آغاز «عصر جدیدی از جنگاوری»؛ چرا اسرائیل برای عملیاتی کردن سامانه ضدموشکی لیزری عجله دارد؟

به گزارش اکوایران، اسرائیل انتظار دارد سامانه دفاع لیزری «پرتو آهنین» آن در یک سال آینده عملیاتی شود. تل‌آویو که درگیر جنگ موشکی و پهپادی با ایران و متحدان منطقه‌ای‌اش است، ادعا می‌کند که این سیستم آغاز «عصر جدیدی از جنگاوری» خواهد بود.

اسرائیل در این هفته قراردادهایی با ارزش بیش از 500 میلیون دلار با شرکت‌های تسلیحاتی اسرائیلی رافائل، معمار گنبد آهنین و البیت سیستمز بسته تا تولید این سیستم دفاعی را گسترش دهند. وزارت دفاع اسرائیل این هفته اعلام کرد این سپر که پرتو آهنین نامیده می‌شود، با هدف استفاده از لیزرهای پرقدرت برای مقابله با مجموعه‌ای از پرتابه‌ها، از جمله موشک، پهپاد، راکت و خمپاره‌ طراحی شده است.

ایال ضمیر، مدیر کل وزارت دفاع اسرائیل، این هفته در بیانیه‌ای گفت: «این پیام‌آور آغاز یک عصر جدید جنگ است. پیش بینی می‌شود قابلیت‌های اولیه سامانه لیزری زمینی... ظرف یک سال به بهره برداری برسد.»

به نوشته سی‌ان‌ان، اسرائیل برای اولین بار در سال 2021 از نمونه اولیه پرتو آهنین رونمایی کرد و از آن زمان برای راه اندازی و عملیاتی کردن آن تلاش کرده است.

اظهارات وزارت دفاع در حالی بیان می‌شود که اسرائیل به جنگ در غزه و لبنان ادامه می‌دهد و تاکنون دو بار هدف حملات موشکی مستقیم با ایران بوده است.

از زمانی که اسرائیل جنگ خود با حماس را در غزه آغاز کرد، با «محور مقاومت» مورد حمایت ایران در لبنان، یمن، سوریه و عراق درگیر جنگ بوده است. کارشناسان پیش از این گفته بودند که ایران و متحدان آن با پرتاب پرتابه‌های مختلف، از راکت و پهپاد گرفته تا خمپاره و موشک‌های بالستیک، به دنبال غلبه بر گنبد آهنین اسرائیل بوده‌اند.

از جنوب لبنان، جایی که اسرائیل اکنون در حال جنگ زمینی است، موشک‌های حزب الله به عمق اسرائیل رسیده است. در اوایل ماه جاری، خانه ساحلی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در شهر ساحلی قیصریه، در حمله پهپادی که حزب‌الله مسئولیت آن را بر عهده گرفت، آسیب دید. یکی از سه پهپاد پرتاب شده از سامانه دفاع هوایی اسرائیل عبور کرد.

کارشناسان می‌گویند پرتو آهنین می‌تواند یک لایه دفاعی اضافی برای اسرائیل باشد، هم از نظر اثربخشی و هم از نظر هزینه.

چگونه کار می‌کند؟

این سیستم از یک لیزر پرقدرت استفاده می‌کند که روی زمین مستقر است. لیزر با بردی از صدها متر تا چند کیلومتر، پوسته‌ی هدف را در نقاط آسیب پذیر از جمله موتور یا کلاهک آن گرم می‌کند تا پرتابه را نابود کند.

این با روش سنتی برای انهدام موشک‌ها و راکت ها متفاوت است، که از رادار برای شناسایی تهدیدهای ورودی استفاده می‌شود و سپس یک موشک رهگیر برای از بین بردن پرتابه در هوا شلیک می‌شود.

به گفته کارشناسان، در مقایسه با گنبد آهنین، سپر لیزری ارزان‌تر، سریع‌تر و موثرتر خواهد بود.

به گفته کارشناسان، هر موشک رهگیر گنبد آهنین تقریباً 50،000 دلار قیمت دارد، اگر نه بیشتر. یوشوا کالیسکی، محقق ارشد موسسه مطالعات امنیت ملی (INSS) در تل آویو، به سی‌ان‌ان گفت که اسرائیل برای هر رهگیری دو موشک شلیک می‌کند.

اسراییل از زمان آغاز جنگ با همسایه شمالی خود تقریباً هر روز پرتابه‌های مهاجم را رهگیری می‌کند. ارتش اسرائیل اعلام کرد که فقط روز سه‌شنبه، حدود 50 پرتابه از جنوب لبنان وارد خاک اسرائیل شد و افزود که برخی رهگیری شدند و برخی دیگر رهگیری نشدند.

