پشت‌پرده تلاش آمریکا برای پیشگیری از یک فاجعه در خاورمیانه

به گزارش اکوایران، هنگامی که وزیر امور خارجه آمریکا، آنتونی جی. بلینکن در 31 ژوئیه به مغولستان پرواز کرد، ذهن او درگیر رویدادهای بسیار دور، در خاورمیانه بود. ساعاتی قبل، اسرائیل یکی از رهبران ارشد حماس را در تهران ترور کرده بود و مقامات ایران قول تلافی ترور یکی از متحدان نزدیک خود در خاک خود را می‌دادند.

ساعاتی پس از ترور، بلینکن با استفاده از یک تلفن امن در کابین خصوصی خود در هواپیما، با چندین مقام خارجی صحبت کرد و از آن‌ها خواست تا از ایران بخواهند که از انجام اقدامی که می‌تواند منجر به جنگ همه جانبه با اسرائیل شود، خودداری کند.

به نوشته نیویورک تایمز، چند روز بعد، یکی از این مقامات، وزیر امور خارجه اردن، ایمن صفدی، به تهران آمد و خواستار «صلح، ثبات و امنیت» شد.

جو بایدن نیز به سرعت رهبران مصر و قطر را متقاعد کرد که دور جدیدی از مذاکرات را با هدف تضمین آتش بس در غزه برنامه‌ریزی کنند. آن نشست‌ها یک هدف اعلام‌نشده نیز داشتند: منصرف کردن ایران از انجام حمله‌ای که می‌تواند مذاکرات را از مسیر خارج کند و تهران را به عنوان مانع آن جلوه دهد.

در یک ماهِ پس از ترور اسماعیل هنیه، مقامات آمریکایی تقریباً بدون وقفه تلاش کرده‌اند تا آخرین رویارویی با اسرائیل در یک طرف و ایران و حزب‌الله لبنان در طرف دیگر را مهار کنند. آن‌ها شدیداً خواهان جلوگیری از یک جنگ منطقه‌ای هستند که می‌ترسند ایالات متحده را درگیر کند.

تا به حال، از چنین فاجعه‌ای جلوگیری شده است.

مقامات دولت بایدن بر این باورند که نقش مهمی در جلوگیری از وقوع بدترین سناریوها داشته‌اند، اگرچه آن‌ها اذعان دارند که عوامل دیگری هم در جلوگیری از سر رفتن این دیگ در حال جوشش نقش داشته است. و در حالی که آن‌ها در حال حاضر توانسته‌اند جنگ گسترده‌تر را مهار کنند، اما آتش بس در غزه را تضمین نکرده‌اند، شکستی که در نهایت می‌تواند تلاش آن‌ها را بی‌نتیجه کند.

نمونه آن این که دیپلماسی ایالات متحده بار دیگر در این هفته وارد عمل شد تا از ایجاد موج جدیدی از خشونت در منطقه در نتیجه عملیات نظامی بزرگ اسرائیل در کرانه باختری جلوگیری کند.

تلاش دیپلماتیک ایالات متحده، همراه با نمایش نیروی نظامی، نشان می‌دهد که واشنگتن مصمم است تا از یک آتش سوزی گسترده‌تر جلوگیری کند - و آماده است تا در صورت لزوم در حمایت از اسرائیل اقدام نظامی کند.

این در حال تبدیل شدن به یک روند بسیار آشنا است: فشار دیپلماتیک مشابهی به مهار تبادل آتش مستقیم بین اسرائیل و ایران در ماه آوریل، پس از ترور یک فرمانده ارشد ایرانی در سوریه توسط اسرائیل کمک کرد.

پیام‌ها نه تنها به ایران بلکه برای اسرائیل نیز ارسال شده است. هفته گذشته، در میان نشانه‌هایی مبنی بر اینکه اسرائیل در حال آماده شدن برای حمله به متحد ایران در جنوب لبنان، حزب الله است، بلینکن به تل آویو پرواز کرد. در آنجا، او پیام متفاوتی را به مقامات اسرائیلی ارائه کرد: به گفته یک مقام ارشد آمریکایی که به شرط ناشناس ماندن در مورد دیپلماسی حساس صحبت کرد، واشنگتن از حمله پیشگیرانه اسرائیل علیه تجهیزات حزب الله یا نیروهایی که آماده انجام حمله قریب الوقوع به اسرائیل هستند حمایت خواهد کرد.

