مرتضی مکی، کارشناس مسائل اروپا به اکوایران گفت:« حمله ارتش اوکراین به خاک روسیه یک نقطه عطف در جنگ روسیه و اوکراین طی دو سال و نیم گذشته محسوب می‌شود؛ از این جهت که به هر حال روس‌ها طی دو سال و نیم گذشته هم اوکراین و هم حامیان غربی اوکراین را از حمله به خاک روسیه بر حذر می‌داشتند و آن را همواره یک اقدام تجاوزکارانه و تروریستی تلقی می‌کردند.»

وی افزود:« لذا واکنش‌های روسیه به این حمله و اقدامات بعدی که اوکراین در نظر دارد بعد از این حمله انجام دهد، می‌تواند تا حدودی معادلات میدانی و سیاسی را تحت تاثیر قرار دهد.»

این کارشناس درباره تاریخچه اقدامات روسیه در قبال اوکراین توضیح داد:«از زمانی که اوکراین در سال ۱۹۹۲ مستقر شد، روس‌ها همواره درصدد بودند که این جمهوری بزرگ صنعتی اتحاد جماهیر شوروی سابق را همچنان در مدار حوزه نفوذ خود حفظ کنند و دو جریان سیاسی طرفدار غرب و طرفدار روسیه از همان زمان در اوکراین شکل گرفت و تا سال 2014 تلاش می‌شد که این رقابت‌ها در عرصه سیاسی، تبلیغاتی و روانی ادامه داشته باشد. وی افزود:« در همین راستا انقلاب مخملی سال ۲۰۰۴ رخ داد و سپس در سال ۲۰۱۴ شاهد حمله روسیه به کریمه و الحاق این منطقه به خاک روسیه و تصرف دو منطقه دونتسک و دونباس در مرزهای روسیه با اوکراین بودیم. بعد از آن توافقنامه مینسک امضا شد و یک آتش‌بس نیم بندی، بیشتر از ۶ سال‌ میان روسیه و اوکراین برقرار بود. اما از سال ۲۰۲۲ که اوکراین تصمیم گرفت به پیمان ناتو بپیوندد، روسیه این تصمیم را عبور از خط قرمز خود تلقی کرد.»

اشتباه پوتین

کارشناس مسائل اروپا با بیان اینکه دیگر متغیرهای یک دهه گذشته روسیه که در قبال اوکراین مدنظر داشت و از آنها برای حفظ اوکراین در قلمرو نفوذ روسیه استفاده می‌کرد، کاربرد نداشت، تاکید کرد:« در چنین شرایطی ولادیمیر پوتین تصور می‌کرد که با حمله زمینی به اوکراین و الحاق بخشی از خاک این کشور به روسیه می‌تواند قسمت‌هایی از اوکراین را تحت کنترل و تصرف خود در بیاورد. ولی این اتفاق نیفتاد و حمایت‌هایی که غرب و ناتو از اوکراین کردند، تمام ‌پیش‌داوری‌های روسیه در قبال حمله به اوکراین را تغییر داد. بنابراین پس از دو سال و نیم جنگ در اوکراین ما تقریباً شاهد یک بن‌بست در عرصه میدانی و سیاسی هستیم.»

به گفته این کارشناس، آمریکا و دولت‌های اروپایی نیز به یک جمع بندی در قبال نوع برخورد و مواجهه با روسیه دست پیدا کرده‌اند مبنی بر اینکه باید با تحریم شدید اقتصادی و افزایش هزینه‌های تسلیحاتی شکست بزرگی را به روسیه تحمیل کنند. در چنین شرایط بن‌بستی که هیچ افقی هم از آینده این جنگ وجود ندارد، گمانه‌زنی‌هایی در خصوص یک توافقنامه آتش‌بس از سوی برخی از دولت‌ها حتی مجارستان که عضو اتحادیه اروپا و عضو ناتو هست، مطرح شده است. چینی‌ها نیز پیشنهاداتی را در این زمینه مطرح کرده‌اند. 

ترامپ جنگ اوکراین را پایان می‌دهد؟

همچنین مکی به تاثیر انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا و روی کار آمدن کاندیدای حزب دمکرات یا جمهوریخواه روی معادلات جنگ روسیه و اوکراین پرداخت و گفت:« رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا یک عامل موثر در معادلات سیاسی و میدانی در جنگ اوکراین محسوب می‌شود؛ زیرا دونالد ترامپ به شدت مخالف تداوم این جنگ است و اعلام کرده که در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر یکی از این اولین تصمیماتش این خواهد بود که به جنگ اوکراین پایان دهد.»

وی در توضیح اینکه چرا ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین در چنین شرایطی تصمیم به این حمله‌ای گرفته است، گفت:« به نظر می‌رسد که زلنسکی تصمیم دارد تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اقدام نظامی مهمی را علیه روسیه انجام دهد و از آن به عنوان یک کارت برنده در مذاکرات احتمالی صلح که مشخص نیست به چه صورت و در چه محلی برگزار خواهد شد، استفاده کند.»

