به گزارش اکوایران، زمانی که دونالد ترامپ در نخستین دوره ریاستجمهوری خود جنگ تجاری با چین را آغاز کرد، در واشنگتن اجماعی فزاینده به وجود آمده بود مبنی بر اینکه پکن در بلندمدت چالشی برای منافع امنیتی، سیاسی و اقتصادی ایالات متحده در سطح جهان خواهد بود.
اکنون، ناظران چین در هر دو جناح سیاسی آمریکا نگران نشانههایی هستند که حاکی از چرخش ترامپ از سالها تلاش برای رقابت با رقیب ژئوپولیتیکی شماره یک آمریکا است؛ حرکتی که به باور آنان، احتمالاً به چین فرصت خواهد داد تا جای پای خود را در صنایع راهبردی مستحکمتر کند؛ صنایعی که ترامپ وعده داده آنها را به آمریکا برگرداند.
تعیین انتظارات
به نوشته نیوزویک، در حالی که دموکراتها از جنگ اقتصادی چندساله ترامپ با چین و نیز از فقدان هماهنگی دولت او با متحدان کلیدی انتقاد کردهاند، اما در کل از رویکرد سختگیرانهتر نسبت به چین حمایت میکنند. این حمایت بیشتر بر پایه اتهاماتی چون رفتارهای تجاری ناعادلانه، دستکاری نرخ ارز و دسترسی نابرابر به بازار چین است.
چرخش سیاستیای که در دوران نخست ترامپ نسبت به چین رخ داد، تأثیرات گستردهای بر روابط پکن و واشنگتن گذاشت، تا جایی که جو بایدن، رئیسجمهور پیشین، با فضای سرد ناشی از «جنگ سرد جدید» مواجه شد و قادر به معکوس کردن کامل آن نبود. بایدن نهتنها تعرفههای دوران ترامپ را حفظ کرد، بلکه آنها را گسترش داد و کنترلهای بیشتری بر صادرات فناوری ایالات متحده اعمال کرد، بهویژه به دلیل نگرانیها نسبت به نقش این فناوریها در مدرنسازی نظامی چین.
ترامپ در کارزار انتخاباتی خود وعده داد که رویکردی حتی سختگیرانهتر اتخاذ خواهد کرد. متیو پاتینجر، معاون مشاور امنیت ملی ترامپ در سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱، پیشبینی کرد که ترامپ در صورت بازگشت به قدرت، در پیگیری تحقیقات ذیل «بند ۳۰۱» در مورد اقدامات تجاری مضر چین برای اقتصاد بینالمللی و منافع آمریکا، گامهای جدیتری برخواهد داشت.
در ماه آوریل، زمانی که کاخ سفید مجموعهای گسترده از تعرفهها را علیه همپیمانان و رقبا - از جمله چین - اعلام کرد، این اقدام بهعنوان نشانهای از آغاز مرحلهای جدید در «جنگ فناوری» تلقی شد؛ جنگی که هدف آن نهتنها رفع کسری تجاری و احیای تولید داخلی آمریکا، بلکه تضمین حفظ برتری فناوری و نظامی آمریکا در برابر چین، در جهانی رو به بیثباتی بود.
واکنش و مصالحه
واکنش چین، به رهبری شی جینپینگ، سریع و هدفمند بود. پکن مدتی بازی «تعرفه در برابر تعرفه» را دنبال کرد، اما بهسرعت به گزینهای بهمراتب جدیتر متوسل شد: قطع دسترسی شرکتهای آمریکایی به زنجیره تأمین عناصر نادر خاکی، و بهکارگیری تسلط خود بر این منابع حیاتی بهعنوان ابزاری برای اعمال فشار - درست همانگونه که ایالات متحده تلاش داشت دسترسی چین به تراشههای پیشرفته رایانهای را محدود کند.
ناظران مذاکرات تجاری، تغییر در لحن و رویکرد را احساس کردهاند؛ تغییری که با چند امتیاز محسوس و نمادین در ماه ژوئیه همراه بوده و به باور برخی تحلیلگران، این امتیازدهیها بیش از حد آشتیجویانه است و با هدف تضمین دستیابی به توافقی با پکن انجام شدهاند.
در صدر این امتیازات، موضوع فناوریهای نوظهور قرار دارد؛ بهویژه تصمیم دولت ترامپ برای صدور مجوز صادرات فناوری آمریکایی - بهطور خاص، تراشه هوش مصنوعی H20 شرکت انویدیا - به چین. این تصمیم پس از کارزار لابیگری فشردهای از سوی مدیرعامل شرکت، جنسن هوانگ، اتخاذ شد. هوانگ استدلال کرده بود که محدودیتهای بیشتر، تنها موجب تسریع پیشرفتهای داخلی چین در رقابت جهانی برای تسلط بر بازار هوش مصنوعی خواهد شد.