اما، باز با امید به جلوگیری از تشدید خطرناک وضعیت، بلینکن افزود که اسرائیل نباید از این فرصت برای آغاز یک حمله گسترده‌تر علیه گروه لبنانی استفاده کند.

پس از حمله راکتی و پهپادی حزب الله در هفته گذشته، هر دو طرف مدعی پیروزی شدند و مقامات ارشد بایدن یک آه از سر آسایش کشیدند.

ماها یحیی، مدیر مرکز خاورمیانه مالکوم اچ. کر کارنگی در بیروت گفت: «من فکر می‌کنم تلاش‌های دیپلماتیک ایالات متحده نقش اساسی در حفظ فشار و جلوگیری از گسترش درگیری بین لبنان و اسرائیل بیش از آنچه تاکنون رخ داده، داشته و از تبدیل آن به یک جنگ همه‌جانبه جلوگیری کرده است.»

مقامات و تحلیلگران می‌گویند که عواملی که ارتباط چندانی با ایالات متحده ندارند نیز به جلوگیری از یک جنگ گسترده‌تر کمک کرده‌اند. ایران و حزب الله نگرانند که از یک درگیری همه جانبه به شدت آسیب ببینن، (در مقابل، حماس ممکن است حملات 7 اکتبر را با این امید انجام داده باشد که منطقه را به چنین جنگی وادار کند.)

هیچ یک از طرفین نمی‌خواهند به خاطر فروپاشی مذاکرات برای توقف جنگ در غزه مقصر شناخته شوند. ایران یک رئیس جمهور میانه‌رو جدید انتخاب کرده است که علاقه‌مند به روابط بهتر با ایالات متحده است و یک جنگ گسترده‌تر با هزینه‌های هنگفت همچنین می‌تواند ثبات نظام حاکم را تهدید کند.

کشوری که بیشترین ضرر را خواهد کرد لبنان است، با اقتصاد در بحرانش، واقعیتی که رهبران حزب الله، یک گروه سیاسی و نظامی برجسته در این کشور، آن را می‌دانند.

نادر هاشمی، استاد سیاست خاورمیانه در دانشگاه جورج تاون گفت: «آن‌ها می‌دانند که اگر قرار باشد با ظرفیتی که دارند به اسرائیل ضربه بزنند، اسرائیل با هر آنچه که دارد پاسخ خواهد داد. لبنان در حال حاضر کشوری شکننده است.»

با این وجود، او گفت منطقه شاهد آرامش نخواهد بود مگر اینکه آتش‌بس غزه بین اسرائیل و حماس که ماه‌ها مذاکره بی‌ثمر داشته‌اند، حاصل شود. «ما به سالگرد یک سالگی این جنگ نزدیک می‌شویم. این در مورد دیپلماسی ایالات متحده چه می‌گوید؟» وی خاطرنشان کرد که بایدن همچنان از یک منبع مهم اهرم فشار استفاده نکرده است - تهدید به قطع کمک‌های تسلیحاتی به اسرائیل.

مقامات دولت بایدن ادعا می‌کنند که اگر دیپلماسی آن‌ها نبود، بحران می‌توانست بسیار بدتر باشد. در عین حال، دولت ایالات متحده از استفاده از تهدید نیروی نظامی ویرانگر ابایی نداشته است.

بن‌بست بر سر غزه

در حالی که مقامات ایالات متحده از اینکه تاکنون از یک جنگ گسترده‌تر جلوگیری شده است، خیالشان راحت است، آن‌ها در خلوت از اینکه نتوانسته‌اند درگیری در غزه را متوقف کنند ابراز ناامیدی کرده‌اند.

بلینکن بارها از اسرائیل بازدید کرده و به طور علنی گفته است که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، به او اطمینان داده است که شرایط آتش بس مورد حمایت ایالات متحده را می‌پذیرد.

اما نتانیاهو بیش از یک بار با این ادعا مخالفت کرده است. درست پس از دیدار هفته گذشته بلینکن، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که نتانیاهو به خانواده‌های اسرای اسرائیلی که در غزه نگهداری می‌شوند گفته است که هرگز امتیازات درخواستی حماس از جمله خروج نیروهای اسرائیلی از مرز غزه با مصر را نمی‌پذیرد.

بلینکن بلافاصله پس از ترک اسرائیل به خبرنگاران گفت: «من نمی‌توانم در مورد آنچه که او [در جای دیگری] گفته است صحبت کنم. من فقط می‌توانم در مورد آنچه او دیروز مستقیماً به من گفت صحبت کنم، زمانی که سه ساعت با هم صحبت کردیم.»