جنگ روسیه با ناتو

در ادامه مکی در خصوص پاسخ احتمالی کرملین به اقدام اوکراین توضیح داد:«روس‌ها همواره به آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها هشدار می‌دادند که اگر بخواهند جنگ در اوکراین را به خاک روسیه بکشانند، این جنگ را به منزله جنگ ناتو با روسیه قلمداد خواهند کرد. » به گفته این کارشناس، هر چند امروز نیز این جنگ در جریان است و دولت‌های غربی به صورت نیابتی در اوکراین با روسیه در حال جنگ هستند و انبارها و ذخایر تسلیحاتی‌شان به دلیل کمک‌های نظامی همه جانبه‌شان به اوکراین خالی شده است. مکی ادامه داد:« روس‌ها هم همواره تلاش کرده‌اند یک سیاست محتاطانه‌ای را در این زمینه به کار ببرند. هرچند مسکو تهدیدات جدی را نسبت به حمله اوکراین به خاک روسیه مطرح کرده بود اما آنها نیز شرایط سیاسی و میدانی خود را مدنظر دارند و محدودیت‌های جدی در این زمینه برایشان مطرح است. از جمله محدودیت‌های نظامی در حوزه تامین نیروی انسانی، مهمات و تسلیحات مورد نیاز.»

وی افزود:« از منظر اقتصادی نیز فشارهای زیادی به دولت روسیه وارد می‌شود و آنها هم بدون شک به دنبال پایان جنگ هستند اما نه به شکلی که بخواهد حیثیت سیاسی آنها را زیر سوال ببرد. روس‌ها تلاش دارند تا این یک پنجم خاک اوکراین که در سیطره خود دارند به عنوان خط حائلی میان غرب و روسیه از سوی غربی‌ها به رسمیت شناخته شود.»

جنگ روسیه و غرب ادامه خواهد داشت

مکی درباره چشم‌انداز جنگ روسیه و اوکراین توضیح داد:« شاید جنگ تمام شود و آتش‌بسی برقرار شود که به منزله پایان تنش و جنگ میان روسیه و اوکراین باشد اما جنگ روانی و شکل‌های دیگر از تنش میان روسیه و غرب باقی خواهد ماند.»

به گفته کارشناس مسائل اروپا،غرب به آسانی این حجم از تحریم‌های اقتصادی و سیاسی که علیه روسیه اعمال کرده است را لغو نخواهد کرد؛ درواقع جهان پس از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ وارد یک عرصه جدیدی از گذار شده که در این عرصه قطعاً رقابت‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی میان روسیه، چین، آمریکا و اروپا به شکل دیگری ادامه خواهد داشت.

این کارشناس با اشاره به اینکه این رقابت‌ها تاکنون به یک جنگ گسترده در اوکراین انجامیده، ادامه داد:« دور از ذهن نیست که رقابت‌های تسلیحاتی برای به زمین زدن روسیه ادامه پیدا کند. این تجربه‌ای است که غربی‌ها در جریان جنگ سرد با شوروی به دست آوردند و توانستند هزینه‌های اقتصادی بسیار بالایی را بر شوروی تحمیل کنند که در نهایت به فروپاشی این نظام انجامید. لذا پس از توافق آتش‌بس میان اوکراین و روسیه نیز ما شاهد نوع جدیدی از تنش و جنگ روانی و تسلیحاتی گسترده میان غرب و روسیه خواهیم بود.»

کارشناس مسائل اروپا در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تحول در روابط روسیه و غرب پرداخت و گفت:«روابط روسیه و غرب پس از فوریه 2022 وارد عرصه جدیدی شده است و به نظر نمی‌رسد دیدگاهی که در اروپا وجود داشت مبنی بر اینکه از طریق همکاری‌های گسترده اقتصادی با روسیه و نفوذ اقتصادی و سیاسی در این کشور موفق شوند روسیه را در مرزهایش محدود کنند، دیگر در میان اروپایی‌ها خواهانی داشته باشد. لذا اروپایی‌ها ناچار به پیروی از سیاست‌های ستیزه‌جویانه آمریکایی‌ها برای برخورد و مواجهه با روسیه شدند.»

مکی با اشاره به اینکه روس‌ها بعد از این همه هزینه حاضر نیستند به سادگی از خواسته‌های خود عقب‌نشینی کنند، توضیح داد:« اما تداوم این وضعیت هم برای روسیه، هم برای اوکراین و هم برای حامیان اروپایی و آمریکایی کیف دشوار خواهد بود و به نظر نمی‌رسد با توجه به شرایط حاکم در اروپا و آمریکا این ظرفیت وجود داشته باشد که در یک شرایط غیر قابل پیش‌بینی همچنان کمک‌های نظامی و مالی به اوکراین ادامه پیدا کند.» 

سرنوشت جنگ در کاخ سفید تعیین می‌شود

مکی مهمترین متغیری که حداقل تا سه ماه آینده بر جنگ روسیه و اوکراین اثرگذار است را انتخابات ریاست جمهوری آمریکا عنوان کرد و گفت:« اگر دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا برای یک بار دیگر به کاخ سفید راه یابد، به احتمال زیاد ما باید شاهد تغییراتی در رویکردهای آمریکا نسبت به روسیه باشیم که این تغییرات می‌تواند به هر حال در آینده و سرنوشت جنگ اوکراین با روسیه بسیار موثر باشد.» به گفته مکی، اگر خانم کامالا هریس رئیس جمهور آمریکا شود، سیاست‌هایی که دموکرات‌ها در چهار سال گذشته در قبال روسیه داشتند تا حدودی ادامه پیدا خواهد کرد ولی این مسیر نیز نمی‌تواند همچنان به شکلی که الان انجام می‌شود، ادامه پیدا کند. این کارشناس معتقد است تردیدهایی که در میان برخی از دولت‌های اروپایی نسبت به چگونگی مواجهه با روسیه مطرح است، احتمالا باعث می‌شود که شاهد تغییراتی در سیاست‌های تاکتیکی غرب نسبت به روسیه باشیم. 

مشاهده کامل این گفت‌وگو: