آیا اوکراین می‌تواند بدون حمایت آمریکا به جنگ ادامه دهد؟

به گزارش اکوایران، اوله کیپر، فرماندار منطقه اودسای اوکراین، از شدت خستگی از پا افتاده است و دلیل خوبی هم دارد. سه سال پس از تهاجم تمام‌عیار روسیه، این بندر دریای سیاه که زمانی قلب تپنده اقتصاد اوکراین بود، به‌طرز معجزه‌آسایی همچنان فعالیت می‌کند و کشتی‌ها در حال رفت‌وآمد هستند. اما این شهر دیگر آن مرکز پررونق گذشته نیست و همچنان با حملات شبانه بی‌وقفه موشک‌ها و پهپادهای روسی مواجه است.

کیپر می‌گوید: «آن‌ها مدام به بخش انرژی ما حمله می‌کنند. ایستگاه‌های برق زیادی آسیب دیده‌اند. ما به سیستم‌های دفاع هوایی قوی‌تری نیاز داریم، اما تعداد کافی نداریم. و دشمن همواره در حال ارتقای پهپادهایش است.» او اضافه می‌کند که ساکنان اودسا «فرسوده شده‌اند.»

بر اساس گزارش فایننشال‌تایمز، فهرست مشکلات کیپر و خستگی آشکار او بازتابی از محنت اوکراین است که تلاش می‌کند برای چهارمین سال متوالی در برابر مهاجمی به‌مراتب قدرتمندتر مقاومت کند.

روز سه‌شنبه، پس از موافقت اوکراین با پیشنهاد ایالات متحده برای آتش‌بس ۳۰ روزه فوری، مشروط بر اینکه روسیه هم آن را رعایت کند، امیدی برای یک وقفه کوتاه در جنگ پدید آمد.

در مقابل، واشنگتن توافق کرد که ارسال کمک‌های نظامی و تبادل اطلاعات با اوکراین را که هفته گذشته برای فشار بر کی‌یف جهت رسیدن به توافق صلح با مسکو متوقف کرده بود، از سر بگیرد. اگر روسیه این آتش‌بس را بپذیرد، ممکن است راه را برای مذاکرات صلح جامع‌تر هموار کند.

اما هیچ نشانه‌ای از آمادگی روسیه برای مصالحه بر سر اهداف حداکثری خود، یعنی تحت سلطه درآوردن اوکراین، دیده نمی‌شود.

بسیاری از اوکراینی‌ها از هر توافقی که شبیه به تسلیم شدن باشد، سرباز می‌زنند و حتی بدون حمایت آمریکا نیز آماده جنگیدن هستند. بسیاری بر این باورند که حتی اگر توافقی هم حاصل شود، روسیه به آن پایبند نخواهد بود و جنگ دوباره از سر گرفته خواهد شد.

فرماندار می‌گوید: «اگر آمریکا ما را رها کند، چاره‌ای جز ادامه جنگ نداریم. مردم از من درباره “اودسا پس از جنگ” می‌پرسند، اما ما باید روی حال تمرکز کنیم، نه آینده. برای پایان دادن به جنگ، باید به جنگیدن ادامه دهیم. اگر حالا متوقف شویم، دیر یا زود جنگ به اروپا خواهد رسید.»

این پایداری و استقامت در سراسر اوکراین دیده می‌شود، هرچند نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که مردم این کشور خواهان پایان جنگ هستند. شمار فزاینده‌ای—تا یک‌سوم—حاضرند نوعی سازش را بپذیرند، اما نه به قیمتی که آن‌ها را در برابر حملات آتی روسیه آسیب‌پذیر کند.

الکساندر مرژکو، رئیس کمیته سیاست خارجی پارلمان می‌گوید: «همان‌طور که چرچیل در فیلم تاریک‌ترین ساعت گفت: “نمی‌توان با ببری که سرت در دهانش است مذاکره کرد.”»

