از کلوپ‌های شبانه تا تیربار پشت‌بام‌ها؛ دو چهره کی‌یف در میانه جنگ اوکراین

به گزارش اکوایران، با گذشت نزدیک به سه سال از تهاجم گسترده روسیه به اوکراین، کی‌یف همچنان از داوطلبانی بدون دستمزد که به تسلیحات قدیمی مجهز هستند، برای سرنگونی دسته‌های پهپادهای هدفمند استفاده می‌کند. این شرایط بر نیاز فوری دولت اوکراین به دریافت سامانه‌های جدید پدافند هوایی از شرکای بین‌المللی تأکید دارد.

به نوشته واشنگتن‌پست، طی دو ماه گذشته، روسیه حملات هوایی خود به کی‌یف و دیگر شهرهای بزرگ را به طور قابل‌توجهی افزایش داده و با کشتن و زخمی‌کردن غیرنظامیان و تخریب زیرساخت‌های انرژی در سراسر کشور، خسارات سنگینی وارد کرده است. سازمان ملل گزارش داد که تنها در ماه نوامبر، حداقل ۱۶۵ غیرنظامی کشته و نزدیک به ۹۰۰ نفر زخمی شدند. ۹۳ درصد این تلفات در مناطق تحت کنترل اوکراین رخ داده است.

با وجود تهدیدات روسیه به استفاده از موشک‌های دارای قابلیت هسته‌ای علیه اوکراین، مسکو اغلب از پهپادهای خاص انتحاری برای حمله استفاده می‌کند. این پهپادها که طولی حدود ۱۱ فوت دارند، با برخورد به اهداف منفجر می‌شوند. استفاده از این پهپادها از ماه سپتامبر تقریباً دو برابر شده است؛ در آن ماه، روسیه حدود ۱۳۰۰ پهپاد شلیک کرد، در حالی که این تعداد تا ماه نوامبر به ۲۵۰۰ افزایش یافت.

تعداد معدودی از سامانه‌های دفاع هوایی پاتریوت ساخت آمریکا که اوکراین دریافت کرده، عمدتاً برای سرنگونی موشک‌های هدایت‌شونده خطرناک‌تر اختصاص یافته‌اند. با این حال، پهپادهای روسی به دلیل اندازه کوچک و سرعت پایینشان می‌توانند با مسلسل‌های سنگین نیز منهدم شوند.

این وظیفه اغلب بر عهده داوطلبان غیرنظامی است که چندین شیفت ۱۲ ساعته در هفته مشغول بوده و در موقعیت‌های دفاع هوایی متحرک و ثابت اطراف شهر، پشت مسلسل‌ها می‌نشینند. بسیاری از این افراد روزها به مشاغل عادی خود می‌پردازند و شب‌ها به شکار پهپادها می‌روند.

روزنامه‌نگاران واشنگتن‌پست همراه با یکی از واحدهای داوطلب اوکراینی به نام گروه «مریا»، در یکی از شیفت‌های ۱۲ ساعته شبانه در کی‌یف حضور داشتند. این شیفت از ساعت ۹ شب اول دسامبر آغاز شد. در آن شب، روسیه ۱۱۰ پهپاد انتحاری را به سمت اوکراین فرستاد. نیروهای اوکراینی ۵۲ فروند را سرنگون کرده و ۵۰ پرنده دیگر در مسیر از بین رفتند. نیروی هوایی اوکراین این موفقیت را نتیجه اختلال سیگنال پهپادها از طریق جنگ الکترونیک دانست.

تا ساعت ۸:۳۰ صبح روز بعد، هنوز یک پهپاد روسی بر فراز اوکراین در حال چرخش بود. کمی از ساعت ۹ شب یکشنبه گذشته بود که نقشه‌های یک برنامه نظامی اوکراینی نشان داد دسته‌ای از پهپادها به سمت پایتخت در حرکت هستند.

هفت مرد با لباس‌های نظامی که سنشان بین ۳۰ تا ۶۰ سال بود، در اتاق کوچکی روی پشت‌بام یک ساختمان بلند در کی‌یف گرد هم آمدند. آن‌ها مشغول آماده‌کردن چای و قهوه و بریدن کیکی برای خوردن شدند و منتظر دریافت دستور برای هدایت مسلسل دوقلوی ۷.۶۲ میلی‌متری ماکسیم بودند که از دوران جنگ جهانی دوم به جا مانده است.

پایین ساختمان، صدای موسیقی از یک کلوپ شبانه نزدیک به گوش می‌رسید. اولکساندر موزیکای ۵۳ساله، فرمانده گروه با اشاره به جوانانی که از باشگاه خارج می‌شدند، گفت: «این مثل جشن‌گرفتن در زمان شیوع وباست».