اما این تصمیم، زنگ خطر را در میان برخی از متحدان کنونی و پیشین ترامپ در حزب جمهوریخواه به صدا درآورده است. در نامهای که در تاریخ ۲۸ ژوئیه خطاب به هاوارد لاتنیک، وزیر بازرگانی آمریکا ارسال شد، متیو پاتینجر و استیو بنن (مشاور سابق ترامپ) و دیگران نوشتند: «تراشه H20 یک شتابدهنده قدرتمند برای توانمندیهای پیشرفته هوش مصنوعی چین است، نه یک تراشه قدیمی.»
امتیاز دیپلماتیک برای پکن
در هفته گذشته، گزارش شد که ترامپ برخلاف رویههای گذشته، با درخواست رئیسجمهور تایوان، لای چینگ-ته، برای توقف در خاک آمریکا بهعنوان بخشی از سفر گستردهاش به متحدان باقیمانده تایوان در آمریکای لاتین، مخالفت کرده است. این اقدام بهعنوان یک پیروزی دیپلماتیک برای چین تلقی شد که تایوان را بخشی از قلمرو خود میداند.
مایکل سوبولیک، پژوهشگر ارشد مؤسسه هادسون و از امضاکنندگان نامه هشدارآمیز، گفت: «چندین عامل در حال تغییر فضای سیاستگذاری آمریکا در قبال چین هستند. دولت ترامپ بهدنبال باز کردن بازار چین برای شرکتهای آمریکایی است، و این مسأله در حال حاضر اولویت را به همکاری موقت تغییر داده است. تمایل حزب کمونیست چین برای بهرهبرداری از وابستگی ایالات متحده به مواد معدنی حیاتی، موجب شده برخی مقامات از خشمگین کردن پکن خودداری کنند.»
سوبولیک همچنین هشدار داد: «جنسن هوانگ، منافع مالی انویدیا را به امنیت ملی آمریکا ترجیح داده است. این وظیفه رهبران در واشنگتن است که امنیت ملی را بالاتر از منافع اقتصادی یک شرکت خاص قرار دهند. فروش تراشههای پیشرفته هوش مصنوعی به چین برعکس عمل میکند: این کار به ارتش چین ابزارهایی قدرتمند برای هدفگیری آمریکاییها میدهد. ما باید در رقابت هوش مصنوعی پیروز شویم، نه اینکه یکطرفه تسلیم حزب کمونیست چین شویم.»
در واکنش، سخنگوی شرکت انویدیا اظهار داشت: «این انتقادات نادرست بوده و با برنامه دولت در حوزه هوش مصنوعی همخوانی ندارد. تراشه H20 توانمندی نظامی هیچکس را ارتقاء نمیدهد، بلکه به آمریکا کمک میکند تا در سراسر جهان حمایت توسعهدهندگان نرمافزار را جلب کند. دولت نیز بهطور کامل بر هر تراکنش مربوط به H20 نظارت و کنترل دارد.»
از سوی دیگر، لیو پنگیو، سخنگوی سفارت چین در واشنگتن، اظهار داشت: «چین با سیاسیسازی، ابزاریسازی و تسلیحاتیکردن فناوری و تجارت مخالف است. این اقدامات زنجیرههای صنعتی و تأمین جهانی را بیثبات میکند و به نفع هیچکس نیست.»
جدال بر سر سیاست آینده
اگر ترامپ در این مسیر باقی بماند، این رویکرد میتواند یکی از بزرگترین چرخشها در رقابت استراتژیک چند نسلی میان آمریکا و چین تلقی شود. با این حال، همه متقاعد نشدهاند که ترامپ دست واقعی خود را رو کرده باشد.
جورج مگنوس، پژوهشگر مرکز مطالعات چین در دانشگاه آکسفورد، به نیوزویک گفت:
«ترامپ میخواهد به دنیا نشان دهد که فقط او میتواند با چین توافق تجاری امضا کند، در حالی که رئیسجمهور قبلی نتوانست. فکر نمیکنم ترامپ و دولتش دیگر چین را یک رقیب استراتژیک ندانند، اما او میخواهد در سال اول ریاستجمهوریاش یک "پیروزی" کسب کند و نشان دهد که آمریکا و چین میتوانند بدون توجه به دیگر مسائل با یکدیگر تجارت کنند.
مگنوس گفت: «همچنین نباید فراموش کنیم که ایالات متحده یک سند سیاست سرمایهگذاری تحت عنوان "اول آمریکا" دارد که بهطور آشکارا ضدچین است. پس بعید نیست که آمریکا رفتار ترجیحی با کالاهای چینی را قطع کند. بنابراین در ژستها و مواضع ترامپ، ابهام و پیچیدگی زیادی وجود دارد و همه آنها میتوانند واقعیت داشته باشند.»
