شورای آتلانتیک؛ چرا گزینه حمله به تاسیسات نفتی ایران محتمل نیست؟/ تل‌آویو چه سودی از این بلوف می‌برد؟

به گزارش اکوایران، از زمانی که جمهوری اسلامی ایران در 1 اکتبر بیش از 180 موشک بالستیک به سمت اسرائیل شلیک کرد، گمانه‌زنی‌ها در مورد پاسخ اسرائیل هر روز تشدید شده است. به ادعای مقامات اسرائیلی، این رژیم در حال برنامه‌ریزی یک «حمله متقابل مهم» است که ممکن است زیرساخت‌های تولید و صادرات نفت خام ایران را هدف قرار دهد.

به نوشته شورای آتلانتیک، جمهوری اسلامی ایران این تهدید را جدی می‌گیرد. ادعا شده اندکی پس از حمله 1 اکتبر، شرکت ملی نفتکش ایران به چندین نفتکش خالی دستور داد تا لنگرگاه‌های خود را در جزیره خارک ترک کنند، جایی که 90 درصد نفت ایران برای صادرات بارگیری می‌شود. این تنش‌ها بازار را ناآرام کرده است. قیمت نفت خام برنت در 7 اکتبر در انتظار پاسخ اسرائیل، نزدیک به 4 درصد افزایش یافت.

اگرچه تحلیلگران متمرکز بر دورنمای حمله به تأسیسات تولید و صادرات نفت ایران شده‌اند، اما احتمال این امر در واقع بسیار کم است. در اینجا دلایل آن آورده شده است.

ماموریت پیچیده و خطرناک

دارایی‌های نفتی ایران بیشتر در امتداد خط ساحلی خلیج فارس قرار دارد. میادین نفتی در منطقه شمال ایران متمرکز هستند اما به سمت داخل آن کشیده شده‌اند. چندین شبکه خط لوله، میدان‌های مختلف را به پالایشگاه‌ها و پایانه‌های خروجی متصل می‌کند. مهمترین تاسیسات پالایشگاه آبادان واقع در ساحل مرز با عراق، پایانه جزیره خارک در مرکز خط ساحلی خلیج فارس و پالایشگاه و پایانه بندرعباس است که هر دو در تنگه هرمز قرار دارند. از این میان، جزیره خارک و پایانه بندرعباس برای از کار انداختن صنعت صادرات نفت ایران کلیدی هستند.

لجستیک هدف قرار دادن هر دوی این تاسیسات با توجه به فاصله، استفاده احتمالی از حریم هوایی کشورهای عربی و سیستم دفاع هوایی روسی جمهوری اسلامی ایران چالش برانگیز است. جزیره خارک نیز در نزدیکی تاسیسات هسته‌ای ایران قرار دارد و بنابراین به شدت محافظت می‌شود. اگرچه مقامات سابق اسرائیل اصرار دارند که اسرائیل قادر به چنین حمله‌ای است، خطرات مرتبط با آن احتمالاً بیشتر از منافعی است که چنین حمله‌ای در این مرحله به دست می‌آورد. حمله موفقیت‌آمیز به زیرساخت‌های تولید و صادرات نفت ایران، ایالات متحده را دور می‌کند، روابط با امارات متحده عربی و دیگر همسایگان عرب را به خطر می‌اندازد و چین، بزرگ‌ترین مشتری صادرات نفت خام و گاز ایران را خشمگین می‌کند. این آسیب طولانی‌مدت خواهد بود و ترمیم آن بسیار دشوارتر از آسیب فیزیکی به زیرساخت‌های صادرات نفت ایران است.

مزایای یک بلوف

با این حال، به نظر می‌رسد مزیتی برای گیج کردن دشمنان (و متحدان) وجود دارد تا باور کنند که شما هر کاری را برای پیروزی انجام خواهید داد. از زمان حمله اخیر جمهوری اسلامی ایران، مقامات فعلی و سابق اسرائیل آشکارا در مورد حمله به صنعت نفت خام ایران صحبت کرده‌اند و احتمالاً به طور جدی به آن فکر کرده‌اند. اما حتی اگر اسرائیل این رویکرد را اتخاذ نکند - که به طور چشمگیری درگیری با ایران را تشدید می‌کند - خود را در موقعیتی خاصی قرار داده است. اکنون، پاسخی که سایت‌های نظامی ایران را از طریق ابزارهای نظامی و/یا سایبری هدف قرار دهد، در مقایسه با پیام‌های عمومی اسرائیل، محدود به نظر می‌رسد.

ایالات متحده به تازگی سامانه موشکی دفاعی در ارتفاع بالا (THAAD) را به همراه پرسنل نظامی را در اسرائیل مستقر کرده است. این احتمال وجود دارد که دولت بایدن با استقرار این سامانه برای آرام کردن اسرائیل و جلوگیری از حمله موشکی بیشتر از سوی ایران موافقت کرده باشد.

ایالات متحده با موفقیت استراتژی مشابهی را برای رهایی از جنگ ویتنام به کار گرفت. به گفته هنری کیسینجر، او و رئیس جمهور ریچارد نیکسون به دنبال این بودند که ویتنام شمالی و اتحاد جماهیر شوروی را وادار کنند «فکر کنند که ما ممکن است «دیوانه» باشیم و واقعاً ممکن است خیلی فراتر برویم.» آنها از طریق کمپین‌های بمباران گسترده و تهدیدات هسته‌ای پنهان، ویتنام شمالی را مرعوب کردند و موفق شدند مسکو را وادار کنند که هانوی را برای دریافت امتیازات دیپلماتیک مورد نیاز برای پایان دادن به مناقشه در یک بازه زمانی نسبتاً کوتاه تحت فشار قرار دهد.

تاثیر واقعی بر بازارها

ناظران بازار باید درک کنند که علیرغم لفاظی‌ها، اقدام بعدی اسرائیل احتمالاً تولید یا صادرات نفت ایران را مختل نخواهد کرد. با این حال، اسرائیل ممکن است با هدف قرار دادن صنعت بنزین داخلی، ضربه‌ای مهم، اما نه فلج‌کننده به اقتصاد ایران وارد کند. اسرائیل با یک حمله سایبری در دسامبر 2023 مرتبط بود که اکثر پمپ بنزین‌ها در ایران را از کار انداخت و حمله مشابهی به صنعت فولاد ایران انجام داد. یک حمله سایبری و به دنبال آن حمله نظامی ممکن است پاسخ اسرائیل به رگبار موشکی جمهوری اسلامی ایران است.

یک هدف بالقوه می‌تواند پالایشگاه آبادان باشد که یک چهارم عرضه بنزین ایران را تولید می‌کند. برای انجام آن، جت‌های جنگنده فقط باید بر فراز اردن و عراق پرواز کنند و این منطقه به اندازه جزیره خارک از دفاع سنگین برخوردار نیست. پیش‌بینی می‌شود ضربه به آبادان بازارهای نفت را متلاطم نمی‌کند زیرا بیشتر تولید آن در داخل مصرف می‌شود و قطعی آن بر صادرات نفت خام تاثیری نخواهد داشت.

واضح است که اسرائیل می‌خواهد ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران باور کنند که به صنعت نفت ایران حمله خواهد کرد. با این حال، معامله‌گران، ناظران بازار و سیاست‌گذاران باید درک کنند که این امر بسیار بعید است و احتمال حمله بسیار محدودتر با حداقل تأثیر جهانی بسیار بیشتر است.