اما آیا اوکراین بدون حمایت آمریکا می‌تواند مقاومت کند؟ استراتژیست‌های اوکراینی و غربی اذعان دارند که در صورت قطع کمک‌های نظامی آمریکا، به‌ویژه اگر دونالد ترامپ کمک‌های آمریکا را برای همیشه متوقف کند، ادامه جنگ بسیار دشوار خواهد شد.

از دست دادن اطلاعات و نظارت آمریکا، سامانه‌های پدافند هوایی پاتریوت و شبکه ماهواره‌ای استارلینک که برای هماهنگ کردن ارتباطات در میدان نبرد استفاده می‌شود، ضربه‌های بزرگی خواهند بود.

پاولو، یک امدادگر جنگی که نام مستعارش چوباکا است، می‌گوید: «اگر آمریکا ما را رها کند، اوضاع بسیار دشوار خواهد شد. بدون استارلینک، اوضاع خیلی سخت می‌شود. اگر آن را از ما بگیرند، خیانت به دموکراسی و آزادی خواهد بود.»

اگر اوکراین بخواهد دوام بیاورد، با چالش‌های عظیمی روبه‌رو است، به‌ویژه در زمینه بسیج نیرو و تأمین تجهیزات نظامی. در همین حال، پس از سه سال جنگ، اختلافات در سیاست داخلی نیز بار دیگر بیشتر شده و فشارها بر رئیس‌جمهور ولودیمیر زلنسکی رو به افزایش است.

هنگامی که از سربازان، تحلیلگران و مقامات اوکراینی پرسیده می‌شود که کی‌یف بدون حمایت واشنگتن چه مدت می‌تواند مقاومت کند، اغلب پاسخ می‌دهند: «حداقل شش ماه». اما آن‌ها استدلال می‌کنند که این مدت می‌تواند طولانی‌تر شود، به‌شرط آنکه اروپا به‌سرعت جای خالی آمریکا را پر کند و تولید داخلی تسلیحات شدت بگیرد. همچنین، آن‌ها به هزینه‌های هنگفتی که روسیه، چه از نظر مالی و چه از نظر جانی، برای تصرف سرزمین‌های اوکراین پرداخته، اشاره می‌کنند.

مرژکو می‌گوید: «ما مبارزه را متوقف نخواهیم کرد»، سخنی که نشان‌دهنده روحیه کنونی اوکراینی‌ها، علی‌رغم آغاز مذاکرات صلح، است. «شرایط در خط مقدم آن‌قدرها هم فاجعه‌بار نیست. روس‌ها نمی‌توانند شهرهای بزرگ را تصرف کنند. آن‌ها نیروی انسانی کافی ندارند و خودشان هم فرسوده شده‌اند. در بدترین حالت، ممکن است بتوانند کمی بیشتر از خاک ما را اشغال کنند. اما ما به هر طریقی دوام خواهیم آورد.»

مقامات غربی می‌گویند مشکل اصلی اوکراین نه کمبود تسلیحات یا مهمات، بلکه کمبود نیرو است.

در ابتدا، دولت اوکراین از اعزام جوانان به جبهه خودداری می‌کرد، با این استدلال که باید آن‌ها را برای بازسازی کشور پس از جنگ حفظ کند. بنابراین، مشمولان خدمت سربازی مردان ۲۷ تا ۶۰ ساله بودند و ارتش اوکراین بیشتر از نیروهای میانسال تشکیل شده بود.

اما در شرایط بحرانی کنونی، دامنه جذب نیرو در حال گسترش است. آوریل سال گذشته، سن مشمولیت به ۲۵ سال کاهش یافت. اکنون، با گزارش‌هایی مبنی بر اینکه برخی یگان‌های خط مقدم فقط با نصف یا حتی یک‌سوم توان خود فعالیت می‌کنند، مقامات برای جذب مردان ۱۸ تا ۲۴ ساله پیشنهادات مالی ویژه‌ای ارائه می‌دهند.

یک مقام ارشد نظامی غربی می‌گوید: «رسیدن به اهداف جذب نیرو بسیار دشوار است. هدف ماهانه حدود ۳۰ هزار نفر است، اما هیچ‌کس نمی‌خواهد آخرین فردی باشد که جذب یا کشته می‌شود.»