آرتم، موسیقی‌دانی از شهر شرقی دونتسک در حال رصد پهپادها روی تبلتی بود که حرکت آن‌ها به سمت پایتخت را نشان می‌داد. او گفت: «ما در حالت آماده‌باشیم؛ پهپادها در منطقه کی‌یف هستند». سپس به میز اشاره کرد و گفت: «باید همین حالا کیک را بخوریم، چون تازه است».

طی دو سال گذشته، داوطلبان مریا از این مکان که واشنگتن‌پست به دلیل نگرانی‌های امنیتی از افشای آن خودداری کرده، به عنوان پایگاه دفاع هوایی برای حفاظت از شهر در برابر پهپادهای روسیه استفاده کرده‌اند.

از پشت‌بام، داوطلبان نقشه‌های زنده نظامی را رصد می‌کنند و در صورت به صدا درآمدن هشدار هوایی، به سمت تیربار خارج از ساختمان می‌روند. آن‌ها با استفاده از نورافکن آسمان را برای یافتن پهپادها جستجو می‌کنند و با دقت به صدای وزوز متمایز آن‌ها گوش می‌دهند. اگر پهپاد وارد منطقه تعیین‌شده برای شلیک شود، یکی از داوطلبان پشت تیربار ماکسیم می‌نشیند و دیگری گلوله‌ها به خورد آن می‌دهد؛ صحنه‌ای که یادآور فیلم‌های جنگی قدیمی است.

ساعت ۹:۴۱ شب، نقشه نشان داد یک پهپاد روسی در حال نزدیک‌شدن به فرودگاه بین‌المللی اوکراین در حومه پایتخت است. ساعت ۹:۴۹، آژیرهای حمله هوایی به صدا درآمدند. مردها با عجله بیرون رفتند، کلاه‌های ایمنی‌شان را محکم کردند و پوششی که تیربار را پنهان ساخته بود، برداشتند.

دو سال پیش، این پشت‌بام خالی بود. سپس روسیه شروع به شلیک پهپاد به سمت اوکراین کرد. سرهی ساس، قاضی سابق دادگاه قانون اساسی که اکنون فرمانده واحد داوطلب «مریا» است، یک بار شاهد عبور یک پهپاد از بالای سر خود بود و به این نتیجه رسید که شاید به چیزی بیشتر از یک تیربار برای سرنگونی آن نیازی نداشته باشد.

ارتش موافقت کرد که به واحد داوطلب ساس مهمات و تسلیحاتی از جمله تیربار دوقلو ماکسیم مدل ۱۹۴۴ بدهد. سایر تجهیزات، از جمله جلیقه ضدگلوله، کلاه ایمنی، گرم‌کن‌های دستی، لباس‌های استتاری و مواد غذایی را خود داوطلبان خریدند.

در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، شهر کیف به داوطلبان این واحد پاداش‌هایی به ارزش حدود ۵۵۰ دلار طی دو سال پرداخت کرد. امسال، هنوز هیچ پرداختی صورت نگرفت. ساس گفت: «ما انتظار حمایت بیشتری داریم، نه لزوماً از نظر مالی، بلکه به شکل کمک‌های فنی. من معتقدم شهرداری کیف از عهده این کار برمی‌آید».

داوطلبان می‌گویند به تجهیزاتی مثل دوربین‌های حرارتی، تبلت، پروژکتور و نشانگرهای لیزری نیاز دارند. ساس اضافه کرد: «این هزینه‌ها چندان زیاد نبوده، اما دقیقاً همان چیزی است که کار ما را مؤثرتر می‌کند».

رومن تکاچوک، مدیر شاخه امنیتی شورای شهر کیف در پیامی اعلام کرد که پاداش‌ها برای سال ۲۰۲۴ نیز برنامه‌ریزی شده‌اند. او افزود که حمایت‌های مادی و فنی از چنین واحدهایی می‌تواند از طریق فرماندهان دفاع منطقه‌ای فراهم شود.

در بیرون، صدای شلیک گلوله از مواضع دفاع هوایی دیگر که پهپاد را هدف گرفته بودند، در فاصله دور شنیده می‌شد. داوطلبان مریا در حالت آماده‌باش قرار گرفته و صدای وزوز پهپادی که در نزدیکی و در میان مه حرکت می‌کرد را می‌شنیدند. اما پهپاد هرگز وارد منطقه شلیک آن‌ها نشد.

با خاموش‌شدن آژیر، آن‌ها به داخل برگشتند تا خود را در سرمایی که به نزدیکی نقطه انجماد رسیده بود، گرم کنند. سپس آژیر دوباره به صدا درآمد و دوباره و دوباره. تهدیدها تمام شب ادامه داشتند: هشدار حمله هوایی، هشدار افزایش‌یافته، وضعیت عادی.

مردها پیوسته بیرون و داخل می‌رفتند؛ کلاه‌ها را برمی‌داشتند و دوباره می‌گذاشتند. آن‌ها نوبتی در داخل گرم می‌شدند، آب برای چای می‌جوشاندند، از گرم‌کن‌های دستی و پاپوش استفاده می‌کردند و داستان‌هایی درباره سرماخوردن‌های مکرر خود در اثر ایستادن در سرما تعریف می‌کردند.

