خطر بزرگ بی انگیزگی جامعه مدنی؛خود را صاحب بلامنازع شهر می‌دانند

به گزارش اکوایران، محمد سالاری؛ رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای پنجم شهر تهران درخصوص تصمیم‌گیری‌های کمیسیون ماده 5 در این دوره مدیریت شهری که انتقادهای زیادی را در پی داشته و حتی باعث شده دولت در برنامه 5 ساله هفتم تصمیم بگیرد این کمیسیون به وزارت راه و شهرسازی منتقل شود به اکو ایران می‌گوید:‌ کمیسیون ماده پنج برای تصمیم‌گیری‌های شهری و توسعه شهرها جایگاه بسیار مهمی است، به خصوص کمیسیون ماده پنج شهر تهران که دبیرخانه‌اش در خود شهرداری تهران است. در همه کلانشهرها و شهرهای دیگر دبیرخانه این کمیسیون در استانداری قرار دارد و نماینده راه و شهرسازی نیز دبیر این کمیسیون است که مجموعه قابل‌توجهی از اختیارات نیز به او محول شده است؛ اما بستگی به این دارد که نگاه حاکم بر فضای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی چگونه باشد.

 او یادآوری می‌کند:‌ در مقطعی از زمان، کمیسیون ماده پنج، صرفا محملی برای بارگذاری‌های عمودی و تغییر کاربری‌ها بود. نمی‌گویم نباید بارگذاری شود یا تغییر کاربری انجام نشود، ولی این درست نیست  که مجموعه تصمیم‌ها بدون توجه به این که بارگذاری‌های انبوه و این حجم از تراکم فروشی چه تبعاتی می‌تواند داشته باشد، صرفا با هدف درآمدزایی باشد .

*بارگذاری صرف در دوره قالیباف و ضابطه برج باغ

سالاری با اشاره به این که در دوره مدیریت شهری طولانی آقای قالیباف، پروژه‌های عمرانی بسیار زیادی در شهر تهران اجرا شد، اما در سال‌های پایانی آن دوره، او به صورت جدی به شهر‌فروشی متهم شد، می‌گوید: در این دوره بسیاری از ظرفیت‌های زیستی شهر تهران بدون مطالعات و امکان‌سنجی‌های لازم زیر بارگذاری رفت که منطقه 22 از نمونه‌های این مصوبات است و در دوره پنجم طرح تفصیلی این منطقه را تغییر دادیم؛ یا ضابطه برج باغ که آن را به پیوست چهارم طرح جامع با همکاری دولت بردند و برج‌باغ محصول نگاه آن زمان است.

او ادامه می‌دهد: از نیمه دوم دوره چهارم و نهایتا در دوره پنجم این نگاه تا حد زیادی تغییر کرد؛ به نحوی که یک بررسی تطبیقی و کامل که در کمیسیون شهرسازی و معماری شورای پنجم انجام دادیم، که براساس آن مشخص شد 80درصد  تصمیمات زمان آقای قالیباف معطوف به بارگذاری صرف و درآمدزایی بوده و 20درصد هم طرح‌های موضعی و موضوعی یا سایر تصمیمات بوده است.

موازنه‌ای که در دوره حناچی برعکس شد / به جای این که ظرفیت‌های زیستی را از شهر بگیرد، ظرفیت زیستی هدیه می‌داد

این عضو شورای شهر سابق ادامه می‌دهد: در دوره پنجم توانستیم این معادله را با نگاهی که آقای حناچی داشت تغییر دهیم و 80درصد تصمیمات روی طرح‌های موضعی و موضوعی اتخاذ شد  و طرح‌های مغفول مانده طرح‌های توسعه شهری را شامل می‌شد. در طرح جامع و طرح تفصیلی توانستیم بخش قابل توجهی از طرح‌های موضعی و موضوعی (که از جمله آنها نفرآباد و سامان‌دهی باغات کن است) را تصویب کنیم.