راب لی، پژوهشگر ارشد مؤسسه پژوهش سیاست خارجی، معتقد است که سرنوشت جنگ در سال ۲۰۲۵ عمدتاً به این بستگی دارد که آیا اوکراین می‌تواند روند جذب نیرو را حفظ کند، و در همان حال میزان فرار از خدمت و ترک پست‌های نظامی را نیز کنترل کند.

یولیا کلیمنکو، یکی از نمایندگان برجسته اپوزیسیون، معتقد است که دولت اوکراین این مسئله را به‌طرز فاجعه‌باری مدیریت کرده است. او، مانند اکثریت قاطع اوکراینی‌ها، با کاهش سن سربازی مخالف است و هشدار می‌دهد که این اقدام باعث مهاجرت گسترده جوانان و در نهایت، ایجاد یک بحران جمعیتی خواهد شد.

کلیمنکو می‌گوید: «فاجعه اینجاست که مادران، فرزندان ۱۶ ساله‌شان را از کشور خارج می‌کنند تا مجبور نشوند به جنگ بروند.»

او تأکید می‌کند که دولت باید تمرکز خود را بر جذب مؤثرتر مردان مسن‌تر بگذارد و معافیت‌هایی را که برای مشاغل حیاتی اقتصادی در نظر گرفته شده و به‌طور گسترده مورد سوءاستفاده قرار گرفته است، محدود کند. او می‌پرسد: «آن ۶ میلیون نفری که باید به خدمت فراخوانده می‌شدند و هنوز نشده‌اند، کجا هستند؟»

کلیمنکو همچنین به سطوح نامنظم آموزش نظامی در واحدهای مختلف ارتش اشاره می‌کند و این مشکل را میراث سیستم ناکارآمد سربازی در اتحاد جماهیر شوروی می‌داند. به گفته او، این مسئله یکی از موانع اصلی در جذب نیرو است.

او می‌گوید: «مردم می‌ترسند که بدون آموزش و بدون سلاح به میدان نبرد فرستاده شوند. آن‌ها نمی‌خواهند تبدیل به گوشت دم توپ شوند.»

عدم قطعیت در مورد آینده حمایت نظامی آمریکا، انگیزه جوانان اوکراینی برای جنگیدن را کاهش می‌دهد. تعلیق موقت ارسال کمک‌های نظامی و اطلاعاتی از سوی آمریکا در هفته گذشته، به اوکراین نشان داد که از دست دادن دائمی این حمایت تا چه حد دشوار خواهد بود. بدون متحد آمریکایی خود، کی‌یف باید با دو چالش اساسی روبه‌رو شود: سرعت گسترش صنایع دفاعی داخلی و مهم‌تر از آن، اینکه آیا اروپا می‌تواند جای خالی آمریکا را پر کند یا نه.

مصطفی نایم، مشاور برجسته دولت اوکراین، معتقد است که تغییر ماهیت جنگ طی سه سال گذشته، از یک جنگ زمینی متعارف به یک جنگ وابسته به فناوری، به نفع اوکراین است و شانس بقای این کشور در جنگ را افزایش می‌دهد. او می‌گوید میدان نبرد اکنون به «منطقه‌ای کشنده با عمق ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر تبدیل شده که تحت کنترل پهپادها و ربات‌هاست.»

او ادامه می‌دهد که نیاز فوری اوکراین دیگر تسلیحاتی مانند تانک‌ها که در سال اول جنگ غالب بودند، نیست. آنچه اکنون اوکراین بیش از هر چیز به آن نیاز دارد، تأمین مالی برای سرمایه‌گذاری در صنعت در حال گسترش پهپادهایش است.

نایم می‌گوید: «اگر از یک فرمانده خط مقدم بپرسید که آیا سامانه‌های موشکی هایمارس می‌خواهد یا ماهانه ۱۰ هزار پهپاد، قطعاً ۱۰ هزار پهپاد را انتخاب خواهد کرد.» او تأکید می‌کند که نیروهای خط مقدم اوکراین در حال یافتن راه‌هایی برای پر کردن این خلأ هستند و بسیاری از آن‌ها حتی دست به اختراع و تولید تسلیحات خود زده‌اند.

