به گزارش اکوایران، رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وارد تهران شد تا در تاریخ 6 تا 7 ماه مه در اولین کنفرانس بین‌المللی علوم و فناوری هسته‌ای که ایران میزبان آن در شهر اصفهان است، شرکت کند.

قرار است او با مقامات مختلف دولتی از جمله محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران گفتگو کند. این دیدار اندکی پس از از تقابل مستقیم و بی‌سابقه اخیر جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل انجام می‌شود.

به گزارش موسسه واشنگتن، اگرچه دستور کار و نکات گفتگوی گروسی مشخص نیست، اما او احتمالاً در راستای مأموریت جامع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، که تشویق به استفاده صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای و نظارت بر سیستم پادمانی است که ایران و سایر کشورهای عضو آن را پذیرفته‌اند، تا اطمینان حاصل شود که چنین فناوری برای اهداف نظامی استفاده نمی‌شود، رویکردی دیپلماتیک اتخاذ خواهد کرد.

او در سفر قبلی خود در مارس 2023 با اسلامی، ابراهیم رئیسی رئیس جمهور و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه دیدار کرد که با بیانیه‌ای سه بخشی در مورد همکاری در مورد مسائل پادمانی باقی مانده موافقت کردند. با این حال، غرب ادعا کرده تهران در اجرای تعهدات خود در آن توافق شکست خورد و تاکتیک‌های عدم همکاری پس از خروج گروسی بدتر شد، از جمله عدم صدور روادید برای چندین بازرس با تجربه‌تر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.

گروسی به خوددار اما مصمم بودن شهرت دارد و مصاحبه‌ای که در 23 آوریل با دویچه وله انجام داد، نگاهی اجمالی به فشارهای خاصی که ممکن است به دنبال اعمال آن در اصفهان باشد، ارائه کرد.

او در رابطه با بحران کنونی تصریح کرد که «حمله به تأسیسات هسته‌ای مطلقا ممنوع است». او همچنین روند «بسیار نگران‌کننده‌ای» را محکوم کرد که در آن  بازیگران «تهدید حمله به تأسیسات هسته‌ای یا حتی استفاده از تسلیحات هسته‌ای را همانطور که در آغاز جنگ غزه اتفاق افتاد، به زبان می‌آورند. بنابراین من معتقدم که عادی‌سازی صحبت‌ها در مورد سلاح‌های هسته‌ای – استفاده از سلاح‌های هسته‌ای، دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای - کاملاً تاسف‌آور است.»

گروسی همچنین اظهاراتی محتاطانه اما گویا درباره وضعیت برنامه هسته‌ای ایران کرد. او ابتدا در مورد نگرانی‌های فزاینده درباره احتمال گسترش سلاح‌های هسته‌ای اظهار نظر کرد و ادعا کرد این کشور «هفته‌ها و نه ماه‌ها» تا گریز هسته‌ای فاصله دارد، «این بدان معنا نیست که ایران در آن فاصله زمانی سلاح هسته‌ای دارد یا خواهد داشت. یک کلاهک هسته‌ای کاربردی به چیزهای بسیار بیشتر دیگری مستقل از تولید مواد شکاف پذیر نیاز دارد.»

گروسی همچنین از محدودیت‌هایی که جمهوری اسلامی ایران برای بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعمال کرده است انتقاد کرد و خاطرنشان کرد که این موضع تنها گمانه‌زنی‌ها در مورد پیشرفت برنامه هسته‌ای را افزایش می‌دهد. او گفت علاوه بر اینکه «بارها و بارها» به مقامات ایرانی گفته است که افزایش فعالیت غنی‌سازی آن‌ها «تعجب را برمی‌انگیزد»، خاطرنشان کرد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «درجه لازم از دسترسی و نظارت را ندارد. وقتی همه اینها را کنار هم بگذارید، پس البته در نهایت با تعداد زیادی سوال مواجه می‌شوید.»

این سخنان بازتاب اظهاراتی بود که او در ماه فوریه بیان کرد. او خاطرنشان کرد که آژانس ​​و ایران در حال «از هم دور شدن» هستند.