او می‌گوید: تصمیماتی که در آنجا گرفته می‌شد به جای این که ظرفیت‌های زیستی را از شهر بگیرد، ظرفیت زیستی هدیه می‌داد؛ یعنی تصمیم گرفته می‌شد یک فضای شهری یا پاتوق محله‌ای و یا پارک محله‌ای ایجاد شود.

تصمیم‌هایی مغایر با طرح‌های توسعه شهری

سالاری معتقد است در دوره اخیر با بهانه این که می‌خواهند به تولید مسکن و رونق ساخت‌وساز کمک کنند مجموعه قابل‌توجهی از تصمیمات را می‌گیرند که مغایر با طرح‌های توسعه شهری است و حتی بعضا چنین تصمیم گیری‌هایی در محدوده اختیار کمیسیون ماده پنج نیست و نمونه‌اش این است که در تعداد قابل توجهی از جلسات برخی از اعضا شرکت نمی‌کنند یا دعوت نمی‌شوند و نتیجه‌اش این شده که دولت همراه با شهرداری، برنامه پنج ساله هفتم را پیشنهاد داده که دبیرخانه کمیسیون ماده پنج به وزارت راه و شهرسازی برود که جای بحث دارد.

او می‌گوید: این انتقاد به دولت وارد است که به جای این که نهادهای نظارتی عملکرد کمیسیون ماده پنج را مورد بررسی قرار دهند و موضوع تحقیق و تفحص شورای شهر یا مجلس مطرح باشد، می‌خواهند با تغییر جایگاه، این مساله را حل کنند که پاک کردن صورت مساله است.

 منتقد جدی انتقال دبیرخانه کمیسیون ماده پنج به وزارت راه و شهرسازی هستم/ با تغییر جایگاه مساله حل نمی‌شود

سالاری ادامه می‌دهد :‌علی رغم این که به بعضی از تصمیمات کمیسیون ماده پنج در دوره حاضر انتقاد دارم، منتقد جدی انتقال دبیرخانه کمیسیون ماده پنج به وزارت راه و شهرسازی هستم. اداره شهر تهران توسط شهرداری و شورای شهر تهران یک کار بسیار بزرگ است و شهرداری بخش قابل توجهی از وظیفه دولت را انجام می‌دهد. اگر بنا باشد همه تصمیمات در وزارت راه و شهرسازی گرفته شود، یک خطای محض و استراتژیک است و ممکن است بعدا مسئولی مثل مسئولین کنونی شهرداری در آنجا (وزارت راه و شهرسازی ) مأموریت بگیرد و همین تصمیمات غلط گرفته شود. با تغییر جایگاه مساله حل نمی‌شود.

چرا تصمیم‌گیران مواخذه نمی‌شوند؟/همه مشکلات در کمیسیون ماده پنج نیست

او با بیان این که یکی از مشکلات حوزه قضایی و حقوقی کشور این است که تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان مواخذه نمی‌شوند، می‌گوید:‌ کسانی که چه در شورای عالی شهرسازی و معماری و چه در کمیسیون ماده پنج تصمیمی می‌گیرند باید مبتنی بر اسناد فرادستی که طرح‌های توسعه شهری است و اختیاراتی برایشان تدوین شده تصمیم بگیرند و نباید مغایر با تصمیمات گروه کارشناسی باشد. کسانی که مغایر این رویه‌ها تصمیم می‌گیرند بایستی مواخذه شوند و اگر مواخذه شوند این مسائل حل می‌شود. پیشنهادم این است که جامعه حرفه‌ای و جامعه مدنی در رابطه با تعدی به حقوق عمومی اعلام شکایت رسمی کنند. البته همه مشکلات در کمیسیون ماده پنج نیست و در نهادهای تصمیم گیر و تصمیم‌ساز دیگری چنین تصمیماتی می‌گیرند و در دوره‌های گذشته هم بوده و فقط مختص به این دوره نیست.