آخرین گزارش‌های میدان نبرد از شهر خرسون که پس از ماه‌ها اشغال روسیه، در اواخر سال ۲۰۲۲ آزاد شد ادعای نایم درباره ماهیت متکی بر فناوری جنگ را تأیید می‌کند. اولکساندر پروکودین، رئیس اداره نظامی منطقه خرسون، می‌گوید که حملات پهپادی روسیه به شهر شدت گرفته و اخیراً به حدود ۱۷۰۰ حمله در هفته رسیده است.

او اضافه می‌کند که روس‌ها اکنون از نوع جدیدی از پهپادها استفاده می‌کنند که به‌جای سیگنال‌های رادیویی، از طریق کابل‌های فیبر نوری کنترل می‌شوند. این روش، کشف و اختلال در ارتباطات آن‌ها را بسیار دشوارتر می‌کند. نیروهای اوکراینی در تلاشند تا با استفاده از تورهایی، این کابل‌ها را به دام بیندازند. پروکودین این صحنه را شبیه به فیلم جنگ ستارگان توصیف می‌کند.

تولید پهپاد در اوکراین به‌شدت افزایش یافته و انتظار می‌رود که امسال به ۲.۵ تا ۳ میلیون واحد برسد.

اولکساندر یاکوونکو، مدیرعامل شرکت TAF Drones، یکی از پیشگامان این صنعت نوظهور، می‌گوید که سال گذشته شرکت او ۴۰۰ هزار پهپاد تولید کرده است. او پیش‌بینی می‌کند که سال ۲۰۲۵، «سال پهپادهای زمینی» یا همان ربات‌های چرخ‌دار خواهد بود. ربات‌هایی که برای تخلیه مجروحان و انتقال تجهیزات استفاده می‌شوند.

اما او هشدار می‌دهد که روس‌ها به‌سرعت در حال تطبیق خود با این شکل جدید از جنگ هستند. او می‌گوید: «دو سال پیش، ما چندین گام از آن‌ها جلوتر بودیم. اکنون فقط یک گام جلوتر هستیم. هر کاری که انجام دهیم، آن‌ها بلافاصله یک سیستم مقابله طراحی می‌کنند. ما همچنان در نوآوری پیشرو هستیم، اما آن‌ها نیز محصولات خوبی دارند.»

نایم، که به پیشرفت‌های صنعت داخلی پهپاد امیدوار است، محتاطانه خوش‌بین است که اوکراین می‌تواند بدون آمریکا به جنگ ادامه دهد و «حتی پیروز شود»، اما این امر منوط به ادامه حمایت اروپا است.

اتحادیه اروپا، ۲۷ کشور عضو آن، بریتانیا و نروژ از فوریه ۲۰۲۲ تاکنون حدود ۶۲ میلیارد یورو کمک نظامی به کی‌یف ارائه کرده‌اند، رقمی تقریباً معادل کمک‌های آمریکا. طی هفته‌های اخیر، تعهدات مالی قابل‌توجهی برای سال ۲۰۲۵ مطرح شده است، از جمله ۴.۳ میلیارد یورو از سوی نروژ و ۱ میلیارد یورو از اسپانیا.

اما واقعیت این است که ذخایر تسلیحاتی و مهمات اروپا، پس از تهاجم گسترده روسیه، به‌سرعت تحلیل رفت و دولت‌های اروپایی در افزایش تولید نظامی کند عمل کرده‌اند. در شرایطی که سرنوشت کمک‌های آمریکا نامشخص است، برای بقای اوکراین در جنگ، اروپا باید سرعت عمل بیشتری نشان دهد.

یک مقام ارشد غربی می‌گوید: «متحدان به‌اندازه کافی سریع هزینه نمی‌کنند تا روند ظرفیت صنعتی را تغییر دهند.»