آسیب به نمای بیرونی خانه ساحلی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در قیصریه، اسرائیل

شرکت سیستم‌های دفاع پیشرفته رافائل که به تولید سامانه پرتو آهنین کمک می‌کند، گفت که برای یک سیستم دفاع لیزری «هزینه هر رهگیری تقریباً صفر است». در سال 2022، نخست وزیر سابق نفتالی بنت گفت انتظار می‌رود هر رهگیری مبتنی بر لیزر فقط 2 دلار هزینه داشته باشد.

ساشا بروچمن، محقق دفاعی و نظامی در موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک مستقر در لندن (IISS) به سی‌ان‌ان گفت: «بدیهی است که اقتصاد نکته اصلی در اینجا است. [به این صورت] شما دیگر بودجه دفاعی را از بین نمی‌برید».

به گفته کارشناسان، سیستم لیزری در برابر هواپیماهای بدون سرنشین که گنبد آهنین اسرائیل مکرراً ناتوان در رهگیری آن‌ها بوده است، مؤثرتر خواهد بود.

در حالی که گنبد آهنین اسرائیل اکثر پرتابه‌ها را رهگیری و منهدم می‌کند، در درجه اول برای مقابله با راکت‌ها و موشک‌ها طراحی شده است نه هواپیماهای بدون سرنشین. به گفته کارشناسان، هواپیماهای بدون سرنشین (پهپادها) کوچک، سبک و دارای امضای راداری کوچک هستند، به این معنی که سیستم‌های راداری اسرائیل همیشه مانند موشک‌های بزرگ‌تر آن‌ها را شناسایی نمی‌کنند. هواپیماهای بدون سرنشین همیشه مقصد مشخصی ندارند و ممکن است در اواسط سفر تغییر جهت دهند.

کالیسکی گفت سیستم لیزری در برابر هواپیماهای بدون سرنشین بسیار موثر خواهد بود. این لیزر قادر خواهد بود به طور موثر پهپادها و پهپادها را «داغ و نابود کند».

چه کسی دیگر آن را دارد؟

دولت‌های دیگر انواع مختلفی از سیستم‌های لیزری را آزمایش کرده‌اند. نیروی دریایی ایالات متحده تسلیحات مبتنی بر لیزر پرانرژی را آزمایش کرده است که می‌تواند هواپیماها را در میانه پرواز نابود کند و بریتانیا اخیراً یک سلاح لیزر انرژی به نام «آتش اژدها» را به نمایش گذاشته است که می‌تواند در برابر تهدیدات هوایی مورد استفاده قرار گیرد. پنتاگون همچنین گفته است که چین و روسیه در حال توسعه لیزرهایی هستند که می‌تواند ماهواره‌ها را هدف قرار دهد.

مشخص نیست که آیا ایران هم سیستم دفاع لیزری خود را توسعه داده است یا خیر. در سال 2022، ایران گفت که «قادر به تولید سلاح‌های لیزری برای دفاع از ... مناطق حساس است.»

کارشناسان گفتند، با این حال، ایران ممکن است سلاح لیزری «شکارچی خاموش» ساخت چین را در اختیار داشته باشد و افزودند که این لیزر به اندازه لیزرهای طراحی شده برای پرتو آهنین پرقدرت نیست.

آیا این سامانه واقعا بازی را تغییر می‌دهد؟

پرتو آهنین اسرائیل هنوز هم معایب خود را دارد.

کارشناسان گفتند که سیستم لیزر در هوای ابری، بارانی یا مه آلود به خوبی عمل نمی‌کند و افزودند که این امر توانایی اشعه لیزر برای عبور از جو و رسیدن به هدف را کاهش می دهد. این سیستم همچنین به مقدار زیادی انرژی برای کار کردن نیاز دارد.

بروچمن گفت: «یکی از مشکلات اصلی این بود که دولت‌ها برای رسیدن به آرزوهای خود با این فناوری لیزری، همواره به میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری و دهه‌ها تحقیق نیاز داشتند. او گفت که جهان هنوز می‌خواهد ببیند که آیا اسرائیل «این بار واقعاً کد را شکسته است یا خیر و می‌تواند تا سال آینده آن را عملیاتی کند».

کالیسکی از موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل گفت، در حالی که مشخص نیست که آیا پرتو آهنین واقعاً یک «تغییر دهنده بازی» برای اسرائیل باشد، اما همچنان «لایه دیگری از دفاع» خواهد بود، و افزود که احتمالاً در برابر پهپادها و راکت‌ها و موشک‌های کوتاه‌برد مؤثرتر خواهد بود.. او گفت که ممکن است این سامانه در برابر موشک‌های بالستیک که اسرائیل از موشک‌های رهگیر ارو 2 و3 برای مقابله با آن‌ها استفاده می‌کند، موثر نباشد.