به گزارش اکوایران، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، در دفاع از میراث سیاست خارجی خود در این ماه گفت رئیس‌جمهور منتخب، دونالد ترامپ «باید به طور کامل از فرصت‌های دیپلماتیک و ژئوپلیتیکی که ما ایجاد کرده‌ایم» برای مقابله با اقدامات روسیه و چین و مدیریت تحولات در خاورمیانه بهره‌برداری کند.

به نوشته دیوید سنگر، تحلیل‌گر نیویورک‌تایمز، او اولین عضو دولتش نبود که این استدلال را مطرح کرد. در سخنرانی‌ها، پادکست‌ها و مجموعه‌ای از مصاحبه‌ها با نیویورک تایمز در چهار هفته گذشته، بسیاری از اعضای تیم امنیت ملی او ادعا کردند که آن‌ها جهان را در وضعیتی ترک می‌کنند که دشمنان آمریکا در حال تقلا هستند و متحدانش دست بالا را دارند.

به ادعای آن‌ها، روسیه منزوی شده و در اوکراین گرفتار شده؛ چین با رکود اقتصادی و جمعیتی دست و پنجه نرم می‌کند؛ جمهوری اسلامی ایران آسیب دیده؛ و در نهایت، پس از ۱۵ ماه دیپلماسی فشرده، آتش‌بس میان اسرائیل و حماس نزدیک است، اسرا در آستانه آزادی هستند و تصور خاورمیانه‌ای بازسازی شده ممکن به نظر می‌رسد.

البته آن‌ها چنین استدلالاتی را به نفع خودشان طرح می‌کنند، استدلالی که به ترامپ هشدار می‌دهد، به این معنی که «این شرایط را خراب نکن.» افراد تیم ترامپ اما نظر مخالفی دارند. آن‌ها می‌گویند خروج آشفته از افغانستان ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه را جسور کرد زیرا او شاهد این ضعف بود که دولت بایدن تمرکز خود را از دست داده و  جمهوری اسلامی فاصله چندانی با گریز هسته‌ای ندارد؛ و این که هرچند دولت بایدن با چین سخت‌گیر بود، اما به اندازه کافی سخت‌گیر نبود.

با کنار گذاشتن این بحث، قطعا فرصت‌های دیپلماتیکی وجود دارد که ترامپ می‌تواند از آن‌ها استفاده کند، هرچند تاریخ و هشدارهای اخیر و نگران‌کننده نشان می‌دهند که ممکن است او اگر آنچه را که می‌خواهد به دست نیاورد، تصور می‌کند دشمنان و متحدانش را با تهدید به اقدام نظامی نرم می‌کند. (رجوع کنید به موارد: ایران، گرینلند، پاناما.)

در مه جنگ، یک توافق احتمالی برای اوکراین

شواهد بسیار کمی وجود دارد که نشان دهد پوتین به دنبال توافقی است که او را از جنگی که تا کنون برای روسیه نزدیک به ۲۰۰۰۰۰ کشته و بیش از نیم میلیون زخمی به همراه داشته، نجات دهد. اما فرض این است که او باید به دنبال راه خروج باشد. از زمان مناظره تلویزیونی‌اش با معاون رئیس‌جمهور، کامالا هریس، ترامپ مرتباً چنین وعده‌ای داده است؛ یک توافق «در عرض ۲۴ ساعت» یا حتی پیش از آن که سوگند ریاست جمهوری را ادا کند.

اکنون، جای تعجب نیست که این موضوع کمی پیچیده‌تر به نظر می‌رسد. نماینده ویژه او برای اوکراین، کیت کلوگ، یک ژنرال بازنشسته ۸۰ ساله که در شورای امنیت ملی اول ترامپ خدمت کرده بود، اخیراً به فاکس گفت: «بیایید زمان ۱۰۰ روز را تعیین کنیم» تا اطمینان حاصل شود که «راه‌حل محکم، پایدار و به گونه‌ای است که این جنگ پایان یابد و این کشتار متوقف شود.» ترامپ گفته است که «به زودی» با پوتین دیدار خواهد کرد، زمانی قابل‌توجه، به‌ویژه به این دلیل که بایدن نزدیک به سه سال است که با رهبر روسیه صحبت نکرده است.