تولیدکنندگان مهمات در اروپا، با کمک یارانه‌های اتحادیه اروپا، خطوط تولید گلوله‌های توپخانه را گسترش داده‌اند و امسال باید قادر به تولید ۲ میلیون گلوله باشند. موشک‌ها و پهپادهای ساخت اوکراین تا حدی می‌توانند جایگزین موشک‌هایی مانند هایمارس شوند که اروپا تولید نمی‌کند. چندین کشور اروپایی به دنبال الگوبرداری از دانمارک هستند و قصد دارند تولیدکنندگان تسلیحات داخلی اوکراین را تأمین مالی کنند، چراکه این صنایع ظرفیت توسعه دارند اما با کمبود نقدینگی مواجه‌اند.

اما در زمینه پدافند هوایی، اوضاع نگران‌کننده‌تر است. اروپا توانایی جایگزینی یا تأمین مجدد سامانه‌های پاتریوت ساخت آمریکا را ندارد؛ سامانه‌هایی که می‌توانند موشک‌های بالستیک را سرنگون کنند. فرانسه نیز به دلیل کمبود سفارش، خطوط تولید سامانه معادل خود یعنی SAMP/T را به‌طور قابل‌توجهی گسترش نداده است. علاوه بر این، با وجود برخورداری از برخی هواپیماهای شناسایی و ماهواره‌های مستقل، نیروهای نظامی اروپایی همچنان به توانایی‌های پیشرفته اطلاعاتی و هدف‌گیری ایالات متحده وابسته‌اند.

برنامه‌های تسلیح مجدد سریع آلمان و دیگر کشورهای اروپایی و همچنین یک تسهیلات وام ۱۵۰ میلیارد یورویی اتحادیه اروپا می‌توانند در میان‌مدت به تجهیز اوکراین کمک کنند. رهبران اروپایی دلایل زیادی برای مسلح کردن اوکراین دارند، هم برای تقویت موضع این کشور در مذاکرات صلح و هم برای بازدارندگی در برابر تهاجمات احتمالی آینده روسیه.

بااین‌حال، برخی از رهبران اتحادیه اروپا نگرانند که دونالد ترامپ در صورت احساس اینکه افزایش حمایت نظامی اروپا از کی‌یف، مانع از توافق صلح مدنظر او می‌شود، آن‌ها را مجازات کند.

یک دیپلمات ارشد اروپایی می‌گوید: «کاملاً ممکن است که در مقطعی، آمریکایی‌ها به‌طور فعال با اقدامات ما مخالفت کنند.»

دولت ترامپ همچنین احتمالاً علیه ولودیمیر زلنسکی موضع خواهد گرفت، اگر او در برابر توافقی که رئیس‌جمهور آمریکا آن را غیرقابل‌قبول می‌داند، مقاومت کند. ترامپ قبلاً مشروعیت زلنسکی را زیر سؤال برده و او را دیکتاتور توصیف کرده است، روایتی که کرملین نیز ترویج می‌کند. او همچنین خواستار برگزاری انتخابات جدید در اوکراین شده است. برخی از متحدان ترامپ حتی پس از درگیری او با زلنسکی در کاخ سفید، خواهان استعفای رئیس‌جمهور اوکراین شده‌اند.

مقامات اوکراینی این اظهارات را بخشی از کارزار بی‌ثبات‌سازی الهام‌گرفته از مسکو می‌دانند که هدف آن ایجاد شکاف در جامعه اوکراین در یکی از حساس‌ترین مقاطع جنگ است.

اما پس از این درگیری، اوکراینی‌ها در حمایت از زلنسکی متحد شده‌اند و محبوبیت او که در طول جنگ به‌تدریج کاهش یافته بود، بار دیگر افزایش یافته است.

پاولو، امدادگر جنگی می‌گوید: «من به او رأی ندادم. اما تا زمانی که جنگ ادامه دارد، از او حمایت می‌کنم. ما در داخل کشور می‌توانیم به او بخندیم، اما این کار برای بیگانگان قابل‌قبول نیست.»