حدود ساعت ۱۲:۳۰ بامداد، اولکسیی تکاچنکوی ۵۰ساله برای استراحت به داخل آمد. او توضیح داد که همسرش آناستاسیا و پسر چهارساله‌اش مارک برای اجتناب از این شب‌های بی‌خوابی به ایرلند نقل مکان کرده‌اند. او گفت: «بهتر است جدا زندگی کنیم و در نهایت پیروز شویم تا اینکه با هم زیر سلطه روسیه باشیم».

مانند بسیاری از مردم اوکراین، تکاچنکو پهپادهای شبانه را نشانه‌ای از این می‌داند که مسکو به اندازه کافی موشک در اختیار ندارد تا اهداف خود در عمق اوکراین را به طور منظم هدف قرار دهد. روسیه این موشک‌ها را برای حملات گسترده گاه‌به‌گاه ذخیره می‌کند و در این میان، به پهپادهای ارزان‌تر برای فرسایش سامانه‌های دفاع هوایی اوکراین و ایجاد اضطراب عمومی در میان غیرنظامیان متکی است.

نوبت سرهی زامیدرای ۴۶ساله برای گرم‌کردن رسید. پهپادها به سمت غرب منحرف شده بودند و در حالی که آب بیشتری برای قهوه می‌جوشاند، گفت که ممکن است هشدار بعدی طی ۴۰ دقیقه دیگر به صدا درآید.

در ساعت ۱:۱۰ بامداد، انفجارهایی در شهر غربی ترنوپیل گزارش شد. یک پهپاد به ساختمان مسکونی برخورد کرده بود که منجر به کشته‌شدن یک نفر و زخمی‌شدن چندین نفر دیگر شد.

پهپادهای روسی اغلب مسیر خود را چند بار تغییر می‌دهند و تا زمانی که به هدف خود برسند یا ساقط شوند، باعث ایجاد هشدارهای هوایی در مناطق مختلف کشور می‌شوند. این حملات به روسیه کمک کرده‌اند تا سیستم انرژی اوکراین را در سردترین و تاریک‌ترین روزهای سال بی‌ثبات ساخته، به طوری که حملات اخیر برخی از شهرها را در خاموشی‌های چند روزه فرو برده و باعث قطع برق دوره‌ای در دیگر شهرها، از جمله کی‌یف شوند.

حملات تقریباً شبانه همچنین موجب ترس غیرنظامیان می‌شود که با صدای آژیر از خواب برمی‌خیزند و برای پناه‌گرفتن به سرداب‌ها، راهروها و ایستگاه‌های قطار هجوم می‌آورند. اغلب بلافاصله بعد از پایان اعلام هشدار، موج دیگری از پهپادها هشدار جدیدی را فعال می‌کند و آن‌ها دوباره برای پناه‌گرفتن به شتاب می‌افتند. 

در ساعت ۱:۳۹ بامداد، آژیر دوباره به صدا درآمد.

ماکسیم کروتسویچ ۴۹ساله گفت: «گاهی اوقات تمام روز طول می‌کشد. ما آن را از نظر فیزیکی حس می‌کنیم. باید تمام شب پای تجهیزات بمانیم. این تأثیر می‌گذارد».

در ساعت ۲:۳۷ بامداد و پس از قطع‌شدن هشدار حمله هوایی، ایهور بیلِسکی ۶۷ساله چراغ را به داخل آورد. شاید حالا داوطلب‌ها بتوانند کمی استراحت کنند. چهار ساعت بعد، هشدار دوباره به صدا درآمد. مردان در کنار اسلحه ایستاده بودند و خورشید بر فراز شهر طلوع کرده بود.

در ساعت ۷:۰۶ بامداد، هشدار هوایی قطع شد. شیفت تقریباً تمام شده بود. برخی به خانه می‌رفتند تا استراحت کنند و دیگران به خانه می‌رفتند تا دوش بگیرند و به سر کار بروند. حداقل یکی از آن‌ها آن شب بازمی‌گشت. دیگران نیز در روزهای آینده به پشت‌بام سرد برمی‌گشتند. 

زامیدرا گاهی اوقات به موقع به خانه می‌رسد تا قبل از رفتن به سر کار، دختر ۴ ساله‌اش را به مهدکودک ببرد.   او گفت هشدارهای هوایی به یک بازی برای کودکان اوکراینی تبدیل شده است. او توضیح داد: «آن‌ها در جعبه شن بازی می‌کنند، بعد یکی فریاد می‌زند: هشدار هوایی و سپس آن‌ها شروع می‌کنند به دویدن در زمین بازی و پنهان‌شدن؛ درست مثل بازی‌های دوران کودکی ما. ولی متأسفانه برای آن‌ها، بازی با هشدارهای هوایی است».