به گزارش اکوایران، سقوط دراماتیک حکومت بشار اسد در سوریه در تنها ۱۱ روز جهان را شگفت‌زده کرد و ترکیه را به عنوان یک بازیگر کلیدی در شکل‌دهی به آینده این کشور مطرح کرد.

دوری از اشتباهات گذشته

با این حال، به نوشته میدل‌ایست‌آی، مقامات ترکیه در آنکارا محتاط باقی مانده‌اند. آنها مصمم هستند که اشتباهات دوران بهار عربی در دهه ۲۰۱۰ را که منطقه را در هرج و مرج فرو برد، تکرار نکنند.

آنها همچنین نیاز به حمایت متحدان منطقه‌ای و قدرت‌های غربی برای تثبیت سوریه، کشوری با ۲۰ میلیون نفر جمعیت، را درک می‌کنند. آنکارا فراموش نکرده است که خطرات گذشته، مانند امکان تقسیم سوریه به کشوری تکه‌تکه مانند لیبی، جایی که گروه‌های درگیر کشور را تقسیم کردند، یا پیروی از مسیر مصر، جایی که آزمایش دموکراتیک کوتاه مدت در عرض یک سال با کودتای نظامی سرکوب شد، را باید جدی گرفت.

رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، به عنوان مثال، در پی ایجاد ارتباط با کشورهای خلیج فارس است که نگران جنبش‌هایی مانند اخوان المسلمین بوده‌اند، تا حمایت بلندمدت آنها را برای آینده سوریه تضمین کند.

یک منبع به میدل‌ایست‌آی گفت: «رئیس‌جمهور [ترکیه] معتقد است که نگرانی‌هایی که عربستان سعودی و به ویژه امارات متحده عربی مطرح کرده‌اند باید شنیده شود و مشاوره آنها در سوریه ارزشمند است.»

«هیچ کس تحریر الشام را بهتر از ترکیه نمی‌شناسد»

اردوغان قرار است پنج‌شنبه در نشستی در قاهره شرکت کند، جایی که انتظار می‌رود درباره دولت جدید سوریه با رئیس‌جمهور مصر، عبدالفتاح سیسی، گفتگو کند.

ترکیه سوریه

سیسی که به دلیل مخالفت با گروه‌های اسلامی شناخته شده است، نگرانی‌هایی در مورد رشد گروه هیئت تحریر الشام در دمشق، زمانی مرکز ملی‌گرایی عربی، دارد.

اما جاه‌طلبی‌های آنکارا فراتر از صرف گفتگو است. آنها شامل دینامیک‌های ژئوپولیتیکی پیچیده‌ای هستند که با مسائل دنیای واقعی در هم تنیده‌اند و دستور کار دولت جدید سوریه را شکل خواهند داد.

اگرچه ترکیه مدت‌ها از حمایت مستقیم از تحریر الشام، شاخه پیشین القاعده که نیروهای اسد را شکست داده و دمشق را تصرف کرد، خودداری کرده است، اما نفوذ خود بر این گروه را پنهان نمی‌کند.

هفته گذشته، وزیر امور خارجه ترکیه، هاکان فیدان، در تلویزیون ترکیه اظهار داشت: «هیچ کس این گروه را بهتر از ترکیه نمی‌شناسد.»

گزارش‌ها حاکی از آن است که اردوغان به تحریر الشام حمایت نظامی و لجستیکی برای تثبیت کشور وعده داده است.

از آن زمان، فیدان با چندین بازیگر منطقه‌ای و بین‌المللی، از جمله کشورهای عربی، ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا، در جریان یک نشست در عقبه، اردن هماهنگی کرده است.

بیانیه پایانی نشست خواستار تشکیل دولتی فراگیر، غیرمذهبی و نماینده مردم در سوریه از طریق یک فرآیند شفاف شد. همچنین بر احترام به حقوق زنان و اقلیت‌ها تأکید کرد و پیش‌بینی کرد که سوریه با همسایگان خود در صلح زندگی کند.

سوریه‌ی بی‌طرف

اما ترکیه از این کشورها چه خواسته‌های خاصی دارد؟

یک مقام ترکیه‌ای به میدل ایست آی گفت: «ما هنوز هیچ انتظارات مشخصی از کشورهای منطقه اعلام نکرده‌ایم.»