بااین‌حال، در محافل سیاسی کی‌یف، گمانه‌زنی‌هایی درباره مدت باقی‌مانده از ریاست‌جمهوری زلنسکی در حال شکل‌گیری است. یک مقام ارشد اوکراینی می‌گوید: «ما در پرده پایانی ریاست‌جمهوری زلنسکی هستیم. و همچنین در مرحله حساس جنگ.»

رقبای سیاسی که پس از درگیری زلنسکی با ترامپ، ظاهراً از او حمایت کردند، در پشت پرده برای انتخابات آینده آماده می‌شوند، ائتلاف‌هایی تشکیل می‌دهند و پیام‌های خود را برای جلب حمایت عمومی می‌فرستند.

برخی از سیاستمداران اپوزیسیون در حال برقراری ارتباط با تیم ترامپ و متحدان ماگای او در واشنگتن هستند.

تیمور تکاچنکو، فرماندار نظامی کی‌یف و از منصوبان زلنسکی، می‌گوید که همه در اوکراین خواهان انتخابات هستند، اما فقط پس از پایان جنگ. او می‌گوید: «بجنگ. پیروز شو. بعد انتخابات.»

یولیا کلیمنکو، نماینده اپوزیسیون، در حالی که به عملکرد دولت در مقابله با فساد در بخش‌هایی از نهادهای دولتی انتقاد دارد، می‌گوید برگزاری انتخابات تا پایان جنگ غیرممکن است. او به پیچیدگی‌های لجستیکی برگزاری یک رأی‌گیری اشاره می‌کند، آن هم در شرایطی که حدود ۷ میلیون اوکراینی کشور را ترک کرده‌اند و نزدیک به یک میلیون نفر در ارتش حضور دارند.

اما در پشت پرده، فضای سیاسی به‌شدت ملتهب شده است. زمانی که زلنسکی ماه گذشته تحریم‌هایی را علیه رقیب خود و رهبر اپوزیسیون، پترو پروشنکو اعمال کرد، این اقدام از سوی برخی احزاب اپوزیسیون به‌عنوان حرکتی سیاسی و انتقامجویانه تلقی شد.

ولودیمیر آریل، یکی از نزدیکان پروشنکو می‌گوید که زلنسکی برخلاف چرچیل، نتوانسته ملت را متحد کند.

او می‌گوید: «به‌صراحت باید گفت که زلنسکی یک رهبر واقعی نشده است. او نتوانسته خود را با چالش‌هایی که اوکراین امروز با آن مواجه است، وفق دهد. همچنان در رفتارهای داخلی و بین‌المللی‌اش خودخواه، خودشیفته و متکبر است.»

دولت ترامپ به‌صراحت تمایل خود را برای همکاری با یک رهبر جدید در اوکراین اعلام کرده است. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که والری زالوژنی، فرمانده سابق ارتش اوکراین و سفیر فعلی این کشور در لندن، در صورت رقابت با زلنسکی، با اختلاف زیاد پیروز خواهد شد.

اما زالوژنی ممکن است همان رئیس‌جمهوری نباشد که واشنگتن به دنبال آن است.

هفته گذشته، او در یک سخنرانی در اندیشکده چتم هاوس، دولت ترامپ را به تضعیف وحدت غرب متهم کرد و گفت: «ما می‌بینیم که نه‌تنها محور شرارت و روسیه در حال تلاش برای تغییر نظم جهانی هستند، بلکه ایالات متحده نیز سرانجام خود در حال نابودی این نظم است.»

بسیاری از اوکراینی‌ها به‌شدت خواهان پایان جنگ هستند، اما اعتماد کمی به مذاکرات مقدماتی بین مقامات اوکراینی و آمریکایی وجود دارد. فعلاً انتظار این است که جنگ ادامه پیدا کند.

مرژکو، نماینده پارلمان می‌گوید: «بله، هر روز و هر سال، جنگیدن سخت‌تر می‌شود. ما خسته‌ایم. اما بلافاصله به خودم می‌گویم که اگر تسلیم شوم، وضعیت بهتر نخواهد شد. و این درباره اوکراین نیز صادق است. اگر تسلیم شویم، شرایط بهتر نخواهد شد. بلکه بسیار بدتر خواهد شد.»