اما یک توافق چگونه می‌تواند به نظر برسد؟ اول، بسیاری از مقامات دولت‌های بایدن و ترامپ، حداقل به صورت خصوصی، اذعان می‌کنند که روسیه احتمالاً نیروهای خود را در حدود ۲۰ درصد از خاک اوکراین که اکنون اشغال کرده است، به عنوان بخشی از یک آتش‌بس حفظ خواهد کرد که مشابه آتش‌بسی است که جنگ کره را در سال ۱۹۵۳ متوقف کرد اما پایان نداد. بخش سخت‌تر هر توافقی، توافق امنیتی است. چه کسی تضمین خواهد کرد که پوتین از توقف درگیری برای بازسازی، جذب نیرو و آموزش نیروهای جدید، درس گرفتن از اشتباهات سه سال گذشته و حمله مجدد استفاده نکند؟

جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن، استدلال می‌کند که تیم بایدن در طول سال گذشته «ساختار لازم» را برای تأمین امنیت فراهم کرده است. اما ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، به این موضوع مشکوک است و آن را فقط در حد حرف می‌داند. با یادآوری این که هیچ‌کس به توافق امنیتی سال ۱۹۹۴ که اوکراین با ایالات متحده، بریتانیا و روسیه و دیگر کشورها امضا کرد، توجهی نکرد، او می‌گوید تنها عضویت در ناتو می‌تواند مانع از حمله مجدد پوتین شود. زلنسکی استدلال می‌کند که این موضوع فقط در راستای منافع اوکراین نیست؛ بلکه به نفع اروپا نیز هست. او اخیراً گفته است: «روسیه یک دشمن است و می‌تواند به هر کشوری در اروپا برود و آن را اشغال کند.»

با این حال، خطوط کلی یک توافق در دوران ترامپ اندکی قابل مشاهده است.

آتش‌بس می‌تواند توسط یک نیروی حافظ صلح اروپایی اجرا شود، که احتمالاً به رهبری نیروهای بریتانیا، آلمان و فرانسه خواهد بود. نکته کلیدی، به گفته دو مقام ارشد دولت بایدن، این است که آیا ترامپ مایل خواهد بود ایالات متحده را در نقش مرکزی خود برای ارائه اطلاعات، تسلیحات و اجازه برای حملات اوکراین به داخل خاک روسیه، نسبتاً نزدیک به مرز اوکراین، حفظ کند یا خیر.

(ترامپ اشاره کرده، اما نگفته است که ممکن است این اجازه را لغو کند. و معاون او، جی‌دی ونس، از منتقدان اصلی ادامه حمایت آمریکا از تسلیحات بوده است.)

سالیوان اصرار دارد که برای ترامپ مهم است کاری را انجام دهد که بسیاری در حزب او از آن متنفرند: ادامه حمایت نظامی. او گفت: «یک توافق خوب برای آمریکا به این معناست که ما نیاز به اهرم داریم.»

البته، روس‌ها خواهان یک توافق بسیار بزرگ‌تر هستند. توافقی که در آن ایالات متحده تسلیحات و نیروهای خود را از اروپا خارج کند. و در این مورد، ترامپ سکوت کرده است.

عقب راندن جمهوری اسلامی ایران از ساخت سلاح هسته‌ای

تحولات اخیر در ایران می‌تواند ترامپ را به سمت مذاکره با تهران درباره سرنوشت برنامه هسته‌ای و نقش آن در خاورمیانه سوق دهد، یا او را وارد اولین درگیری نظامی دوره جدید ریاست جمهوری‌اش کند. 

تحت تاثیر تحولات اخیر منطقه، جمهوری اسلامی ایران آسیب قابل توجهی دیده است. پس تعجب‌آور نیست که رئیس‌جمهور جدید جمهوری اسلامی ایران، مسعود پزشکیان، درباره یک توافق جدید با ایالات متحده و غرب صحبت می‌کند. تنها مشکل این است که تسریع غنی‌سازی در ایران موجب فاصله اندک آن تا گریز هسته‌ای شده است.

