به تاریخها توجه کنید چون زمانبندی مهم است. استیو ویتکاف در ۱۴ اکتبر با یوری اوشاکوف، یک مقام روس، صحبت کرد. ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، در ۱۷ اکتبر در واشنگتن دیسی با رئیسجمهور دونالد ترامپ دیدار کرد. ترامپ اشارههایی کرده بود که قصد دارد به ارتش اوکراین تاماهاوک، موشک کروز دوربرد، بفروشد. اما این کار را نکرد.
چرا نکرد؟ شاید چون اوشاکوف به توصیۀ ویتکاف گوش داد و ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، را متقاعد کرد که در ۱۶ اکتبر با ترامپ تماس بگیرد. به عبارت دیگر، ویتکاف ممکن است به جلوگیری از آن فروش کمک کرده باشد. و این یعنی ممکن است ویتکاف مسئول طولانیتر شدن جنگ باشد.
اجازه بدهید کمی عقبتر برگردم و توضیح بدهم.
ویتکاف، سازندۀ املاکومستغلات سابق، قرار است دربارۀ توافق صلح میان روسیه و اوکراین مذاکره کند. روی کاغذ، او از طرف ایالات متحده و همینطور میلیونها انسانی که خواهان صلح در اوکراین و امنیت در اروپا هستند عمل میکند. اوشاکوف، که سابقاً سفیر روسیه در آمریکا بوده، منافع دیگری دارد: مانند رئیسش میخواهد روسیه جنگ را ببرد.
نواری از مکالمۀ ۱۴ اکتبر به بلومبرگ درز کرده است. از آنجاست که میدانیم ویتکاف به اوشاکوف پیشنهاد کرده که پوتین با ترامپ تماس بگیرد. دربارۀ اینکه پوتین چه بگوید هم توصیههایی داشته است. رهبر روسیه باید از ترامپ تعریف کند که البته توصیهای رایج برای صحبت با رئیسجمهور آمریکاست: «از او بابت موفقیت بزرگش در غزه تعریف کنید، به رئیسجمهور بابت این دستاورد تبریک بگویید.» بعد از آن، ویتکاف گفت: «تماس خیلی خوبی میشود.»
سپس ویتکاف توصیه کرد که پوتین باید این ایده را به ترامپ القا کند: «فدراسیون روسیه همیشه خواهان توافق صلح بوده. این باور من است. من به رئیسجمهور هم گفتهام که این را باور دارم.» سپس قرار بود آن دو با هم یک طرح صلح درست کنند، درست مانند طرح اخیر ترامپ برای غزه.
اوشاکوف این توصیه را به گوش پوتین رساند. پوتین هم آن را اجرا کرد. از کجا میدانیم؟ چون پوتین واقعاً در ۱۶ اکتبر با ترامپ تماس گرفت. آن تماس بیش از دو ساعت طول کشید. ترامپ گفت این تماس سازنده بوده و دو رهبر بهزودی دیدار خواهند کرد، احتمالاً در بوداپست (که هرگز اتفاق نیفتاد). در دیدار روز بعد با زلنسکی، ترامپ پیشنهاد فروش موشکهای تاماهاوک به اوکراین را مطرح نکرد. در عوض، احساسی و عصبانی شد.
ترامپ در راستای یکی از خواستههای دیرینۀ روسیه، کوشید اوکراینیها را متقاعد کند از بخشی از خاک اوکراین در استان دونتسک که اکنون در کنترلشان است صرفنظر کنندــجایی که روسها پس از بیش از یک دهه جنگ نتوانستهاند تصرفش کنند. این چیزی است که پوتین میخواهد: گرفتن قلمرو اوکراین بدون جنگیدن برای آن، تضعیف اوکراین و استفاده از هر آتشبس موقتی به عنوان فرصتی برای برنامهریزی برای حملۀ بعدی.
ماه گذشته، فرد مطلعی به پولیتیکو گفت «ظاهراً یک بار دیگر پوتین با یک تماس تلفنی نظر رئیسجمهور ترامپ را در مورد اوکراین را تغییر داده است.» این دستاورد ویتکاف بود. هفتۀ گذشته، او همراه با یکی دیگر از چهرههای نزدیک به کرملین، کریل دمیترییف، طرح صلح ۲۸ مادهای را پیشنهاد کرد که در صورت اجرا، جنگ را بهطور موقت متوقف میکند اما روسیه را در موقعیتی قرار میدهد که بعدها به اوکراین ضعیفشده حمله کند.
قبلاً هم این را نوشتهام اما هر چقدر تکرار شود هم کم است: این جنگ تنها زمانی پایان مییابد که روسیه دست از جنگ بردارد. روسیه باید حمله را متوقف کنند، حاکمیت اوکراین را به رسمیت بشناسند و جاهطلبیهای امپریالیستی خود را کنار بگذارند. پس از آن، اوکراین میتواند دربارۀ مرزها، زندانیان و سرنوشت هزاران کودک ربودهشدۀ اوکراینی گفتوگو کند.
اما تنها راه متقاعد کردن روسیه به توقف جنگ، فشار آوردن به روسیه است. نه اوکراین، بلکه روسیه. اوکراینیها قبلاً گفتهاند که همین حالا، روی خطوط فعلی نبرد، حاضرند جنگ را متوقف و با آتشبس موافقت کنند. اما ویتکاف در تلاش است ترامپ را قانع کند که بر روسیه فشار نیاورد و ما واقعاً نمیدانیم چرا چنین میکند.
ویتکاف هیچ تجربۀ دیپلماتیک قبلی ندارد، پس شاید سادهلوح است. او سالهای زیادی را در بازار املاک نیویورک گذرانده، زمانی که روسها ثروتهای هنگفتی را صرف خرید ملک میکردند، بنابراین شاید احساس قدردانی میکند. شاید به این دلیل به روسیه کمک میکند برنده شود که همانطور که به اوشاکوف گفت «عمیقترین احترام را برای رئیسجمهور پوتین» دارد و قساوتش را تحسین میکند. شاید منافع اقتصادی خودش یا دیگران افراد نزدیک به کاخ سفید به روسیه گره خورده است ــیا امیدوارند چنین شود. طبق سندی که هفتۀ گذشته منتشر شد، ویتکاف علاوه بر گفتوگو دربارۀ «صلح»، با روسها دربارۀ سرمایهگذاریهای آمریکا «در حوزۀ انرژی، منابع طبیعی، زیرساخت، هوش مصنوعی، مراکز داده و پروژههای استخراج فلزات نادر در قطب شمال» نیز صحبت کرده است.
هر دلیلی که داشته باشد، ویتکاف جنگ را طولانیتر میکند. در راستای صلح عمل نمیکند. تماس او با اوشاکوف، برخلاف گفتۀ دیشب ترامپ، یک تاکتیک مذاکرۀ معمولی نبود. هر باری که مداخله میکند، از مواضع پوتین حمایت میکند، روسها را تشویق میکند که فکر کنند میتوانند ترامپ را به سمت خود بکشانند، آمریکا را از اروپا دور کنند، ناتو را تضعیف کنند و جنگ را ببرند. به عبارت دیگر، هر بار که او به نفع روسها مداخله میکند، به مرگ اوکراینیها، حمله به زیرساختها و تراژدی ادامهداری که میلیونها انسان را تحت تأثیر قرار میدهد، کمک میکند.
اگر با یک دولت آمریکایی عادی طرف بودیم، او فوراً اخراج میشد. اما هیچ چیز این مذاکرات یا این دولت، عادی نیست.
منبع: آتلانتیک
