به گزارش اکوایران؛ کمیسیون اقتصادی مجلس گزارشی درباره علت تنش ارزی دو ماه گذشته منتشر کرده که در آن از برآورد خروج ۱۰ میلیارد دلار ارز به‌ صورت اسکناس و حواله با اتکا به فرایندهای رسمی و پرداخت ۳ میلیارد دلار در قالب سهمیه ۲۰۰۰ دلاری در ۹ ماهه امسال خبر داده است.

پس از جهش ارزی در ابتدای دهه 90 تا سال 96 متوسط رشد سالانه نرخ ارز در سطحی پایین‌تر از دهه 70 قرار داشته و برابر 6 درصد بوده است. علاوه بر صادرات نفتی، مداخلات و نرخ بالای سود سپرده بانکی از سال 93 تا 96 تأثیر چشمگیری در افزایش نرخ ارز داشتند که فروش ارز بانک مرکزی تحت سرفصل مداخله در بازه 93 تا 96 برابر 35 میلیارد دلار بوده است.

از سال 92 تا 96 نرخ رسمی فروش ارز به واردات مبادله‌ای در حاشیه نرخ غیررسمی با اختلاف حدود 15درصدی افزایش یافت. در سال 97 نرخ غیررسمی ارز از متوسط 4 هزار تومان در سال 96 به مقدار متوسط 10 هزار و 300 تومان رسید.

از سال 97 تا پاییز 1401 نرخ غیررسمی ارز به‌طور متوسط سالانه 37 درصد رشد داشت و نرخ رسمی در بهار سال 1401 از 4200 تومان به ETS تغییر کرد.

براساس گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس، متوسط ماهانه نرخ غیررسمی دلار از 5 هزار تومان از فروردین سال 1397 به حدود 36 هزار تومان در آذر 1401 رسیده است. 

به‌دلیل کاهش شدید ارزش صادرات نفتی و دیگر اقلام صادراتی عمده در سال 99 با نزدیک شدن به انتخابات ریاست ‌جمهوری ایالات متحده و افزایش فضای نااطمینانی ناشی از احتمال پیروزی جمهوری‌خواهان و تشدید جنگ اقتصادی این نرخ به کانال 30 هزار تومان رسید.

با مشخص شدن نتیجه انتخابات و بالا رفتن احتمال توافقات برای کاهش تحریم‌ها این نرخ به خط روند همگرا شد.

به دنبال افزایش صادرات نفتی از 21 میلیارد دلار در سال 1399 به 39 میلیارد دلار در سال 1400، نرخ غیررسمی نزدیک به خط روند افزایش یافته است و این وضعیت در سال 1401 نیز ادامه یافته است.

لازم به ذکر است که در دو مقطع زمستان 1400 و تابستان 1401 به‌دلیل علامت‌دهی اخبار مبنی بر نزدیکتر شدن به بازگشت به توافق برجام نرخ ارز پایینتر از خط روند قرار گرفته است.

از اوایل سال 1400 واگرایی بین ارز غیررسمی و نیمایی آغاز شد که تا آذرماه 1401 ادامه داشته است، این واگرایی به‌ دلیل افزایش عرضه ارزهای نفتی رخ داده است چرا که صادرات نفتی با حدود 50 درصد افزایش از 21 میلیارد دلار در سال 1399 به 39 میلیارد در سال 1400 رسید.

افزایش 2 برابری فروش اسکناس در پاییز 1401

بررسی روند روزانه نرخ ارز در بازار غیررسمی تهران و بازار متشکل (توافقی) در پاییز 1401 نشان می‌دهد که نرخ توافقی به‌صورت کاملاً منفعلانه در حاشیه متوسط 2 هزار تومان پایین‌تر از نرخ غیررسمی به فروش می‌رسد.

تقاضای اسکناس از بازار متشکل به‌ دلیل اختلاف قیمت زیاد اسکناس در دو بازار متشکل و غیررسمی افزایش داشته است به‌طوری که میزان فروش روزانه در این بازار از حدود 12 میلیون دلار در شهریور به 25 میلیون دلار در اواخر آذر رسیده است.

براساس این گزارش، با توجه به میزان فروش روزانه بازار متشکل پیش‌بینی می‌شود که مجموع فروش اسکناس در صرافی‌ها در نه‌ ماهه امسال بین 3.5 تا 4.5 میلیارد دلار باشد.

10 میلیارد دلار از کشور خارج شد

در گزارش ارزی کمیسیون اقتصادی مجلس آمده است، تعدد نرخ‌ رسمی و فاصله معنادار با بازار غیررسمی، اتکاء خطرناک سیاست‌گذار به آمار گمراه‌کننده مازاد عرضه در سامانه نیما، عدم پذیرش واقعیت افزایش نرخ ارز متناسب با واقعیتهای اقتصادی، خروج 10 میلیارد دلار ارز به‌صورت اسکناس و حواله از فرآیندهای رسمی با ادامه رویه فعلی اهم مسائلی است که تحت‌الشعاع نگاه کوتاه‌مدت تصمیم‌گیران در حوزه ارزی قرار گرفته است.

در ابتدای ماه دی میزان فروش روزانه اسکناس به بیش از 20 میلیون دلار رسیده است که با در نظر گرفتن مداخلات احتمالی در بازار غیررسمی به‌ معنی فروش بیش از 7 میلیارد دلار اسکناس خواهد بود.

با توجه به حجم معاملات بازار متشکل به‌طور تقریبی می‌توان گفت که در 9 ماهه سال 1401 حدود 3 میلیارد دلار برای ارز سهمیه 2 هزار دلاری با کارت ملی داده شده است. 

با فرض فروش ارز به‌ میزان 3 میلیارد دلار در 9 ماهه ابتدای سال، حدود بیش از 150 هزار نفر با ارائه کارت ملی اقدام به خرید ارز تحت سرفصل سایر کرده‌اند.

تخصیص روزانه 100 هزار دلار یارانه‌ای به مسافران خارج از کشور

آنطور که تسنیم از گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس خبر داده، تا اوایل ماه آذر روزانه 100 هزار دلار اسکناس به متقاضیان سفر به خارج از کشور با نرخ 29,100 تومان ارائه می‌شد که مصداق دادن 180 میلیارد تومان یارانه به مسافرت‌های خارجی بود.