مردم از اصلاح رویه‌های غلط ناامید شده‌اند و این خطرناک است

او تاکید می‌کند:‌ یکی از موضوعاتی که در قضایای شهری نگران کننده است، مسکوت ماندن جامعه مدنی و جامعه حرفه‌ای و حتی جامعه رسانه‌ای است، مانند گذشته حساسیت به خرج نمی‌دهند که بخش قابل توجهی از آن منبعث از فضای کلان کشور است. به قدری مشکلات مردم زیاد شده و ناامید از اصلاح رویه‌ها و مکانیزم‌های غلط شدند که می‌گویند شهرداری هم جزئی از این کل است و دیگر مردم به این موضوعات اهمیت نمی‌دهند که  بسیار خطرناک است.

سالاری یادآور می‌شود: دو سه سال پیش که شورای پنجم و دولت قبل بود جامعه مدنی و جامعه حرفه‌ای به شدت به این مسائل حساس بودند و جریان سازی و شبکه‌سازی شکل می‌گرفت و جامعه مدنی یک باره دستور می‌داد یک رویه عوض شود و در این حد قدرتش بالا بود؛ ولی این که یک دفعه این جامعه مدنی در یک گوشه نشسته و اصلا اهمیت نمی‌دهد بسیار خطرناک است که این هم به خاطر ناامیدی و بی اعتمادی بستر عمومی جامعه نسبت به کلان تصمیم‌گیری‌های کشور است.

این قدرت به اندازه‌ای بود که در پروژه‌ای مانند میانکاله که بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها در نهادهای قانونی گرفته و به اجرا رسیده و سرمایه‌گذاری بسیار هنگفتی برروی آن انجام شده بود، متوقف می‌شود. این که شهرداری کنونی اعتقادی به جامعه مدنی و رسانه‌ای ندارد و حتی به مردم هم اعتقادی ندارد یک بحث است؛ ولی این سرپیچی تصمیم‌گیران و تصمیم سازان نسبت به این انتقادات ریشه در این دارد که جریان سازی واقعی صورت نمی گیرد؛ یعنی صداهایی که بلند می شود صداهای ضعیفی است و تک صداست و به جریان تبدیل نشده و نمی‌شود.

نتیجه نگاه یکدست در کلان کشور / خود را صاحب بلامنازع شهر و کشور و بی نیاز به شنیدن صداها می‌دانند...

سالاری در خصوص این که در این دوره  نیز سازمان بازرسی به شهرداری درخصوص مصوبه کمیسیون ماده 5 که مجوز ساخت هتلی 30 طبقه در حریم گسلی را داده بود اما شهرداری زیربار این نامه نرفت و آن را در راستای حمایت از هتل‌سازی در تهران عنوان کرد، می‌گوید:‌ نامه نوشتن مهم نیست و مهم این است که سازمان بازرسی کل کشور چه اقدامی انجام می‌دهد... این نتیجه نگاه یکدست در کلان کشور است و یکدست بودن این تبعات را نیز دارد و خود را صاحب بلامنازع شهر و کشور و بی نیاز به توجه به این صداها می‌دانند.

این کارشناس حوزه شهرسازی درخصوص رضایت برخی از فعالان حوزه شهری از انتقال کمیسیون ماده 5 به وزارت راه و شهرسازی هم می‌گوید: باید به پیشنهاد شهرسازان احترام گذاشت که این دغدغه را دارند تا این اختیار را به جای دیگری ببرند برای این که شهرداری‌ها این نوع تصمیم گیری‌ها را نداشته باشند؛ اما باید این سوال را بپرسیم از کسانی که این پیشنهاد  را ارائه کردند، اگر کسی که در کمیسیون ماده پنج تصمیم‌گیر است در وزارت راه و شهرسازی برود آیا آن موقع باید پیشنهاد بدهیم دوباره این کمیسیون از این وزارتخانه به شهرداری منتقل شود؟ این که راهکار نیست. ما در عصر شفافیت هستیم. تنها راهکار، اصلاح نظام تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی‌ها و رویه‌های غلط و بی‌قاعدگی‌ها شفافیت است و بایستی امکان نظارت عمومی را فراهم کرد که شهرداری و شورا در دوره گذشته زمینه‌اش را فراهم کردند و در این دوره هم شعارش را می‌دهند و می‌گویند اعتقاد داریم. شفافیت خیلی می‌تواند به نظارت عمومی کمک کند. یک بخش برمی گردد به این که مطالبه گری دیگر مثل گذشته نیست و همان‌طور که گفتم این خیلی خطرناک است.

