ترس متقابل ابرقدرت‌ها؛ انگیزه چین از گسترش سریع ذخایر تسلیحات هسته‌ای خود چیست؟

به گزارش اکوایران، کارشناسان تعدادی عامل را به عنوان محرک گسترش سریع تسلیحات هسته‌ای چین در دوره ریاست جمهوری شی جین پینگ پیشنهاد می‌کنند، روندی که واشنگتن را نگران کرده است.

گزارش اخیر یک کمیسیون دو حزبی در کنگره ایالات متحده، نگرانی‌ها را در مورد تشکیل یک «سه‌گانه هسته‌ای تمام عیار» در کنار تهدیدات هسته‌ای روسیه و کره شمالی نشان داد. با توجه به این تحولات، کمیسیون گفت که برای ایالات متحده ضروری است که به مدرن سازی قابلیت‌های هسته‌ای خود با سرعت متناسب ادامه دهد.

به نوشته نیوزویک، در دوران ریاست جمهوری شی جین پینگ، پکن به سرعت زرادخانه هسته‌ای خود را توسعه داده و مدرن کرده است. در حالی که چین در حال حاضر تسلیحات هسته‌ای کمتری نسبت به آمریکا یا روسیه دارد، پنتاگون و موسسه مستقل صلح بین‌المللی استکهلم می‌گویند که این کشور آسیای شرقی می‌تواند تا پایان دهه ذخایر 500 کلاهک هسته‌ای خود را دو برابر کند و به 1000 کلاهک برساند.

احساس ناامنی متقابل

تانگ ژائو، یکی از اعضای ارشد اندیشکده کارنگی برای صلح بین‌المللی، در یک مقاله تحقیقاتی که در ماه ژوئیه منتشر شد، به عوامل متعددی اشاره کرد که محرک گسترش قابلیت‌های تسلیحات هسته‌ای چین تحت رهبری شی جین پینگ هستند.

ژائو خاطرنشان کرد که نگرانی‌های شی در مورد خصومت استراتژیک ایالات متحده به طور مستقیم باعث افزایش سرمایه گذاری‌های هسته‌ای چین شده است.

او گفت که با کاهش «شکاف قدرت» بین ایالات متحده و چین، پکن معتقد است که واشنگتن احساس اضطراب می‌کند و «در تلاش برای جلوگیری از رشد چین و حفظ سلطه ایالات متحده در سیستم بین‌المللی به دنبال مهار، ایجاد اخلال و بی‌ثبات کردن چین است.»

ژائو گفت، با در نظر گرفتن این فرض، شی معتقد است که تقویت قدرت نظامی چین، از جمله نیروهای هسته‌ای آن، برای جلوگیری از اخلالات آینده توسط ایالات متحده و متحدانش ضروری است. وی افزود شی جین‌پینگ تسلیحات هسته‌ای را یک «ستون استراتژیک موقعیت چین به عنوان یک قدرت بزرگ» می‌داند.

ژائو به نقل از یکی از متحدان سیاسی شی گفت که رهبر احتمالاً ساختن یک نیروی هسته‌ای قدرتمندتر را به عنوان یک عامل بازدارنده ضروری با «تأثیر روانی عمیق بر ادراک ایالات متحده و غرب از توازن قدرت بین‌المللی» می‌داند. از سوی دیگر، مزیت هسته‌ای ایالات متحده منجر به فشار بیشتر بر چین خواهد شد.

ژائو گفت: «برای دهه‌ها، چین به دنبال ایجاد و حفظ قابلیت معتبر ضربه دوم هسته‌ای بوده است. این کار را برای تثبیت یک رابطه با آسیب پذیری متقابل، با ایالات متحده انجام داده است.»

قابلیت ضربه دوم هسته‌ای به توانایی یک کشور برای پاسخ به حمله هسته‌ای با یک تلافی قدرتمند هسته‌ای اشاره دارد.

ژائو گفت که شی جین‌پینگ پیشنهاد می‌کند توانایی‌های هسته‌ای باید در اولویت قرار گیرد، حتی در شرایط رکود اقتصادی، و رهبر چین به روسیه‌ی پوتین به عنوان نمونه اشاره کرد.

ژائو گفت که احساس ناامنی در تلاش پکن برای برابری هسته‌ای برجسته است.

او گفت: «برنامه ریزی نامنسجم، تمرکز بر نمایش وفاداری سیاسی به رهبر اصلی، و کمبود بحث‌های داخلی نیز تصمیم گیری هسته‌ای چین را شکل می‌دهد.»

دوران شی

تمرکز گسترده قدرت که از زمان به قدرت رسیدن شی در سال 2013 رخ داد نیز به این روند کمک کرد.

ژائو خاطرنشان کرد که این یک چرخش از مسیر سه رهبر قبل از شی - دنگ شیائوپینگ، جیانگ زمین و هو جینتائو – بود که بیشتر به دنبال تمرکززدایی قدرت در حزب کمونیست چین بودند.

او نوشت: «این پیامدهای عمیقی برای سیاست هسته‌ای چین دارد. با قدرت کنترل نشده شی و تقاضاهای مکرر برای «وفاداری مطلق»، مقامات غیرنظامی و نظامی انگیزه‌ای قوی برای همسویی با دیدگاه سیاستی  او و بسط دادن آن روبرو هستند.»

آنکیت پاندا، تحلیلگر سیاست هسته‌ای در بنیاد کارنگی برای صلح بین المللی، به نیوزویک گفت: «با توجه به تهدیداتی که چین برای چندین سال از سوی ایالات متحده احساس کرده بود، سطح غیرمعمولی از آسیب پذیری هسته‌ای را متحمل شد.»

او گفت: «گسترش فعلی به طور کلی بقای نیروهای هسته‌ای آن‌ها را بهبود می‌بخشد و نشان دهنده گسترشی است که با قدرت اقتصادی رو به رشد کشور همسو است.»

پاندا افزود: «نیروی هسته‌ای رو به رشد ممکن است به باور فزاینده چین در مورد دوام‌پذیری جنگ هسته‌ای محدود و کنترل تشدید در جنگ هسته‌ای کمک کند».

با این حال، بدون بیانیه ای از سوی رهبری چین، که تا کنون به افزایش ساخت تسلیحات هسته‌ای اذعان نکرده است، پاندا پیش بینی کرد که گمانه زنی‌ها در ایالات متحده ادامه خواهد داشت.

لین جیان، سخنگوی وزارت خارجه چین در یک کنفرانس مطبوعاتی در 30 ژوئیه گفت که چین از سیاست «عدم استفاده اولیه» از سلاح‌های هسته‌ای و یک استراتژی هسته‌ای که بر دفاع از خود متمرکز است، پیروی می‌کند. وی تاکید کرد که این کشور «حداقل سطح» قدرت هسته‌ای مورد نیاز برای امنیت ملی را حفظ می‌کند و «هرگز با کسی وارد مسابقه تسلیحاتی نمی‌شود.»

لین افزود: «برای هر کشوری، تا زمانی که از سلاح‌های هسته‌ای علیه چین استفاده نکند یا تهدید به استفاده از آن نکند، سلاح‌های هسته‌ای چین یک تهدید نخواهد بود».

چین و هند در حال حاضر تنها کشورهایی هستند که به طور رسمی سیاست عدم استفاده اولیه دارند، اگرچه پنتاگون تعهد پکن را زیر سوال برده است.