با این حال، در جلسات توجیهی برای دولت ترامپ، مقامات امنیت ملی دولت بایدن گفته‌اند که در حالی که جمهوری اسلامی مواد کافی برای ساخت سریع چهار سلاح را دارد، با این حال، هنوز هیچ شواهدی وجود ندارد که ایران تصمیم به حرکت سریع به سمت ساخت بمب گرفته باشد.

 

در آستانه مراسم تحلیف، ترامپ درباره احیای کمپین «فشار حداکثری» خود صحبت کرده، و وقتی در مورد حملات نظامی احتمالی از او پرسیده می‌شود، با عبارتی تهدیدآمیز پاسخ می‌دهد: «هر چیزی ممکن است اتفاق بیفتد».

این بسیار شبیه به همان رویکردی است که او در سال ۲۰۱۷ در قبال کره شمالی اجرا کرد؛ جایی که کیم جونگ اون را «مرد کوچک موشکی» خواند، پیش از آن که او را در سه دیدار و مبادله نامه‌های «زیبا» به آغوش بگیرد. (این نامه‌های گرم که اکنون به آرشیو ملی بازگردانده شده‌اند، نتایج چندانی به همراه نداشتند. مذاکرات شکست خورد و زرادخانه کره شمالی به چیزی بین ۶۰ تا ۱۰۰ سلاح هسته‌ای افزایش یافت).

لحظه تصمیم‌گیری ممکن است زمانی فرا برسد که نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو از اسرائیل، مشتاق به بهره‌برداری از این لحظه و شاید افزایش قدرت خود با ورود به درگیری بعدی، به ترامپ بگوید که تصمیم گرفته به تأسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی حمله کند. در این زمان ترامپ در برابر انتخاب بین دو گزینه است: متحد نزدیک خود را از حمله بازدارد، یا خطر وارد شدن ایالات متحده به یک درگیری جدید در اوایل دوران ریاست جمهوری‌اش را بپذیرد.

درباره جایزه نوبل: توافقات در خاورمیانه 

بسیاری از اطرافیان ترامپ در این پندارند که مقابله با برنامه اتمی ایران به عنوان کلید دستیابی به جایزه صلح نوبلی است که او در دوره اول ریاست جمهوری‌اش مدام می‌گفت استحقاقش را دارد. هم‌چنین آن‌ها می‌پندارند گسترش توافقات ابراهیم این زمینه را تسهیل می‌کند.

دولت بایدن در حال مذاکره با عربستان سعودی برای گسترش این توافق بود، و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، اخیراً یادآوری کرد که او در حال تلاش برای پیش بردن یکی از آخرین بخش‌های این توافق بود که حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل حمله کرد. او گفت که این حمله آشکارا با هدف نابودی هر گونه احتمال امضای توافق بین اسرائیل و مهم‌ترین کشور سنی عرب انجام شده بود.

اکنون، کل منطقه در معرض تحولات قرار دارد.

ترامپ ممکن است تلاش کند تا با یک بازی سه‌گانه، توافق با سعودی‌ها را نهایی کند، یک دولت جدید در لبنان ایجاد کند که بتواند سرانجام قلمرو مورد مناقشه خود را از حزب‌الله پس بگیرد، و برای بازسازی سوریه تلاش کند.

اما این موضوع به یک طرح، انضباط، کمک‌های گسترده آمریکا و احتمالاً درگیری با جناح انزواطلب‌تر جنبش «اول آمریکا» که ترامپ آن را رهبری کرده، نیاز دارد. همچنین ممکن است بحث‌هایی را با برخی از منصوبین او برانگیزد، مانند مایک هاکبی -انتخاب او برای سفیر آمریکا در اسرائیل- که آشکارا با راه‌حل دو دولتی مخالف است و خواهان گسترش و دفاع اسرائیل از شهرک‌های خود در کرانه باختری است.

