سیگنال ریاض به واشنگتن؛ پشت پرده تصمیم غیرمنتظره بن سلمان

جت جنگنده کاآن ترکیه

به گزارش اکوایران، عربستان سعودی نسبت به خریداری 100 هواپیمای جنگنده رادارگریز نسل بعدی ترکیه موسوم به تی‌اف کاآن (TF Kaan) که در حال توسعه است، علاقه نشان داده است.

به نوشته فوربس، پشت تصمیم ریاض برای خریداری این جنگده‌ها، دلایل سیاسی و فنی وجود دارد. یکی از این دلایل می‌تواند سیگنال ریاض به واشنگتن باشد که عربستان جایگزین‌هایی برای جنگنده نسل پنجم فوق پیشرفته آمریکا یعنی اف-35 لایتنینگ 2 دارد.

عربستان همچنین ممکن است به این نتیجه رسیده باشد که جت‌های تی‌اف کاآن یک راه‌حل مناسب در این برهه برای تقویت نیروی هوایی این کشور باشد، آن هم تا زمانی که ریاض در دهه 2040 و فراتر از آن به خریداری جت‌های جنگنده نسل ششم اقدام کند.

پس از سه روز گفت‌وگو به میزبانی ترکیه درباره همکاری‌های دفاعی دوجانبه، رسانه‌های ترکیه گزارش دادند که عربستان سعودی قصد دارد 100 فروند جت تی‌اف کا‌آن را به‌عنوان بخشی از برنامه‌های استراتژیک ارتش خود برای دهه 2030 خریداری کند.

پادشاهی سعودی در حال حاضر در حال مشارکت در همکاری‌های دفاعی گسترده با ترکیه است. سفارش عربستان برای هواپیماهای بدون سرنشین بیرقدار آکینجی ترکیه در سال 2023 به‌عنوان «بزرگترین قرارداد صادرات دفاعی و هوانوردی در تاریخ ترکیه» توصیف شد.

توافق برای 100 جنگنده تی‌اف کاآن نیز می‌تواند به‌طور مشابه یک اتفاق بی‌سابقه برای ترکیه باشد و سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای پروژه‌ جاه‌طلبانه این جنگنده را در اختیار ترکیه قرار دهد. علاوه بر این، سفارش بزرگ عربستان می‌تواند به پایین آوردن قیمت هر هواپیما کمک کند و در نتیجه آن، مشتریان خارجی که به‌دلیل قیمت بالای کاآن از خرید منصرف شده بودند، بار دیگر درخواست خرید را مطرح کنند.

جت جنگنده کاآن نخستین پرواز خود را در فوریه 2024 انجام داد. هالوک گورگون، رئیس اداره صنایع دفاع ترکیه در این باره گفت: «با کاآن، کشور ما نه‌تنها دارای یک جت جنگنده نسل پنجم خواهد بود، بلکه این جنگنده دارای فناوری‌هایی است که کمتر کشوری در جهان از آن برخوردار است.»

جت جنگنده کاآن ترکیه

موتورهای این جت رادارگریز دو موتوره، جنرال الکتریک F-110 ساخت آمریکا هستند که در اف-16 و دیگر جنگنده‌های نسل چهارم دیده می‌شود. ترکیه برنامه دارد این موتورها را با محصولی داخلی جایگزین کند. بدون موتورهای نسل پنجم، تی‌اف کاآن که دارای ویژگی‌های جنگنده‌های نسل پنجم است، بدون شک یک جنگنده رادارگریز نسل پنجم تمام‌عیار در نظر گرفته نمی‌شود.

در نتیجه، ممکن است این هواپیما مانند KF-21 Boramae کره جنوبی با نام غیر رسمی یک جنگنده «نسل 4.75» شناخته شود. به عبارت دیگر، کاآن یک پله بالاتر از داسو رافال و یوروفایتر تایفون است، اما پایین‌تر از هواپیماهای رادارگریز نسل پنجم مانند اف-35 و اف-22 رپتور قرار می‌گیرد.

عربستان سعودی ممکن است با توافق خرید جنگنده‌های ترکیه‌ای خشنود باشد، به‌ویژه اگر بتواند انتقال فناوری و فرصت تولید مشترک کاآن را نیز به دست آورد؛ اتفاقی که باعث می‌شود صنعت تسلیحات داخلی این کشور بیش از پیش توسعه پیدا کند.

عربستان سعودی علاوه بر جنگنده‌های مدرن F-15SA، به‌دنبال تعداد بیشتری جنگنده‌های یوروفایتر است و نسبت به سفارش 54 فروند رافال از فرانسه علاقه نشان داده است. این جنگنده‌ها از پیشرفته‌ترین و توانمندترین هواپیماهای نسل 4.5 موجود در بازار به شمار می‌روند. 

این به‌معنای بی‌علاقگی عربستان سعودی به جنگنده‌های نسل پنجم نیست. برعکس، این کشور مدت‌ها به دنبال اف-35 بوده است، اما تاکنون مجوز دریافت نکرده است. دولت بایدن درباره فروش احتمالی اف-35 به عربستان به‌عنوان بخشی از یک پیمان دفاعی دوجانبه و ایجاد روابط دیپلماتیک با اسرائیل گفت‌وگو کرده بود. دولت ترامپ ممکن است بخواهد اف-35 را به‌عنوان بخشی از یک توافق گسترده‌تر به عربستان بفروشد.

با این حال، با ابراز علاقه به تی‌اف کاآن، عربستان ممکن است بخواهد به واشنگتن نشان دهد که جایگزین‌هایی برای اف-35 در نظر دارد. همسایه این کشور، امارات متحده عربی نیز ظاهرا پس از تعلیق مذاکرات خود برای خرید اف-35، به جنگنده KF-21 کره جنوبی علاقه نشان داده است.

جنگنده اف-35 نیروی هوایی آمریکا

در چشم‌انداز بلندمدت، ممکن است عربستان به این نتیجه رسیده باشد که دستیابی به اف-35 یا هر جنگنده نسل پنجمی دیگر غیرممکن است. با هدف‌گذاری برای دستیابی به یک جنگنده «نسل 4.75» در دهه 2030، این کشور احتمالا امیدوار است تا دهه 2040 یک جنگنده نسل ششمی داشته باشد.

و نشانه‌هایی وجود دارد که عربستان چنین جنگنده‌ای را می‌خواهد. در ازای «مشارکت مالی بالقوه چشمگیر»، این کشور می‌خواهد چهارمین شریک در برنامه جهانی هواپیمای جنگی مشترک بریتانیا-ژاپن-ایتالیا (GCAP) برای توسعه جنگنده Tempest شود.

اگرچه این پروژه بسیار پرهزینه از تزریق سرمایه عربستان بهره‌مند خواهد شد، اما ژاپن ظاهرا در پذیرش عربستان محتاط است. توکیو نگران است که اختلافات با یک عضو چهارم باعث تأخیر در پروژه و از دست دادن مهلت 2035 برای عرضه هواپیما شود.

زمان مشخص خواهد کرد که آیا عربستان سعودی در نهایت به GCAP ملحق می‌شود و به فناوری‌های پیشرفته و امکان تولید مشترک یکی از پیشرفته‌ترین هواپیماهای جنگی جهان دست می‌یابد یا خیر.

فعلا به نظر می‌رسد که ریاض با گسترش همکاری دفاعی گسترده با ترکیه از طریق خرید تی‌اف کاآن و صبر کردن راضی است.