جاسوسی با چاشنی تبر یخی/ چگونه پوتین نفوذش را به بیخ گوش آمریکا رسانده‌؟

به گزارش اکوایران، مقامات آمریکایی و افسران اطلاعاتی سابق این کشور مدعی شده‌اند که سرویس‌های اطلاعاتی روسیه در حال محکم‌کردن جای پای خود در مکزیک برای عملیات‌های جاسوسی علیه ایالات متحده هستند؛ رویکردی که بازگشت به تاکتیک‌های دوران جنگ سرد به شمار می‌رود و حالا توسط رژیمی انجام گرفته که به طور فزاینده‌ای تهاجمی شده است.

به نوشته ان‌بی‌سی نیوز، روسیه طی سال‌های اخیر تعداد زیادی از پرسنل خود را به کارکنان سفارتش در مکزیکوسیتی اضافه کرده، حتی با وجود اینکه مسکو تنها روابط تجاری محدودی با این کشور دارد. مقامات آمریکایی می‌گویند این روند نگران‌کننده بوده و معتقدند افزایش حضور روس‌ها با هدف تقویت عملیات‌های اطلاعاتی کرملین علیه ایالات متحده و همچنین تلاش‌های تبلیغاتی برای تضعیف واشنگتن و اوکراین صورت می‌گیرد.

یک مقام آمریکایی به شبکه خبری ان‌بی‌سی گفت که دولت بایدن این مسئله را با دولت مکزیک در میان گذاشته است. این مقام اظهار داشت: «روسیه واقعاً برای گسترش حضور خود در مکزیک سرمایه‌گذاری کرده است».

ویلیام برنز، مدیر سازمان اطلاعاتی سی‌آی‌اِی در اوایل این ماه گفت که آژانس او و دولت آمریکا شدیداً بر افزایش نفوذ روسیه در مکزیک متمرکز هستند. او گفت که این مسئله تا حدودی نتیجه اخراج جاسوسان روس از پایتخت‌های خارجی پس از حمله تمام‌عیار مسکو به اوکراین است. برنز توضیح داد: «بخشی از این مسئله به این دلیل بوده که تعداد زیادی از افسران اطلاعاتی روسیه از اروپا اخراج شده‌اند. بنابراین آن‌ها به دنبال مکان‌هایی برای فعالیت می‌گردند». او افزود: «اما ما شدیداً روی این موضوع تمرکز کرده‌ایم».

اقدامات روسیه در مکزیک نشان‌دهنده موضع تهاجمی‌تر سرویس‌های اطلاعاتی این کشور در چندین جبهه است. به گفته مقامات آمریکایی و اروپایی، کرملین به دنبال خاموش‌ساختن منتقدان خود در خارج از کشور، تضعیف حمایت از اوکراین و تضعیف دموکراسی‌های غربی است. این رویکرد شامل خرابکاری یا تلاش برای خرابکاری در اروپا، طرح‌های ترور، حملات سایبری بی‌وقفه و کمپین‌های عظیم نشر اطلاعات نادرست در سطح جهانی بوده است.

پاول کولب، افسر سابق عملیات سیا که ۲۵ سال در این سازمان فعالیت داشته و در کشورهایی مانند روسیه و بالکان خدمت کرده است، گفت: «آن‌ها اکنون حاضرند خطرات بسیار بیشتری را بپذیرند، چیزی که شاید بلافاصله پس از جنگ سرد تحملش را نداشتند».

ژنرال گِلِن وَن‌هِرک، رئیس فرماندهی شمالی ایالات متحده در مارس ۲۰۲۲ به کمیته خدمات مسلح سنای آمریکا گفت که سرویس اطلاعات نظامی روسیه (جی‌آریو) حضور گسترده‌ای در مکزیک دارد. ون‌هرک گفت: «می‌توانم اشاره کنم که بزرگ‌ترین تعداد اعضای جی‌آریو در جهان هم‌اکنون در مکزیک مستقرند. آن‌ها پرسنل اطلاعاتی روسیه هستند و با دقت، فرصت‌های خود برای نفوذ به ایالات متحده را بررسی می‌کنند».

