اخیرا بانک مرکزی گزارشی از کارنامه عملکرد بانک در طرح نهضت ملی مسکن منتشر کرده که جزئیات اولیه آن نشان می دهد بانک ها گوش به فرمان دولت نبوده اند. آنطور که برخی از خبرگزاری ها گزارش داده اند بانک ها در پرداخت تسهیلات به طرح خانه‌سازی دولت فقط به 19 درصد تکالیف خود عمل کرده‌اند. موضوعی که منجر به واکنش جدی ابراهیم رییسی در جلسه شورای عالی مسکن هم شد.

با انتشار چنین خبری اما برخی از کارشناسان و فعالان اقتصادی عنوان کردند که تمامی تقصیر بر دوش بانک ها در این حوزه نیست. از نگاه آنها این گزارش عملکرد علاوه بر این پوسته ظاهری، یک نیمه پنهان هم دارد.

روزبه ظهیری، توسعه‌گر و فعال صنعت ساختمان از جمله طرفداران این نگاه است. او برای توضیح گزارش بانک مرکزی به مبانی طراحی و تصویب قانون جهش تولید مسکن اشاره کرد و به «اکوایران» گفت: این قانون تقریبا شهریور 1400 ابلاغ شده و الان در دوسالگی این قانون به سر می بریم. طبق این قانون قرار بوده که سالیانه 1 میلیون واحد مسکونی تولید شود و در حوزه مالی هم برای سال اول حدود 360 همت تسهیلات بانکی معادل 20 درصد تسهیلات شبکه بانکی پیش بینی شده بود. البته بنا بود این رقم متناسب با تورم برای سال های آینده افزایش پیدا کند.

او در پاسخبه این سوال که مبنای محاسبه و تعیین رقم 360 همت چه بوده است؟ اظهار کرد: در قالب این طرح رقمی معادل 40 میلیون تومان به عنوان آورده اولیه برای هر متقاضی در نظر گرفته شده است، از آنجاکه پیش بینی شده بود که در سال نخست معادل یک میلیون واحد مسکونی ساخته شود از محل آورده اولیه معادل 40 همت برای این طرح بودجه تامین  می شود که با 360 همت پیش بینی شده از محل تسهیلات بانکی مجموعا 400 همت بودجه کل اجرای طرح برای سال نخست در نظر گرفته شده است.

او ادامه داد: با این حساب و کتاب به نظر می رسد در اواخر سال 99 هزینه ناخالص ساخت هر مترمربع واحد مسکونی در این طرح معادل 4 میلیون تومان برای یک واحد 100 متری پیش بینی شده است.

ظهیری در عین حال به آمار متقاضیان ثبت نام کرده در این طرح اشاره کرد و افزود:براساس آماری که البته متاسفانه به شکل جسته گریخته از سایت وزارت راه و شهرسازی قابل دسترسی است؛ حدود 6 میلیون نفر به عنوان متقاضی در این طرح ثبت نام کردند. از این 6 میلیون نفر، 1.5 میلیون نفر احراز شرایط شدند و نهایتا از این تعداد، متقاضیان نهایی که به شبکه بانکی معرفی شدند و واریز آورده اولیه را انجام دادند به حدود 600 هزار نفر می رسد. به این معناکه پس از دو سال از اجرای طرح فقط 600 هزار متقاضی موثر در این طرح ثبت نام کرده اند.

این فعال صنعت ساختمان مجموع پروژه های ساختمانی که به مرحله عقد قرارداد رسیده اند را هم 300 هزار واحد مسکونی اعلام کرد و توضیح داد: تابه حال براساس آمار بانک مرکزی با درنظر گرفتن پروژه های خودمالکی، 300 هزار واحد مسکونی به مرحله ای رسیده اند که امکان تخصیص تسهیلات به آنها وجود دارد. او همچنین به آمار پرداخت تسهیلات به این پروژه ها هم اشاره کرد و گفت: تاکنون از مجموع 60 همت پرداخت شده از سوی 600 هزار متقاضی موثر در این طرح به عنوان آورده اولیه، 50 همت از سوی بانک مسکن پرداخت شده است. این به معنی آن است که هنوز ظرفیت بانک مسکن برای پرداخت تسهیلات از محل آورده های مردمی هم تکمیل نشده است.

او تاکید کرد: اگر ما فرض کنیم که 300 هزار واحد دیگر هم به زودی به این سبد میتواند اضافه شود که به تعداد 600 هزار متقاضی موثر برسیم، داریم در مورد 200 همت صحبت می کنیم که این عدد از مجموع تسهیلات پرداخت شده در سال 1400 در کل شبکه بانکی که نزدیک به 3هزار همت است، چیزی کمتر از 10 درصد است .نکته اینجاست که در سالهای قبل به طور معمول 5 تا 6 درصد سهم شبکه بانکی از تسهیلات حوزه مسکن بوده است و الان عددی که عقد قرارداد شده عملا همان 5 درصد است. پس حداقل تا امروز اگر عقب افتادگی در این برنامه وجود دارد مربوط به عملکرد بانک ها نمی شود.

ظهیری یک نکته دیگر را هم اضافه کرد. به گفته او قطعا تردیدی وجود ندارد که برای پرداخت تسهیلات به بخش مسکن از جمله این طرح چندان تمایل ندارند چراکه اولا باوجود افزایش چهاربرابری تکالیف بانک ها در پرداخت تسهیلات نسبت به عملکرد سالانه محلی برای تامین منابع بانک ها پیش بینی نشده است و دوم آنکه این روند پرداخت تسهیلات حتما ناترازی در بانک ها را بیشتر خواهد کرد.

ویدئوی کامل این گفت‌وگو را می‌توانید اینجا ببینید: