هزینه میلیونی، تنها برای چند دقیقه هوای سالم‌تر

بررسی‌های اکوایران نشان می‌دهد با توجه به شرایط اقتصادی فعلی کشور و عدم اطمینان خاطر از موجودیت کالاهای الکتریکی در بازار، در میان دستگاه‌های تصفیه هوا، برند خاصی محبوبیت ندارد. یک فروشنده این کالا به اکوایران، می‌گوید این دستگاه در کشور برای بسیاری از افراد شناخته شده نیست و البته با توجه به قیمت بالای آن، جزو کالاهایی نیست که در اولویت خرید کارمندان و خانوارهای قشر متوسط و کم‌درآمد جامعه باشد.

در شرایطی که به نظر می‌رسد تنها واکنش دولت‌ها به تشدید آلودگی هوا، تعطیلی مقطعی مراکزی مثل مدارس و دانشگاه‌ها است، دولت حتی برای تهیه لوازم کمک‌کننده‌ای مثل دستگاه‌های تصفیه هوا تسهیلاتی در نظر نگرفته و برای استفاده از آنها فرهنگ‌سازی هم نشده است. یکی از فروشندگان این دستگاه‌ها به اکوایران می‌گوید خریداران اگر وضع مالی خوبی داشته باشند به سراغ دستگاه‌های باکیفیت‌‌تر و گران‌تر می‌روند و اگر وضع مالی مطلوبی نداشته باشند به دنبال دستگاه‌های ارزان‌تر هستند، که اغلب، کاربری دستگاه‌های تصفیه‌هوا برای این خریداران، مراقبت از افراد بیمار در منزل است.

یک کارشناس فروش نمایندگی دستگاه‌های تصفیه هوا به اکوایران می‌گوید برای خرید دستگاهی متناسب با متراژی متوسط، مطابق میانگین آپارتمان‌ها در ایران، ابتدا باید دید چه دستگاهی در کشور موجود است و بعد سایر ویژگی‌ها را در نظر گرفت. ظرفیت دستگاه تصفیه‌کننده هوا با توجه به وسعت فضا تغییر می‌کند. برای یک خانه 50 تا 80 متری، شروع ظرفیت از 200 تا 300 متر مکعب در ساعت است. کف و سقف قیمت دستگاه تصفیه هوا برای پوشش چنین مساحتی، از پنج میلیون تومان شروع می‌شود و به حدود 50 میلیون تومان هم می‌رسد.

به گفته او، یک دستگاه از برند پارس خزر با قیمت 12 میلیون تومان برای فضای 90 متری مناسب است و برندی خارجی با این ویژگی اما با کیفیت بهتر، به قیمت 45 میلیون تومان به فروش می‌رسد.

با جست‌وجو در سایت‌های فروش کالاهای الکتریکی، می‌توان دستگاه‌های کمتر از پنج میلیون تومان نیز پیدا کرد؛ اما عملکرد این دستگاه‌ها نسبتاً ضعیف‌تر از سایر دستگاه‌های تصفیه هوا است و معمولا بخارسازند یا دارای فیلترهای ضد باکتری - هپا و کربن اکتیو هستند و کارآیی آنها اغلب برای فضاهای زیر 10 متر یا خودروست که با عملکرد تصفیه‌کننده‌های هوا متفاوت است.

نکته دیگر اینکه دستگاه‌ تصفیه هوا از لحاظ مصرف برق، کم‌مصرف محسوب می‌شود. برخی از آنها دارای فیلتر ثابت و قابل شست‌و‌شو هستند، اما فیلترهای برخی دیگر باید سالانه تعویض شود که قیمت هر فیلتر بر مبنای برند دستگاه و میزان موجودی آن در بازار ایران، از یک میلیون و 500 هزار تومان تا سه میلیون و 500 هزار تومان متغیر است.

بر اساس مشاهدات ما، قیمت اکثر دستگاه‌های تصفیه‌کننده هوا در یک ماه اخیر تغییری نداشته است که نشان می‌دهد میزان تقاضای آن در روزهای اوج آلودگی کلانشهرها چندان بیشتر نشده است. به گفته کارشناس فروش این دستگاه‌ها، «یکی از دلایل این است که نمی‌توان واردات زیادی انجام داد و دلیل دیگر، قیمت بالای آن در ایران است که باعث شده فروش بالایی نداشته باشند و حتی تهیه فیلتر این دستگاه‌ها مانند تهیه خود دستگاه، هزینه‌بر است.»

بر اساس این اظهارات می‌توان گفت کمبود تقاضای این دستگاه در کلانشهرها، منجر به ثبات نسبی قیمت آن شده است. البته گشت‌و‌گذاری در بورس لوازم خانگی و سه‌راه امین‌حضور تهران و مصاحبه با چند فروشنده، نشان می دهد که در ماه آذر به دلیل تشدید وضعیت ناسالم هوا، میزان فروش این دستگاه‌ها نسبت به سایر ماه‌ها تا حدودی بیشتر بوده و هرچند در هفته‌های اخیر تغییرات قیمتی خاصی را تجربه نکرده، اما از ابتدای سال تاکنون، دستگاه تصفیه هوا دستخوش افزایش قیمت شده است. برای مثال، قیمت دستگاه تصفیه‌کننده هوای جی‌پلاس «مدل GAP-670» در ابتدای سال «پنج میلیون و 400 هزار تومان» بوده و اکنون «هفت میلیون و 600 هزار تومان» به فروش می‌رسد.

بر اساس گفته فروشندگان دستگاه تصفیه هوا، آلودگی هوای اخیر تهران، دو دسته از جامعه را به فکر انداخت که خودشان دنبال چاره‌ای باشند؛ نخست، افرادی که وضع مالی خوبی دارند و دوم، افرادی که دست‌کم یکی از اعضای خانواده‌شان کودک، سالمند یا دارای بیماری زمینه‌ای و تنفسی است و افزایش آلودگی هوا، جان و سلامتی آنها را بیشتر به خطر می‌اندازد.

یک فروشنده در امین‌حضور، درمورد تعداد فروش این دستگاه‌ها به اکوایران می‌گوید در دو ماه اخیر 50 الی 60 دستگاه به فروش رسانده اما در ماه‌های دیگر سال، ماهیانه یک الی دو دستگاه فروخته است؛ با این حال به نظر می‌رسد باقی ماندن این دستگاه‌ها در رده کالاهای نسبتا لوکس یا کالایی که خریداری‌اش دست‌کم برای اغلب اقشار جامعه چندان راحت نیست، موجب شده قیمت آن در روزهای آلوده، دستخوش نوسانات ناگهانی نشود.

در نهایت، بررسی بازار دستگاه‌های تصفیه هوا نشان می‌دهد اگر خانواده‌ای بخواهد از کیفیت هوای بهتری در این هوای آلوده برخوردار شود، ناچار است به قیمت‌های میلیونی و بعضا چندده میلیونی خرید این دستگاه‌ها تن بدهد؛ هزینه گزافی که تنها برای داخل خانه است و با خروج از محیط دربسته، داستان، همان قصه پرغصه آلودگی است و عمری که در نبرد با ذرات آلاینده و سوءمدیریت، کوتاه و کوتاه‌تر می‌شود.