به گزارش اکوایران، رهبر سوریه، احمد الشرع، در نخستین سفر خارجی خود از زمان به قدرت رسیدن پس از فروپاشی حکومت بشار اسد، روز یکشنبه در ریاض با ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان، گفت‌وگو کرد.

در حالی که عربستان سعودی و کشورهای همسایه آن به امید تثبیت سوریه و بهره‌برداری از برکناری اسد برای افزایش نفوذ خود در این کشور، مقامات جدید سوریه را می‌پذیرند، بازدید الشرع از پادشاهی عربستان سیگنالی از تغییر در پویایی منطقه‌ای است.

الشرع که هفته گذشته خود را رئیس‌جمهور اعلام کرد، رهبر هیأت تحریر الشام، گروه مسلح اسلام‌گرایی است که حمله علیه اسد را رهبری کرد و اکنون بر دولت جدید سوریه تسلط دارد.

سفر او نشان‌دهنده این است که برخی از کشورهای عربی نگرانی‌های دیرینه خود درباره جنبش‌های سازمان‌دهی‌شده اسلام‌گرا را کنار گذاشته‌اند.

به نوشته فایننشال تایمز، قبل از برکناری اسد، بازیگران اصلی خارجی در سوریه ایران و روسیه بودند که از حکومت او در طول جنگ داخلی 13 ساله حمایت می‌کردند، و ترکیه که حامی اصلی شورشیان بود.

اما ایران و متحد آن، جنبش حزب‌الله، پس از حمله هیئت تحریر الشام به دمشق جایگاه خود را در سوریه از دست دادند.

فرصت ریاض

دیپلمات‌ها و تحلیلگران می‌گویند که عربستان سعودی و قطر، که هر دو در طول جنگ داخلی از اپوزیسیون سوریه حمایت می‌کردند، اکنون فرصتی برای اعمال نفوذ خود می‌بینند و از رهبری جدید حمایت می‌کنند. در حالی که عربستان سعودی به عنوان یکی از اصلی‌ترین بهره‌برداران از تغییر در تعادل قدرت، نفوذ خود را در لبنان و همچنین دمشق بازآفرینی می‌کند، این فرصتی برای ریاض برای مقابله با نقش‌های ایران و ترکیه در سوریه است.

سوریه عربستان

با این حال، به گفته دیپلمات‌ها و تحلیلگران، دیگر کشورهای عربی، به‌ویژه مصر و امارات متحده عربی، همچنان از رهبری یک جنبش اسلام‌گرا در کشوری در قلب خاورمیانه نگران هستند.

عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر که پس از به دست گرفتن قدرت در کودتای 2013، سرکوب شدیدی را علیه اسلام‌گرایان آغاز کرد، هفته گذشته پس از آنکه رهبر سوریه خود را رئیس‌جمهور اعلام کرد، به الشرع تبریک گفت.

اما برخلاف دیگر کشورهای عربی، مصر هیچ هیئتی به دمشق نفرستاده است و رسانه‌های وابسته به دولت پس از برکناری اسد توسط هیئت تحریر الشام، از این گروه انتقاد کردند.

به عنوان نشانه‌ای از اینکه رهبران جدید سوریه در تلاش هستند تا نگرانی‌های منطقه‌ای را برطرف کنند، یک اسلام‌گرای مصری که همراه با شورشیان سوری علیه اسد جنگیده بود، ماه گذشته پس از انتشار ویدئوهایی که در آن‌ها تهدیداتی علیه السیسی مطرح کرده بود، دستگیر شد.

بدبینی امارات

شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رئیس‌جمهور امارات متحده عربی، چند روز پس از شروع حمله به حمایت از اسد برخاست. از آن زمان، او با الشرع گفتگو کرده است، اما به گفته تحلیلگران، این کشور خلیج‌فارس رویکردی محتاطانه اتخاذ کرده است.

آنا جیکوبز، پژوهشگر غیرمقیم در موسسه کشورهای خلیج فارس در واشنگتن، گفت که امارات در حال حاضر در وضعیت «انتظار و مشاهده» است.

امارات سوریه

او گفت: «فکر می‌کنم آن‌ها بسیار نگران هستند، اما می‌خواهند تأثیر [دولت تحت رهبری هیئت تحریر الشام] را بر سایر کشورها و منطقه پیگیری کنند. اگر این مسائل محدود به سوریه باقی بماند و اگر دولت جدید واقعاً بتواند کنترل و ثبات را بر سوریه اعمال کند و نشان دهد که تمایل به همکاری با همه دارد، این نگرانی‌های آن‌ها را کاهش خواهد داد.»

در همین حال، عربستان سعودی و قطر در جریان مذاکراتی برای کمک به مقامات سوریه برای پرداخت حقوق بخش دولتی و رفع کمبود شدید برق هستند.

علی شهابی، تحلیلگر نزدیک به دربار عربستان، گفت: «پادشاهی عربستان به سوریه این فرصت را داده است، بنابراین نسبت به دیگر کشورهای عربی مانند مصر و امارات متحده عربی، رویکردی بسیار کمتر بدبینانه اتخاذ کرده است. عربستان قبلاً با جهادی‌های اصلاح‌شده برخورد داشته و ارزش برکناری اسد را در این می‌بیند که حضور ایران و حزب‌الله را در سوریه متوقف کرده است. تا زمانی که آن‌ها به وعده‌های خود عمل کنند، از حمایت عربستان برخوردار خواهند شد.»

عربستان سعودی در طول دو سال گذشته به طور ناخوشایندی تلاش کرده بود تا مجدداً با اسد ارتباط برقرار کند تا بتواند با نفوذ ایران در منطقه مقابله کند. کشورهای عربی همچنین خواهان اقدامات حکومت اسد برای پایان دادن به صادرات مواد مخدر، به‌ویژه کپتاگون بودند، که در سوریه تولید و به سراسر منطقه قاچاق می‌شد.

آن‌ها روابط خود با دمشق را پس از سرکوب قیام مردمی ۲۰۱۱ که به جنگ داخلی تبدیل شد، قطع کرده بودند، اما در سال ۲۰۲۳ در یک اجلاس در جده با پذیرش دوباره سوریه در اتحادیه عرب موافقت کردند.

یک دیپلمات عرب گفت که ممکن است رقابتی بین کشورهای منطقه برای نفوذ در سوریه وجود داشته باشد، اما انتظار می‌رود که این رقابت محدود باشد.

او افزود که هیأت تحریر الشام از نگرانی‌های کشورهای عربی در مورد نقش ترکیه آگاه است، که مدت‌ها با این گروه اسلام‌گرا روابط داشته و به طور مستقیم از گروه‌های مخالف سوری پشتیبانی می‌کند.

این دیپلمات گفت: «آن‌ها می‌دانند که ترکیه بسیار مهم است، اما تلاش دارند مقداری فاصله ایجاد کنند، به این معنا که بگویند "ما به آن‌ها نزدیکیم، اما آن‌ها مالک ما نیستند"».