چالش چینی غرب در غزه؛ چرا عباس و‌حماس برای پکن آغوش باز کردند؟

به گزارش اکوایران، در حالی که رهبران چهارده گروه فلسطینی روز سه‌شنبه در پکن برای گرفتن عکس در صف ایستاده بودند، هر کدام مطمئن بودند که پس از آن باید با یک مرد دست بدهند: وزیر خارجه چین وانگ یی.

سکوی رقیب غرب و اسرائیل

به نوشته میدلیست آی، مذاکرات وحدت فلسطین در روز سه‌شنبه، که در آن توافقی برای چارچوب غزه پس از جنگ امضا شد، فرصتی برای چین بود تا سکوی رقیبی را برای اسرائیل و متحدان غربی‌اش در مورد آینده فلسطین و خاورمیانه فراهم کند.

به گفته رزان شوامره، کارشناس فلسطینی سیاست خارجی چین در منطقه: «هدف اصلی چین کسب رضایت و اعتبار در میان کشورهای منطقه در مورد ارتقای جایگاه خود به عنوان کشوری مسئول با نقش اخلاقی برتر در مقایسه با آمریکا است». 

حماس و فتح، دو جناح اصلی رقیب فلسطینی، چندین بار -از جمله مذاکراتی که در ماه آوریل در چین آغاز شد- برای پایان دادن به اختلافات 17 ساله، تلاش کرده‌اند تا مصالحه کنند.

دوری از واشنگتن؛ گزینه‌های دیگر عباس

اگرچه تلاش‌ها در گذشته به سختی پیشرفتی داشته، مشارکت پکن اکنون انگیزه‌های منحصربه‌فردی برای جدا شدن از نفوذ واشنگتن، از جمله برای محمود عباس، رئیس‌ تشکیلات خودگردان فلسطین، فراهم می‌کند.

هانی المصری، مدیر کل مسارات، مرکز تحقیقات سیاسی و مطالعات استراتژیک فلسطین، به میدلیست‌آی گفت: «[عباس] می‌خواهد به آمریکایی‌ها و همچنین به اعراب نشان دهد که من انتخاب‌های دیگری دارم».

مصری گفت: «او نگران انتخاب ترامپ است و همچنین رای اخیر در پارلمان اسرائیل که با اکثریت قاطع لایحه ای را برای رد تشکیل کشور فلسطین - حتی به عنوان بخشی از توافق با اسرائیل از طریق مذاکره- به تصویب رساند».

به گفته مصری، نگرانی‌های دیگری در ذهن عباس وجود خواهد داشت. در کرانه باختری اشغالی نارضایتی گسترده‌ای نسبت به تشکیلات خودگردان فلسطین وجود دارد که از درآمد مالیاتی توسط اسرائیل محروم شده و برای پرداخت حقوق کارکنان خود با مشکل مواجه شده است.

مصری خاطرنشان می کند که شایعاتی نیز وجود دارد که محمد دحلان -سیاستمدار فلسطینی تبعیدی که اکنون به رئیس دولت امارات متحده عربی مشاوره می‌دهد - ممکن است به دستور قدرت‌های عربی متحد واشنگتن به فلسطین بازگردد.

انگیزه‌های حماس برای نزدیکی به پکن

برای حماس، گفتگوهای مورد حمایت چین به آن بستری نادر برای شرکت در مجامع بین‌المللی می‌دهد.

شوامره گفت: «حماس دعوت برای شکستن انزوای بین‌المللی تحمیل شده توسط واشنگتن و متحدانش که آن را به تروریسم متهم می‌کنند، پذیرفت». او گفت: «دعوت چین از حماس راه را برای برقراری ارتباط بین‌المللی با رقبای واشنگتن باز می‌کند.» وی افزود که پکن درخواست اسرائیل برای معرفی حماس را به عنوان یک سازمان تروریستی نادیده گرفت.

به دنبال «نظم جهانی جدید»

گفتگوهای وحدت فلسطین آخرین تلاش پکن برای ایفای نقش میانجیگری در منطقه است: این کشور سال گذشته میزبان مذاکراتی بود که به احیای روابط بین ایران و عربستان سعودی انجامید.

ساری آرهو هاورن، متخصص روابط خارجی چین، به میدلیست آی گفت: «چین مدت‌هاست که از نظم جهانی جدید و حکومت جهانی با هدف کاهش نفوذ ایالات متحده در صحنه جهانی حمایت می‌کند».