از بی‌تفاوتی جامعه مدنی سوءاستفاده می‌شود

او ادامه می‌دهد:‌ خطر زمانی است که ذی‌نفعان یک جامعه، سازمان، نهاد، کشور و ...به سرنوشت آنجا بی‌تفاوت باشند. این که جامعه مدنی‌مان بی‌تفاوت است بسیار خطرناک است و از این بی تفاوتی سوءاستفاده می‌شود. به عنوان کسی که هشت سال در اکثر جلسات کمیسیون ماده پنج حضور داشتم می‌گویم تصمیماتی که در کمیسیون ماده پنج می‌تواند گرفته شود شاید 10 درصدش مربوط به بارگذاری باشد. اولا شهر تهران دارای طرح تفصیلی است و طرح تفصیلی سطح اشغال، تعداد طبقات و بارگذاری را بسته و تغییر این در اختیار شورای عالی شهرسازی است؛ یعنی کمیسیون ماده پنج به هیچ عنوان اختیار افزایش طبقه را در طرح تفصیلی ندارد و در تک پلاک‌ها اینها را به صورت تک پلاک می‌برند و مجوز می‌گیرند که شورای عالی شهرسازی می‌تواند این اختیار را از آنها بگیرد و می‌تواند با یک مصوبه تصمیم بگیرد که دیگر جلسه کمیسیون ماده پنج اگر قرار است بارگذاری اضافه شود باید تک‌پلاک‌ها هم به شورای عالی شهرسازی بیاید. 80  تا 90درصد تصمیماتی که در کمیسیون ماده پنج گرفته می‌شود اصلا مربوط به بارگذاری نیست. شهر تهران با شبکه شریانی که دارد هر روز اقتضا می کند که یک جا این شریان ها جا به جا شوند و اصلاحیه بخورند و رمپ و لوپ ایجاد شود و مثلا در جاهایی فضاهای سبز بیشتر شود و کمیسیون ماده پنج  می‌تواند این تصمیمات را هم بگیرد. طرح‌های موضعی و موضوعی سطح سوم طرح‌های توسعه شهری هستند. یک طرح جامع داریم که 17 راهبرد دارد و یک سری حکم کلی است و یکی از بندهای طرح جامع طرح تفصیلی است که درباره موضوع ساخت و ساز، میزان سطح اشغال، طبقات و جانمایی است و 16 راهبرد دیگر طرح جامع توسط طرح های موضعی و موضوعی پیاده‌سازی می‌شود که در مورد سامان‌دهی بافت‌های فرسوده، شبکه راه و شبکه ریلی، پارک‌های شهری و صدها مساله دیگر است.

 سالاری یادآوری می‌کند:‌ در این دوره شهرداری تهران در شورای معاونینش جلسه گذاشت و بخشنامه‌ داد و به صورت دستوری گفت: در اینجاها می‌توانید این تصمیمات را بگیرید و این اختیارات را داد و فکر می کنم بخشی از این منبعث از آن بخشنامه‌ است و این بخش کار تخلف است و همان موقع آقای چمران رئیس شورا اعتراض کرد که اعتراضش هم درست بود. اگر سازمان بازرسی کل کشور راست می گوید می تواند طی یک نامه رسمی اینها را لغو کند و اگر شورای عالی شهرسازی درست می گوید می تواند طی نامه ای اینها را لغو کند و به دادستان کل کشور نامه بزند شکایت کند.شورای عالی شهرسازی جایگاه بسیار بالایی در نظام شهرسازی و معماری کشور دارد و باید از قوانین شهری دفاع و حمایت کند تا جایی که حتی استعفا بدهند؛ اما متاسفانه شاهدیم در آنجا سکوت کردند که این جای شبهه دارد .