به گزارش اکوایران، در جریان یک حمله سرنوشت‌ساز اوکراین برای بازپس‌گیری قلمرو از روسیه در اواخر سپتامبر ۲۰۲۲، ایلان ماسک دستوری صادر کرد که ضدحمله را مختل و اعتماد کی‌یف به استارلینک، سرویس اینترنت ماهواره‌ای‌ای که میلیاردر آمریکایی در ابتدای جنگ برای حفظ ارتباطات میدانی ارتش اوکراین فراهم کرده بود، خدشه‌دار کرد.

بر اساس گفته‌های سه فرد آگاه از این ماجرا در گفتگو با رویترز، ، ماسک به یکی از مهندسان ارشد در دفتر کالیفرنیای شرکت اسپیس‌ایکس، که مالک استارلینک است، دستور داد پوشش‌دهی در مناطقی از جمله خرسون، منطقه‌ای راهبردی در شمال دریای سیاه که اوکراین در تلاش برای بازپس‌گیری آن بود، قطع شود.

به گفته یکی از این منابع، «ما باید این کار را انجام دهیم» جمله‌ای بود که مایکل نیکولز، مهندس استارلینک، هنگام دریافت این دستور به همکارانش گفت. کارکنان شرکت از این دستور تبعیت کردند و طبق گفته این سه منبع، دست‌کم صد پایانه استارلینک را غیرفعال کردند. سلول‌های شش‌ضلعی این پایانه‌ها در نقشه داخلی پوشش شرکت خاموش شدند. این اقدام بر مناطقی دیگر که روسیه تصرف کرده بود نیز تأثیر گذاشت، از جمله بخش‌هایی از استان دونتسک در شرق.

بر اساس اظهارات یک مقام نظامی اوکراینی، مشاور نیروهای مسلح، و دو فرد دیگر که در نزدیکی خطوط مقدم با قطع استارلینک مواجه شدند، پس از اجرای دستور ماسک، نیروهای اوکراینی ناگهان دچار قطع ارتباطات شدند. سربازان به‌وحشت افتادند، پهپادهایی که برای شناسایی نیروهای روسی به‌کار می‌رفتند از کار افتادند، و یگان‌های توپخانه دوربرد که برای هدف‌گیری به استارلینک وابسته بودند، در هدف‌زنی دچار مشکل شدند.

اوکراین1

در نتیجه، به گفته مقام نظامی اوکراینی و مشاور نظامی، نیروها نتوانستند مواضع روسیه در شهر بریسلاف در شرق خرسون را محاصره کنند. مقام نظامی در مصاحبه‌ای گفت: «محاصره به‌طور کامل متوقف شد. شکست خورد.»

در نهایت، ضدحمله اوکراین موفق شد بریسلاف، شهر خرسون و بخش‌هایی دیگر از قلمرو اشغالی روسیه را بازپس بگیرد. اما دستور ماسک، که پیشتر گزارش نشده بود، نخستین مورد شناخته‌شده‌ای است که در آن این میلیاردر شخصاً پوشش استارلینک را در میدان نبرد قطع می‌کند. به گفته یکی از سه منبع، این تصمیم برخی کارکنان استارلینک را شوکه کرد و عملاً خطوط مقدم جنگ را تغییر داد و به ماسک این امکان را داد که «نتیجه جنگ را در دستان خود بگیرد.»

این روایت با داستانی که ماسک پیش‌تر درباره نحوه مدیریت خدمات استارلینک در جریان جنگ اوکراین مطرح کرده بود، در تضاد است. حتی تا ماه مارس، او در پستی در شبکه اجتماعی‌اش (ایکس) نوشته بود: «ما هرگز چنین کاری نمی‌کنیم.»

ماسک و نیکولز به درخواست‌های خبرگزاری رویترز برای اظهارنظر پاسخ ندادند. سخنگوی اسپیس‌ایکس در ایمیلی اعلام کرد گزارش رویترز «نادرست» است و به پستی در شبکه اجتماعی ایکس در اوایل سال جاری اشاره کرد که در آن آمده بود: «استارلینک کاملاً متعهد به ارائه خدمات به اوکراین است.» این سخنگو مشخص نکرد که کدام بخش از گزارش نادرست است و به لیست مفصل سؤالات درباره این رویداد، نقش استارلینک در جنگ اوکراین یا سایر جزئیات مربوط به کسب‌وکار شرکت پاسخی نداد.

دفتر رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، و وزارت دفاع این کشور نیز به درخواست‌ها برای اظهارنظر پاسخ ندادند. استارلینک همچنان به اوکراین خدمات ارائه می‌دهد و ارتش اوکراین برای برخی ارتباطات به آن وابسته است. زلنسکی تا همین امسال نیز از ماسک بابت استارلینک به‌طور علنی قدردانی کرده بود.

مشخص نیست که دستور ماسک دقیقاً به چه دلیلی صادر شد، در چه زمانی داده شد، یا قطع خدمات دقیقاً چه مدت طول کشید. سه منبع آگاه از این دستور گفته‌اند که احتمالاً این تصمیم از نگرانی‌هایی ناشی می‌شد که ماسک بعداً ابراز کرده بود، مبنی بر اینکه پیشروی‌های اوکراین ممکن است باعث واکنش روسیه شود. یکی از آن‌ها گفت قطع خدمات در تاریخ ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲ رخ داد. دو نفر دیگر نیز گفتند که این اتفاق در همین حدود زمانی رخ داد، اما تاریخ دقیق را به‌خاطر نداشتند. یکی از کارکنان سابق کاخ سفید به رویترز گفت برخی از مقامات ارشد آمریکایی نیز نگرانی‌های ماسک درباره احتمال واکنش روسیه را داشتند.

دستور ایلان ماسک، نخستین نشانه‌ای بود از قدرتی که این سرمایه‌دار اکنون به‌واسطه استارلینک در حوزه ژئوپلیتیک و امنیت جهانی در اختیار دارد؛ سرویسی از اینترنت ماهواره‌ای با رشد سریع که در ابتدای این دهه تقریباً وجود خارجی نداشت و اکنون حتی در دورافتاده‌ترین مناطق جهان نیز ارتباط فراهم می‌کند.

حتی پیش از نقش کوتاه‌مدتش به‌عنوان حامی مالی و مشاور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، موفقیت استارلینک و اتصال بی‌رقیبی که در سراسر جهان ارائه می‌دهد، به ماسک نفوذ فزاینده‌ای در میان رهبران سیاسی، دولت‌ها و ارتش‌های جهان بخشیده بود.

نفوذ ایلان ماسک در امور نظامی، چه در واشنگتن و چه فراتر از آن از طریق تسلط استارلینک بر ارتباطات ماهواره‌ای و نفوذ اسپیس‌ایکس در پرتاب‌های فضایی، به سطحی رسیده که پیش‌تر فقط در اختیار دولت‌های حاکم بود؛ و این موضوع برخی نهادهای نظارتی و قانون‌گذاران را نگران کرده است.

مارثا لین فاکس، عضو مجلس اعیان بریتانیا، اوایل امسال در جریان یک مناظره گفت: «سلطه جهانی فعلی ایلان ماسک نمونه‌ای است از خطرات قدرت متمرکز در حوزه‌هایی که فاقد نظارت هستند.» این نماینده پارلمان، یک زن تاجر و عضو سابق هیئت مدیره توییتر است، همان شبکه اجتماعی‌ای که ماسک در سال ۲۰۲۲ خرید و آن را به «ایکس» تغییر نام داد.

لین فاکس درباره استارلینک گفت: «کنترل آن کاملاً در دستان ماسک است، و این یعنی امیال شخصی او تعیین می‌کند چه کسی به زیرساختی حیاتی دسترسی داشته باشد و چه کسی نه.»