خزان به بازار چک آمد؛ چک‌‌کشیدن در آبان راکد شد

به گزارش اکوایران، چک یکی از رایج‌ترین ابزارهای معامله است که به فعالان بازار، امکان خرید آنی و تسویه وجه آن در آینده را می‌دهد. به همین دلیل، این اوراق بهادار در میان بازاریان و کاسبان بیش از سایر صنف‌ها رواج دارد. همچنین، خانوارها نیز از آن برای خریدهایی که ارزش بالایی دارند استفاده می‌کنند. به ویژه در سال‌های اخیر که فروش اعتباری از طریق پلتفرم‌های آنلاین و فروشگاه‌های سراسری میان مردم جای خود را پیدا کرده، استفاده از چک به عنوان وجه تضمین دوباره شروع شده است. بنابراین چک نقش مهمی در معاملان صنفی و خرید کالای خانوارها دارد.

با این حال، آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که تعداد چک‌های مبادله شده (که در برگیرنده چک‌های وصولی و برگشتی است) در آبان 1403 نسبت به مهر ماه کاهش یافته است. این اُفت هم در تعداد و هم در مبلغ این چک‌ها مشاهده شده است. بر این اساس، تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی نیز کاهش یافته است. البته، مقایسه آمار چک در آبان 1403 با آبان 1402 حکایت از آن دارد که چک‌های برگشتی در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل افزایش یافته است اما این افزایش با سرعت کمتری رخ داده است.

بنابراین، در تواتر ماهانه تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی کاهش یافته اما در تواتر نقطه به نقطه، این دو شاخص افزایشی بوده و تنها از سرعت افزایش آن کاسته شده است.

چک‌های سر به زیر در میانه پاییز 1403

طبق جدیدترین آمار ارائه شده از سوی بانک مرکزی، تعداد چک‌های مبادله شده در آبان ماه 9.5 میلیون فقره به ارزش 778 هزار میلیارد تومان بوده است. تعداد این چک‌ها نسبت به مهر ماه 7.5 درصد و مبلغ آن 1.3 درصد کاهش یافته است. چک‌هایی که مبادله می‌شوند در نهایت یا وصول می‌شوند و یا برگشت می‌خورند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که چک‌های وصولی در آبان امسال تقریبا 8.6 میلیون فقره با ارزش 670 همت بوده که تعداد و ارزش آن نسبت به مهر ماه به ترتیب 6.9 درصد و 0.6 درصد کاهش یافته است.
نکته جالب توجه این است که این کاهش در چک‌های برگشتی شدیدتر از چک‌های وصولی بوده است. به عبارت دیگر، با این که به طور کلی معاملات مبتنی بر چک در آبان کاهش یافته اما شدت کاهش چک‌های برگشتی نسبت به وصولی بیشتر بوده است.

همانطور که آمارها برداشت می‌شود، در آبان ماه 858 هزار فقره چک که ارزش آن‌ها به بیش از 108 همت می‌رسد، برگشت خورده است. تعداد و ارزش این چک‌ها به ترتیب 12.7 درصد و 5.3 درصد نسبت به مهر ماه کم‌تر شده است.

به طور کلی، در دومین ماه از پاییز امسال و در حالی که رکود در بازار معاملات چک شکل گرفته، از هر 100 چک مبادله شده 9.1 چک برگشت خورده است. همچنین، از هر 100 واحد پولی مبادله شده نیز 14 واحد پولی برگشتی بوده است.

مقایسه آمار چک در آبان 1403 با آبان 1402

با این که تعداد و مبلغ چک‌ها، خصوصا چک‌های برگشتی، در آبان نسبت به مهر کاهش یافته، در مقایسه با آبان 1402 وضعیت متفاوتی داشته است. 

به طور کلی، تعداد و مبلغ چک‌های وصولی و برگشتی در آبان 1403 نسبت به آبان 1402 افزایش یافته اما از سرعت افزایش آن، کاسته شده است. به عبارت دیگر، رشد این دو شاخص مثبت اما کاهنده بوده است.

روند یک ساله رشد نقطه‌ای تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی نشان می‌دهد که این دو شاخص در آبان 1403 وضعیت ویژه‌ای ندارند و به آرامی در حال نوسان هستند. به بیان دقیق‌تر، رشد نقطه به نقطه مبلغ چک‌های برگشتی که در مهر ماه 84.8 درصد بوده، در آبان به 80.9 درصد رسیده است. این رقم نشان می‌دهد که مبلغ چک‌های برگشتی در این آبان نسبت به آبان سال قبل 80.9 درصد افزایش یافته اما از سرعت رشد آن به نسبت مهر ماه، کاسته شده است.

رشد نقطه‌ای تعداد این چک‌ها نیز از 48.5 درصد به 37.5 درصد رسیده است.

وضعیت مشابهی در چک‌های وصولی نیز مشاهده شده به طوری که رشد نقطه به نقطه تعداد و مبلغ این چک‌ها در آبان ماه به ترتیب 17.8 درصد و 45.7 درصد برآورد شده است.

بر اساس این ارقام به نظر می‌رسد بازار چک در میانه پاییز امسال تا حدی وارد رکود شده است. این رکود نسبت به مهر ماه عمیق‌تر است. این بازار در مقایسه با آبان 1402 پویاتر است اما از سرعت آن کاسته شده است.