چین همچنین به دنبال نقش برجسته‌تری در سیاست بین‌الملل بوده و خود را به عنوان صلح‌جو و جایگزینی مناسب برای ایالات متحده معرفی کرده است. این ادعا در اقداماتش در خاورمیانه مشهود است، جایی که با بازیگران مخالف آمریکا و متحدانش همسو می‌شود.»

آندره آ گیسلی، محقق ارشد پروژه ChinaMed TOChina Hub، خاطرنشان کرد که نفوذ فزاینده چین در منطقه همه به دلیل اقدامات خود پکن نیست. او به میدلیست‌آی گفت: «در این لحظه یک همگرایی بی‌سابقه بین منافع، اهداف و روایت‌های چین و بیشتر رهبران خاورمیانه وجود دارد».

وقتی صحبت از غزه به میان می‌آید، آشکار است که حمایت از فلسطینی‌ها موضعی است که به سختی می‌توان آن را منحصراً چینی توصیف کرد، زیرا بسیاری از مردم منطقه و سراسر جهان، چه در جنوب و چه در شمال جهانی، عقاید مشابهی دارند. گیسلی گفت، چین در حال سرمایه‌گذاری با هدف کسب مزیت رقابتی نسبت به واشنگتن بود.

مذاکراتی که کافی نیست

توافق روز سه‌شنبه با رد قاطعانه اسرائیل مواجه شد و اسرائیل کاتز، وزیر امور خارجه آن، عباس را به حمایت از حماس متهم کرد. کاتز ادعا کرد که چنین توافق وحدتی رخ نخواهد داد زیرا «حکومت حماس درهم شکسته خواهد شد و عباس غزه را از دور تماشا خواهد کرد».

تاکنون، مذاکرات آتش‌بس غزه تحت سلطه ایالات متحده بوده و حماس و اسرائیل نتوانسته‌اند به توافق برسند، زیرا گروه فلسطینی به دنبال تضمین دائمی بودن آتش‌بس است.

حماس از واشنگتن انتقاد کرده که خود را به عنوان یک میانجی صادق در مذاکرات جا می‌زند، در حالی که به شدت از ارتش و کابینه اسرائیل در جنگ حمایت می‌کند. این گروه از چین و روسیه خواسته تا در میان ضامنین هرگونه توافق آتش‌بس باشند.

در حالی که طرح‌های پس از جنگ با حمایت چین، جایگزینی برای گروه‌های فلسطینی خسته از رویکردهای غرب، که هوادار اسرائیل هستند، ارائه می‌دهد، باید دید که آیا واقعاً چیزی می‌تواند بدون مشارکت متحدان غربی اسرائیل اتفاق بیفتد.

شوامره گفت: «ایالات متحده [بازیگر] مسلط در مناقشه است و توانایی چین برای تأثیرگذاری بر آن محدود است. اسرائیل با حمایت همه جانبه غرب قدرت بالفعل روی زمین است. واشنگتن تنها قدرتی است که می‌تواند بر جنگ و پیامدهای آن تأثیر بگذارد.»

یکی از ناظران روابط خارجی چین مستقر در پکن که به شرط ناشناس ماندن با میدلیست آی صحبت کرد، گفت که وقتی نوبت به مذاکرات ایران و عربستان می‌رسد، نظر پکن تنها در زمان امضای این توافقنامه مطرح شده است تا بر اهمیت آن افزوده شود. این منبع گفت: «فکر می‌کنم برای این توافق هم همین‌طور بود، چین ابزاری برای رفع بن‌بست مذاکرات ندارد.»

در حالی که چین مدت‌ها حامی آرمان فلسطین بوده -رهبر سابق چین مائو تسه تونگ زمانی اسرائیل را «پایگاه امپریالیسم» توصیف کرد- در ماه‌های پس از شروع جنگ در غزه از سوی غرب به استفاده از زبان مبهم و بی‌طرف متهم شده است. 

گیسلی گفت در حالی که چین توافق فلسطین را به عنوان یک پیروزی دیپلماتیک توصیف می کند، بعید است که هیچ تحولی تعیین کننده در چارچوب پس از جنگ قبل از انتخابات ایالات متحده وجود داشته باشد.او گفت: «مذاکرات با حمایت چین ممکن است کمک کند، اما کافی نیست».