برندگان این جایزه، فیلیپ آقیون و پیتر هوویت، نظریهی شومپیتریِ «تخریب خلاق» را از سطح یک ایدهی فلسفی به چارچوبی تحلیلی و ریاضی تبدیل کردند و نشان دادند که پیشرفت فناوری میتواند موتور درونی رشد اقتصادی باشد. اما یکی از ابعادی از کار آن ها که از نظریههای پیشین متمایز است، نگاهشان به نقش سیاستگذار و طراحی نهادی بازار است؛ جایی که نه رقابت بیحد و مرز کار میکند، نه انحصار کامل.
در این گفتوگو، با دکتر مهدی قدسی، استاد دانشگاه وین، به بررسی چالشهای امروز نوآوری ، از مالکیت فکری و معاهدههای بینالمللی برای مقابله با کپیبرداری گرفته تا دغدغههای مربوط به انحصار شرکتهای بزرگ فناوری در دنیای دیجیتال پرداختهای. به گفتهی مهدی قدسی، اقتصاددان، حتی در اقتصادهای لیبرال نیز دولتها برای ایجاد انگیزهی واقعی در واحدهای تحقیق و توسعه (R&D)، از سوبسیدها و گرنتهای هدفمند استفاده میکنند. این حمایتها اگر هوشمندانه طراحی شوند، میتوانند موتور نوآوری را به حرکت درآورند بدون آنکه به رانت و فساد منجر شوند.
مدل آقیون و هوویت نشان میدهد که رشد پایدار در جایی اتفاق میافتد که سیاستگذار بتواند تعادلی میان آزادی بازار و حفاظت از نوآوری برقرار کند. در چنین شرایطی، حتی افزایش سود ناشی از اعمال قدرت انحصاری بنگاههای پیشرو نیز میتواند در جهت افزایش رفاه عمومی عمل کند.
اما پرسش همچنان پابرجاست: در جهانی که شرکتهای بزرگ با خرید استارتاپها یا محدود کردن رقابت، مسیر تخریب خلاق را مسدود میکنند، آیا این مدل هنوز میتواند واقعیت بازار را توضیح دهد؟
این گفتوگو تلاشی است برای پاسخ به همین پرسشها؛ بازخوانی نوبل اقتصاد از دریچهی سیاستگذاری هوشمند، رقابت سازنده و آیندهی نوآوری در اقتصاد جهانی.
