعه اردوغان و دیگر سازمان‌های مذهبی-محافظه‌کار ترکیه برای دهه‌ها با سازمان آزادیبخش فلسطین تماس داشته‌اند، ارتباط آنها با حماس از طریق اخوان‌المسلمین مصر باعث می‌شود که دولت کنونی با حماس خوب باشد.