از زمان اظهارنظرهای ون‌هرک که اندکی پس از آغاز تهاجم گسترده روسیه به اوکراین مطرح شد، روسیه همچنان به گسترش حضور خود در سفارت مکزیکوسیتی ادامه داده و از مقامات مکزیکی اعتبار‌نامه دریافت کرده است.

در پاسخ به اظهارات ون‌هرک، آندرس مانوئل لوپز اوبرادور، رئیس‌جمهور مکزیک گفت که از این موضوع اطلاعی ندارد و مکزیک را «کشوری آزاد، مستقل و دارای حاکمیت» توصیف کرد.

با وجود اینکه مکزیک طی دهه‌ها روابط تجاری گسترده‌ای با ایالات متحده برقرار کرده، همواره سعی داشته از هم‌راستایی کامل با سیاست خارجی واشنگتن اجتناب ورزد و روابط دوستانه خود با روسیه و کوبا را حفظ کرده است.

تروتسکی و تبر یخ

جاسوسان روسیه و مخبران آمریکایی آن‌ها تاریخچه‌ای طولانی در مکزیک دارند.

در سال ۱۹۴۰، کرملین لئون تروتسکی، یکی از رهبران انقلابی و ایدئولوگ‌های کمونیست خود را که پس از اختلاف با جوزف استالین از قدرت برکنار شده بود، ردیابی کرد. تروتسکی که زمانی انتظار می‌رفت جانشین ولادیمیر لنین به عنوان رهبر اتحاد جماهیر شوروی شود، به خفا رفته و از کشوری به کشور دیگر نقل مکان کرده بود تا اینکه نهایتاً در مکزیک سکنی گزید. اما در ۲۰ آگوست ۱۹۴۰، تروتسکی به یک کمونیست اسپانیایی که فکر می‌کرد دوستش است، اجازه داد وارد دفتر خصوصیش شود. این بازدیدکننده، رامون مرکادر تبر یخی زیر کت خود پنهان کرده بود و با آن به تروتسکی حمله کرد. تروتسکی روز بعد بر اثر جراحاتش جان باخت.

جان سیفر که ۲۸ سال در سرویس مخفی سیا کار کرده، گفت روسیه همیشه به آمریکایی‌هایی که برای جاسوسی داوطلب می‌شدند، توصیه می‌کرد به مکزیک سفر کنند. سیفر گفت: «دهه‌هاست که اگر آمریکایی‌ها برای جاسوسی به مسکو پیشنهاد همکاری می‌دادند، به آن‌ها گفته می‌شد به مکزیکوسیتی بروند. محیط برای فعالیت اطلاعاتی روس‌ها در ایالات متحده بسیار دشوار است».

محیطی امن برای جاسوسی

برخلاف ایالات متحده که در آن روس‌ها تحت نظارت شدید اف‌بی‌آی قرار دارند و کنسولگری‌های روسیه تعطیل شده‌اند، مکزیک محیطی کم‌خطر و مناسب برای فعالیت‌های روسیه به شمار می‌رود. به گفته مقامات اطلاعاتی سابق، روسیه از این شرایط برای نظارت بر مأموران خود در آمریکا و انجام سایر عملیات‌ها استفاده می‌کند.

داگلاس لاندون، افسر ارشد بازنشسته سیا و نویسنده کتاب خاطرات «جذب‌کننده» گفت: «این محیط بسیار مناسبی برای فعالیت روس‌ها بوده و منطقی است که آن‌ها با چنین تعداد زیادی در آنجا حضور دارند».

