رکورد سال اعتبارگیری قاعده‌مند شکست؛ تسلیم بانک‌ها در مقابل سود 24 درصد

به گزارش اکوایران، در عملیات بازار باز هفته منتهی به 23 مهر ماه، بانک‌ها حدودا 280 همت سفارش بازخرید ثبت کردند که تقریبا با 86 درصد از این مبلغ موافقت شد. سقف اعتبارگیری قاعده‌مند نیز به رکورد تازه‌ای دست یافته است.

یکی از ابزارهای پولی بانک مرکزی برای ساماندهی نیاز مالی بانک‌ها، اجرای عملیات بازار باز است. در این عملیات، بانک‌ها اعتبار موردنیاز خود را با قراردادن اوراق به عنوان وثیقه نزد بانک مرکزی، از این نهاد دریافت می‌کنند. ابتدا بانک‌ها مبالغ موردنیاز خود را اعلام کرده و سپس بانک مرکزی مشخص می‌کند که بانک‌ها اعتبار دریافت شده را در چه سررسیدی و با چه نرخ سودی باز می‌گردانند.

به بیان دقیق‌تر، بانک‌ها اوراقی که بانک مرکزی سررسید و نرخ آن را مشخص می‌کنند به این نهاد می‌فروشند و متعهد می‌شوند که در زمان سررسید، همین اوراق را با نرخ سود مشخص‌شده از بانک مرکزی دوباره بازخرید کنند. به همین دلیل به این فرایند، اجرای توافق بازخرید نیز گفته می‌شود.

مشارکت 22 بانک در بازار باز 23 مهر

سیاستگذار پولی می‌تواند برای تحریک تقاضا و پاسخ به کمبود منابع مالی در میان بانک‌ها، منابعی مالی در ازای گرو گرفتن اوراق بهادار (با نام ریپو اوراق نیز شناخته می‌شود) در اختیار بانک‌های متقاضی قرار دهد. معکوس این عملیات نیز قابل تصور است که در برخی مقاطع در ایران به اجرا درآمده است که طی آن بانک مرکزی اقدام به فروش موقت اوراق بهادار خود به شبکه بانکی می‌کند (ریپو معکوس) و در ازای آن از بانک‌ها منابع مالی استقراض می‌کند.

بانک‌ها اوراقی که بانک مرکزی سررسید و نرخ آن را مشخص می‌کنند به این نهاد می‌فروشند و متعهد می‌شوند که در زمان سررسید، همین اوراق را با نرخ سود مشخص‌شده از بانک مرکزی دوباره بازخرید کنند. نرخ سود سالانه در حال حاضر 23 درصد است و در زمان سررسید مشخص می‌شود که بانک‌ها چه میزان از آن را باید بابت اعتبارگیری یک هفته‌ای خود پرداخت کنند.

آخرین گزارش بانک مرکزی حاکی از آن است که در حراج 23 مهر ماه، 22 بانک متقاضی دریافت اعتبار از بانک مرکزی بوده‌اند. حجم درخواست‌های این هفته 286 هزار و 300 میلیارد تومان بوده است.

بانک مرکزی به عنوان مرجع ناظر بر اجرای سیاست پولی، با 249.01 همت از این رقم موافقت کرده و آن را در ازای دریافت وثیقه به بانک‌ها پرداخت کرده است.

در این هفته، همچنان 252 هزار و 50 میلیارد تومان به عنوان «مانده توافق بازخرید سررسید نشده» در این مرحله و مراحل قبل باقی مانده است. همچنین، 256.6 همت از توافقات بازخرید نیز سررسید شده‌اند.

رکوردشکنی اعتبارگیری قاعده‌مند

اعتبارگیری قاعده‌مند نیز یکی از دیگر از ابزارهای بانک مرکزی برای مدیریت عملکرد بین بانک‌هاست. نرخ بهره این روش استقراض معادل 24 درصد درحال حاضر تعیین شده و قرارداد آن نیز در پایان 24 تا 48 ساعت منقضی می‌شود و اصل پول به همراه بهره آن باید به بانک مرکزی بازگردد.

گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که در 7 روز منتهی به 23 مهر ماه، 6 بانک یا موسسه اعتباری غیربانکی به مبلغ 54.6 هزار میلیارد تومان اقدام به اعتبارگیری قاعده‌مند از بانک مرکزی کرد‌‌ه‌اند. آخرین باری که حجم این عملیات بانکی به نزدیک این سطح رسیده به 20 فروردین‌ ماه باز می‌گردد که در آن زمان هم حدود 4 همت کمتر از رقم فعلی بوده است. همچنین، آخرین باری که سطح اعتبارگیری قاعده‌مند به بالای 55 همت رسیده به 28 اسفند سال گذشته باز می‌گردد. در عملیات بازار باز آن هفته، اعتبارگیری قاعده‌مند بیش از 130 همت بوده است.

در طی عملیات اعتبارگیری قاعده‌مند در هفته منتهی به 23 مهر 1403، 57 همت از ارزش توافق بازخرید سررسید شده است.

روند یک ساله از اعتبارگیری قاعده‌مند و «سهم درخواست‌های پذیرفته‌شده از کل درخواست‌ها در عملیات بازار باز» نشان می‌دهد که گاهی افزایش حجم اعتبارگیری قاعده‌مند زمانی رخ داده که بانک مرکزی به عنوان ناظر بر این عملیات،‌ تنها با بخشی از نیاز مالی بانک‌ها در بازار باز موافقت کرده است.