به گزارش اکوایران، با بازگشت رسمی دونالد ترامپ به کاخ سفید در قامت چهل‌وهفتمین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، برخی بازیگرا ن هم‌چون جمهوری اسلامی ایران از هم‌اکنون به تأثیر فوری و بلندمدت این چهره «غیر متعارف» کاخ سفید می‌اندیشند.

اولویت سیاسی ترامپ؟

به نوشته میدلیست مانیتور، فعلا ایران از هجوم دستورات اجرایی ترامپ که پس از ادای سوگند ریاست جمهوری امضا کرده بود جان سالم به در برده است. به جز چند فرمان کلی که شامل ایران می‌شود، تاکنون چیز دیگری امضا نشده که مستقیماً ایران را تحت تأثیر قرار دهد.

این‌که در اولین موج فرمان‌های که از پشتوانه قانونی هم برخوردارند خبری از ایران نیست، می‌تواند به این معنی باشد که این بازیگر، حداقل در حال حاضر، موضوع اصلی سیاست خارجی دولت ترامپ نیست. با این وجود، این موضوع در ذهن ترامپ به عنوان اولویت اصلی باقی می ماند. حتی اگر به هر دلیلی اولویت این موضوع از خاطر او فراموش شود، اسرائیل و کابینه تندروی کنونی آن آن‌جا هستند تا به او یادآوری کنند -و او با امضای یک فرمان اجرایی لغو تحریم‌ها علیه شهرک‌نشینان افراطی در کرانه باختری اشغالی، به سرعت بر حمایت بی دریغ خود از اسرائیل تاکید کرد. 

خاورمیانه و میراث ترامپ 

اگر ترامپ هرگونه تغییر مسیر در رابطه با ایران را در نظر بگیرد، اولین مانعی که با آن روبرو خواهد شد، مخالفت‌های اسرائیل است صرف نظر از این‌که چه کسی در تل‌آویو قدرت را در دست دارد. آرزوی دیرینه بنیامین نتانیاهو، کشاندن آمریکا به نوعی اقدام نظامی علیه تأسیسات نفتی و هسته‌ای ایران است. درست یک هفته قبل از آغاز به کار، ترامپ در پاسخ به این سوال که آیا حاضر به جنگ با ایران است، گفت: «هر چیزی ممکن است اتفاق بیفتد». او ضمن این‌که تأکید بر این‌که جنگ اجتناب‌ناپذیر نیست، تایید کرد که «وضعیت بسیار بی‌ثباتی است» و او آن را نادیده نمی‌گیرد.

دونالد ترامپ

ترامپ در سخنرانی تحلیف خود تاکید کرد که دوست دارد میراث او به عنوان «صلح‌ساز و متحد کننده» محسوب شود. به نظر می‌رسد روابط آمریکا با ایران کاملاً در این چارچوب قرار می‌گیرد. به هر حال، ایران بخشی جدایی‌ناپذیر از خاورمیانه گرفتار آشوب  بی‌ثباتی است. اگر چه ممکن است تهران نسبت به سال‌های اخیر آسیب‌دیده‌تر باشد، اما قابلیت‌های نظامی و نفوذ سیاسی‌اش در منطقه ، جایی که ایالات متحده همچنان می‌خواهد بر متحدان خود در منطقه خلیج فارس تسلط داشته باشد، غیر قابل انکار است.

سنگ بنای رویکرد سیاست خارجی ترامپ

حمایت تزلزل‌ناپذیر از اسرائیل سنگ‌بنای رویکرد سیاست خارجی ترامپ است. گزینه‌های سفارت آمریکا در اسرائیل و سازمان ملل -هر دو از حامیان افراطی اسرائیل- این موضوع را تائید می‌کند. اما حمایت از اسرائیل لزوماً به معنای داشتن روابط بد با ایران نیست.