گروسی همچنین در مصاحبه دویچه وله بر «یافته‌های حل‌نشده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی»، از جمله این که «ردیابی اورانیوم غنی‌شده در مکان‌های غیرمنتظره، تردیدها در مورد شفافیت ایران را تشدید می‌کند» تاکید کرد.او سپس بر نقش دیپلماتیک خود در حل این مسائل تاکید کرد: «این موضوع محور گفت وگوی من بوده و همچنان در تلاشم تا این کار را انجام دهم.»

بعید است که گروسی در جریان سفر خود به طور علنی صحبت کند، اما نتیجه آن در نشست بعدی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در 3 و 7 ژوئن در وین مورد بحث قرار خواهد گرفت. در این نشست همچنین آخرین گزارش آن دسته از بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که اجازه نظارت بر تأسیسات در ایران را یافته‌اند، بررسی خواهد شد.

در همین شرایط، تیری کوویل، محقق موسسه روابط بین‌الملل و استراتژیک در پاریس و استاد اقتصاد مدرسه کسب و کار نوانسیا که ۲۰ سال اخیر را به مطالعه بر ایران معاصر پرداخته و مقالات بسیاری در این زمینه منتشر کرده، در گفتگو با یورونیوز، با اشاره به حدس‌وگمان‌ها پیرامون رایزنی بر سر بازگشت به برجام طی این سفر، گفت: «به نظر من ایران هیچ‌گاه درهایش را واقعا به روی بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای نبسته‌ است. من فکر می‌کنم که هنوز ایران در واقع امیدوار است که با ایالات متحده به توافق برسد. به همین دلیل است که همچنان به تلاش خود ادامه داده و ارتباط خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حفظ کرده‌ است.»

علی واعظ، رئیس دپارتمان ایران گروه بین‌المللی بحران و استاد دانشگاه جورج‌تاون هم  درگفتگو با یورونیوز درباره احتمال به ثمر رسیدن تلاش‌های جمهوری اسلامی برای احیای برجام گفت: «برجام دیگر قابل بازیابی نیست، زیرا که شرایط به کلی تغییر کرده و ایران پیشرفت‌های هسته‌ای برگشت‌ناپذیر بسیاری داشته است. گروه ۵ + ۱ هم از هم پاشیده و غرب ثابت کرده که در اعمال تحریم‌های موثر و پایدار ناتوان است.»

با این حال کوویل بر این باور است که حتی اگر احیای برجام منتفی باشد، اگرچه ایران توانایی غنی سازی ۸۰ درصدی اورانیوم را پیدا کرده اما حفظ ارتباط با آژانس به این معنا است که نگرشی متفاوت با کره شمالی در پیش گرفته و به دستیابی به شکلی از توافق امیدوار است.

تیری کوویل با اشاره به رفتار جمهوری اسلامی از زمان خروج آمریکا از برجام گفت: «ایران تا‌کنون گام به گام از محدودیت‌های وضع شده در برجام دور شده و به نظر من پیام روشن آن‌ها به اروپایی‌ها و آمریکا این بوده است که «تا زمانی که شما کاری نمی‌کنید و می‌گویید به قرارداد باز نمی‌گردید، ما برنامه هسته‌ای خود را گسترش می‌دهیم» تا کنون نیز ایران غنی‌سازی اورانیوم خود را به ۸۰ درصد رسانده است. بنابر این استراتژی آن‌ها روشن است. اما این آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که وظیفه مدیریت این وضعیت، حفظ روابط با ایران تا حد امکان و ارسال بازرسان را به آن‌جا را بر عهده دارد.»

کوویل افزود: «از سوی دیگر ایران تاکنون هیچ‌گاه به طور رسمی اعلام نکرده که از برجام خارج می‌شود. بنابر این آن‌ها هم همچنان اعلام می‌کنند که به حفظ روابط با آژانس تمایل دارند. با این حال می‌توانیم بفهیمیم که آقای گروسی در شرایط بسیار پیچیده‌ای قرار دارد. او باید با موقعیتی دست و پنجه نرم کند که مسبب آن نبوده، این ایالات متحده است که چنین بحرانی را [با خروج از برجام] به وجود آورده است.»