در دهه ۱۹۷۰، کریستوفر بویس، دانشجوی کالجی که در شرکت هوافضای TRW در حومه ثروتمند لس‌آنجلس کار می‌کرد و دوست دبیرستانیش اندرو دالتون لی، به جرم ارائه اسرار ماهواره‌ای آمریکا به شوروی محکوم شدند. طی دو سال، لی به مکزیکوسیتی سفر می‌کرد تا اطلاعات طبقه‌بندی‌شده را به مأموران سفارت شوروی تحویل دهد و پول خود و بویس را بگیرد. پرونده آن‌ها موضوع یک کتاب و یک فیلم هالیوودی معروف با نام «فالکون و مرد برفی» شد.

روس‌ها احتمالاً از نزدیکی مکزیک به آمریکا و همچنین امنیت نسبی آن در برابر نظارت نهادهای قانونی ایالات متحده سوءاستفاده کرده تا از مأموران آمریکایی خود و افسران اطلاعاتی روسی که تحت پوشش عمیق در ایالات متحده فعالیت هستند، حمایت کنند. لاندون و دیگر افسران سابق سیا گفتند که یک مأمور آمریکایی که برای اطلاعات روسیه کار می‌کند، می‌تواند مرتباً از مرز آمریکا و مکزیک عبور کرده و با مأموران روسی ملاقات کند تا پول بگیرد، به‌روزرسانی شود، منابع جدید دریافت کند و در روش‌های ارتباطی یا سایر مهارت‌های جاسوسی آموزش ببیند.

افسران سابق اطلاعاتی همچنین افزودند که روسیه می‌تواند از نزدیکی مکزیک برای هدف قرار دادن دشمنان سیاسی پوتین در داخل آمریکا نیز استفاده کند.

لاندون گفت که بعید است روس‌ها علاقه‌ای به استفاده از مرز جنوبی برای نفوذ غیرقانونی به ایالات متحده از طریق مهاجران داشته باشند. او توضیح داد: «آن‌ها می‌خواهند هر سفری قانونی و تمیز به نظر برسد و جلب توجه نکند».

با این حال، آژانس‌های اطلاعاتی روسیه می‌توانند در صورت لزوم و با پذیرش خطرات بیشتر، با شبکه‌های جنایی فراملی همکاری کنند. برخی از مأموران اطلاعاتی سابق معتقدند که این همکاری‌ها ممکن است در برخی مأموریت‌های خاص روس‌ها مفید باشد.

یکی از وظایف جی‌آریو، سرویس اطلاعات نظامی روسیه آماده‌سازی برای عملیات‌های خرابکاری احتمالی در صورت وقوع جنگ با ایالات متحده است. مکزیک می‌تواند پایگاه عملی مناسبی برای چنین طرح‌های احتمالی باشد.

کولب همچنین گفت که وجود پایگاه بزرگ جاسوسی روسیه در مکزیک می‌تواند ابزاری تبلیغاتی باشد تا در توانمندی‌های مسکو بزرگ‌نمایی کرده و در عین حال، این تصور را تقویت کند مرز جنوبی آمریکا با مکزیک، از کنترل خارج است.

مقامات آمریکایی همچنین نگران تلاش‌های روسیه برای دستکاری فضای اطلاعاتی در مکزیک هستند. روسیه به دنبال کاهش حمایت‌های بین‌المللی از اوکراین و دامن‌زدن به اختلافات اجتماعی در مکزیک است. در این راستا، روسیه رسانه دولتی «آرتی» را در مکزیک گسترش داده و کمپین تبلیغاتی گسترده‌ای برای این شبکه به راه انداخته است.

در ماه آوریل، سفیر روسیه در مکزیک گزارشی جعلی از رسانه‌های دولتی روسیه منتشر کرد که مدعی بود ایالات متحده اعضای کارتل‌های مواد مخدر از مکزیک و کلمبیا را برای اعزام به جنگ در اوکراین استخدام کرده است. این گزارش بی‌اساس در برخی رسانه‌های مکزیک نیز بازتاب یافت.