شورش سوریه

یکی از پیام‌هایی که آنکارا به طور مداوم بر آن تأکید دارد، خواسته آن برای سوریه‌ای بی‌طرف است.

فیدان گفت: «آرزوی ما این است که سوریه‌ای به وجود بیاید که تهدیدی برای سایر کشورها، به‌ویژه از نظر تروریسم، ایجاد نکند.»

مقامات ترکیه تأکید دارند که سوریه نباید تهدیدی برای هیچ کشوری باشد، از جمله اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران.

آنکارا به طور خاص از اسرائیل خواسته است که حملات هوایی خود را به سایت‌های نظامی سابق اسد و مواضع دفاعی متوقف کند و نیروهای اسرائیلی که به سمت دمشق پیش رفته‌اند را محکوم کرده است. یکی دیگر از اهداف کلیدی مقامات ترکیه، ایجاد یک نظم منطقه‌ای جدید است.

فیدان روز جمعه گفت: «ما نمی‌خواهیم منطقه تحت سلطه جمهوری اسلامی ایران یا ترکیه باشد». او گفت: «عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، ترکیه و دیگران باید در یک فرهنگ همکاری و احترام به مرزها و حقوق حاکمیتی یکدیگر گرد هم بیایند. فراتر از احترام صرف، باید به یکدیگر تعهد بدهیم که از یکدیگر محافظت کنیم. در غیر این صورت، هژمون‌های خارجی مداخله کرده، از قطبی‌شدن منطقه بهره‌برداری کرده و باعث درگیری‌های طولانی، خونین و پرهزینه خواهند شد.»

آغاز مذاکرات ترکیه با امارات متحده عربی، تغییر لحن مقامات خلیج فارس را به دنبال داشته است. پیش از این، آنها از بازگشت اسد به اتحادیه عرب حمایت می‌کردند.

عبدالخالق عبدالله، یک استاد دانشگاه که روابط نزدیکی با حاکمان امارات دارد، پس از تعامل مستقیم امارات با دولت تحت رهبری هیئت تحریر الشام، لحن خود را تغییر داد و گفت که ابوظبی در صدر کشورهای سرمایه‌گذاری‌کننده در اقتصاد سوریه خواهد بود.

نقش روسیه چیست؟

مقامات ترکیه می‌فهمند که هرگونه تلاش برای بازسازی سوریه نیازمند تأمین مالی از کشورهای خلیج فارس، مانند امارات، و قدرت‌های غربی، مانند اتحادیه اروپا خواهد بود.

ترکیه سوریه

اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، در جریان یک سفر به آنکارا در روز سه‌شنبه اعلام کرد که بروکسل مشارکت خود را در تلاش‌های اولیه برای بهبود سوریه افزایش خواهد داد. این تلاش‌ها شامل خدمات اساسی مانند برق، آب و زیرساخت‌ها می‌شود.

او گفت: «ما یک پل هوایی بشردوستانه راه‌اندازی کرده‌ایم و انتظار می‌رود اولین محموله‌ها این هفته برسند.» این نشان می‌دهد که اتحادیه اروپا برای پروژه‌های بازسازی احتمالی در سوریه آمادگی دارد که این موضوع از سوی مقامات ترکیه خوش‌آمد گفته شده است.

با این حال، مشکل اصلی هنوز روسیه است، که دو پایگاه نظامی در سوریه دارد. برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواسته‌اند که روسیه از سوریه خارج شود پیش از اینکه آنها به حمایت از دولت جدید متعهد شوند.

مسکو که از سال ۲۰۱۵ از اسد حمایت کرده است و حملات هوایی به نیروهای مخالف انجام داده، گزارش شده که در حال مذاکره با مقامات تحریر الشام در مورد آینده حضور نظامی خود است.

یکی از انگیزه‌های کلیدی برای تحریر الشام امکان حذف نام این گروه از فهرست تروریستی شورای امنیت سازمان ملل است، جایی که روسیه حق وتو دارد.

آنکارا امیدوار است که هم روسیه و هم جمهوری اسلامی ایران دولت تحت رهبری تحریر الشام را به رسمیت بشناسند، سفارتخانه‌های خود را در دمشق بازگشایی کرده و به تلاش‌های تثبیت‌سازی کمک کنند.