به عبارت دیگر، ترامپ فرصتی برای شکل دادن به خاورمیانه دارد، به شکلی که هیچ رئیس‌جمهوری در دهه‌های اخیر نداشته است. اما انجام این کار ممکن است باعث درگیری با نتانیاهو و با مشاوران خودش شود.

چالش چین

تایوان قرار بود اولین بحران چین باشد که دولت جدید ترامپ را تحت تأثیر قرار دهد. اما معلوم شد که این بحران تیک‌تاک است، و این به نقطه قوت ترامپ تبدیل می‌شود: یک بحران بین‌المللی که می‌تواند با یک معامله تجاری حل شود.

ترامپ تلاش کرد تا مالکیت تیک‌تاک را به دلایل امنیت ملی از دست مالکان چینی خارج کند، اما زمانی که فهمید این ابزار مهمی برای کمپین انتخاباتی‌اش است، موضع خود را تغییر داد. اکنون او وعده داده است که پس از آن که دیوان عالی قانون وادار کردن به فروش مالکیت را تأیید کرد، اختلاف را حل کند. او در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «تصمیم من درباره تیک‌تاک در آینده‌ای نه چندان دور گرفته خواهد شد، اما باید زمانی برای بررسی وضعیت داشته باشم. منتظر باشید!»

هیچ‌کس نمی‌داند ترامپ تهدیدات امنیت ملی را که در قلب پرونده تیک‌تاک قرار دارند چقدر جدی می‌گیرد، اما این یک آزمون اولیه از توانایی او برای مقابله با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، خواهد بود. همچنین ممکن است نشانه‌ای از نحوه مدیریت او در مسائل بزرگ‌تر، مانند سرنوشت تایوان، همکاری در حال ظهور چین با روسیه و رقابت برای تسلط بر هوش مصنوعی باشد.

ظهور همکاری چین و روسیه شاید بزرگ‌ترین تغییر ژئوپلیتیکی باشد که از زمان ترک واشنگتن توسط ترامپ در چهار سال پیش رخ داده است. این همکاری ممکن است همه چیز را تحت تأثیر قرار دهد: اینکه آیا جهان بیشتر به بلوک‌های جنگ سرد تقسیم خواهد شد، آیا این دو کشور نیروهای نظامی و سایبری خود را علیه غرب متحد خواهند کرد، و آیا کشورها دوباره وارد جنگ‌های سرد جدید خواهند شد یا نه.

در چند ماه آخر، دولت بایدن یک استراتژی برای مقابله با محور چین، روسیه، جمهوری اسلامی ایران و کره شمالی تهیه کرد و آن را طبقه‌بندی کرد و فضای بحث عمومی درباره مدیریت بازگشت به درگیری ابرقدرت‌ها را محدود ساخت. 

در جلسات تأیید صلاحیت، نامزدهای ترامپ راه امن‌تری را انتخاب کردند و مواضعی سخت‌گیرانه گرفتند. گزینه انتخابی برای وزارت امور خارجه، سناتور مارکو روبیو از فلوریدا، چین را «قوی‌ترین و خطرناک‌ترین رقیب نزدیک که این کشور تاکنون با آن روبرو شده» خواند.

سپس مسئله هوش مصنوعی مطرح می‌شود. سالیوان آن را مهم‌ترین عنصر رقابت بلندمدت با چین توصیف می‌کند؛ موضوعی که می‌تواند بیشترین پیشرفت انسانی را ممکن سازد و در عین حال خطر فاجعه را به همراه داشته باشد. با محروم کردن چین از پیشرفته‌ترین تراشه‌هایی که توسط شرکت‌های آمریکایی طراحی شده‌اند و ابزارهایی که برای ساخت آن‌ها استفاده می‌شوند، بایدن تلاش کرد تا ترامپ را در استراتژی‌ای گیر بیاندازد که به ایالات متحده و غرب اجازه دهد قوانین جهانی را تعیین کنند.

دوباره، ترامپ یک انتخاب پیش رو دارد: مدیران فناوری که او را احاطه کرده‌اند از قوانین وضع‌شده توسط بایدن ناراضی هستند و نگرانند که این محدودیت‌ها نوآوری را محدود کند. 

و ترامپ باید یک طرف را انتخاب کند.