ایران آمریکا رزمایش راهیان قدس

ایده باز کردن دریچه‌ای کوچک به سمت تهران از سوی فردی مانند ترامپ دور از انتظار نیست. این مرد دوست دارد متفاوت از هر رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده دیده شود. او خود را هم در رویکردهای شخصیتی و هم در رویکردهای سیاسی متمایز می کند. ترامپ تنها رئیس‌جمهور مستقر آمریکاست که به رغم مخالفت‌های سیاست خارجی و بوروکرات‌های امنیت ملی، به کره شمالی سفر کرده و ساعت‌ها با کیم جونگ اون، رهبر این کشور، گفت‌وگو کرد. ترامپ هم‌چنین ترجیح می‌دهد نه با اصطلاحات سیاسی متعارف، بلکه با عبارات تجاری مانند جوش دهنده معامله -که بسیار به آن علاقه دارد- توصیف شود. و انجام معامله با تهران می‌تواند مهم‌ترین معامله باشد. او هم‌چنین با یک مأموریت بزرگ و فارغ از نگرانی برای یک دوره دیگر انتخاب شده است -چرا که دیگر نمی‌تواند دوباره نامزد شود.

جالب اینجاست که ترامپ در سخنرانی خود نیز بر بازپس‌گیری «حاکمیت» آمریکا و توقف دفاع از «مرزهای خارجی» تاکید کرد. اگر این موضوع در زمینه سیاست خارجی جدی گرفته شود، به جز اوکراین، فقط اسرائیل است که مشمول این حکم می‌شود. هر چند، بعید به نظر می‌رسد که دولت ترامپ تمام راه را برای رهایی سیاست های خاورمیانه خود از هژمونی اسرائیل طی کند - این یک سناریوی بسیار ساده‌لوحانه است که ایالات متحده هنوز برای آن آماده نیست.

قدم اول را ترامپ پیش می‌گذارد؟

با این همه، به نظر نمی‌رسد ایران دست بسته منتظر حرکت بعدی ترامپ باشد. در حالی که این کشور در سال پرتلاطم گذشته دچار آسیب‌های جدی شد و به میزان قابل توجهی به نفوذ منطقه‌ای‌اش خدشه وارد شد، هنوز هم می‌تواند بازی‌ در منطقه را پیش ببرد. سه روز قبل از تحلیف ترامپ، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران در مسکو به دیدار ولادیمیر پوتین، همتای روس خود رفت. هر دو کشور یک پیمان مشارکت استراتژیک 20 ساله جدید امضا کردند که همکاری‌ها را در بسیاری از جنبه‌های نظامی افزایش می‌دهد.

روابط نظامی، مبادلات اقتصادی، تجاری و روابط سیاسی بین مسکو و تهران از زمان حمله مسکو به اوکراین در سال 2022 در حال افزایش بوده است. بسیاری از تحلیل‌گران سیاسی بر این باورند که این توافق برای غرب نگران کننده است. پس اگر واشنگتن دوست ندارد تهران را به مسکو نزدیک ببیند، باید با اتخاذ سیاستی حساب‌شده‌‌تر با هدف از بین بردن پیشگیرانه پتانسیل‌های درگیری، اولین گام را به سوی تهران بردارد. ترامپ ممکن است واجد شرایط‌ترین ساکن کاخ سفید برای برداشتن این گام جسورانه باشد. انجام این کار مستلزم آن است که ترامپ سیاست خاورمیانه‌ای ایالات متحده را از نفوذ غیرعادی و شدید اسرائیل رها کند.

در این میان، ایران مطمئناً تلاش خواهد کرد تا تکه‌های «محور مقاومت» را پس از فروپاشی رژیم سوریه و جنگ در لبنان و غزه، دوباره گرد هم بیاورد. این هدف بلندپروازانه ممکن است آسان نباشد و زمان‌بر باشد، اما باز هم، تهران منتظر نیست تا واشنگتن حرکت خود را انجام دهد و در عوض تلاش‌های خود را در عرصه سیاست خارجی پیش می‌برد - همانند امضای توافق 17 ژانویه در مسکو.