به گزارش اکوایران، صحن علنی مجلس در روز گذشته بار دیگر صحنه جدال لفظی و واکنشهای تند نمایندگان درباره موضوع حجاب بود؛ موضوعی که در هفتههای اخیر کمتر در دستور کار رسمی بهارستان قرار داشت؛ اما با انتشار مصاحبه مسعود پزشکیان با فاکسنیوز و سخنان جنجالی محمدرضا باهنر درباره «حجاب اجباری»، دوباره به صدر اخبار سیاسی کشور بازگشت.
در حالی که فضای عمومی کشور پس از تحولات منطقهای و جنگ 12 روزه با اسرائیل به سمت مسائل دیپلماسی و اقتصادی متمایل شده بود، برخی نمایندگان اصولگرا با محوریت طیف تندرو، اینبار از تریبون مجلس برای حمله به دیدگاههای رئیسجمهوری و عضو باسابقه مجمع تشخیص استفاده کردند.
پزشکیان: اجبار نتیجه نمیدهد
مسعود پزشکیان در گفتوگویی که بهتازگی با شبکه فاکسنیوز انجام داد، اعلام کرد که «هیچ اعتقادی به اجبار در زمینه حجاب ندارد» و راهحل مسائل فرهنگی را در گفتوگو و اقناع میداند، نه در برخورد و تنبیه. او تأکید کرد که در ایران، اگرچه قوانین مرتبط با پوشش وجود دارد، اما برخوردها نسبت به گذشته تغییر کرده و «هیچکس به دلیل نوع پوشش بازداشت نمیشود».
این اظهارات که بهصورت گسترده در رسانههای بینالمللی بازتاب یافت، با واکنش شدید جناحهای اصولگرا روبهرو شد. بسیاری از منتقدان پزشیکان این سخنان را «تضعیف قانون حجاب و عفاف» تعبیر کردند.
باهنر و بحث «تغییر نرم پارادایمها»
اما این قضیه تنها معطوف به سخنان رئیسجمهوری نبود. بخش دیگری از آتش خشم تندروها در مجلس ناشی از سخنان محمدرضا باهنر، دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین در مناظره با علی شکوریراد، فعال سیاسی اصلاحطلب در رسانه «انتخاب» بود که با اشاره به توقف اجرای لایحه حجاب در شورای عالی امنیت ملی، گفت: «در حال حاضر هیچ الزام قانونی برای اجبار در حجاب وجود ندارد. پارادایمهای اجتماعی در جمهوری اسلامی بهصورت نرم در حال تغییر است.»
باهنر همچنین نسبت به تقسیمبندیهای سیاسی بر اساس «حزباللهی و ضدانقلاب» انتقاد کرد و گفت اکثریت مردم تنها به دنبال «زندگی آرام، معیشت بهتر و آیندهای قابل پیشبینی» هستند.
موجی از واکنشهای تند به باهنر
همین سخنان کافی بود تا موجی از انتقادها از سوی نمایندگان و رسانههای اصولگرا علیه او شکل بگیرد. کیهان در یادداشتی با امضای حسین شریعتمداری، استفاده از تعبیر «حجاب اجباری» را «ادبیات دشمن» دانست و نوشت: «اگر حجاب یک واجب شرعی و ضرورت قانونی است، چگونه میتوان از عدم اجبار سخن گفت؟»
مسعود تاتلاری، سخنگوی ستاد امر به معروف و نهی از منکر در واکنش به سخنان باهنر درباره حجاب نوشت: وقتی تمام سرمایه سیاسیتان با شعارهای حزباللهی بوده و حالا حزب اللهیها را «۱۰ درصد» میدانید، مصداق رفتار محافظهکارانه مذموم است. درباره قانون حجاب هم با مردم صادق باشید. نه شما سخنگوی نظامید و نه نظام حجاب را که حکم خدا هست کنار گذاشته است.
روز یکشنبه صحن مجلس نیز به صحنه حملات پیاپی علیه باهنر و پزشکیان بدل شد. نمایندگانی چون محمدتقی نقدعلی، مجتبی ذوالنوری، احمد راستینه و امیرحسین بانکیپور در تذکرات شفاهی و نطقهای خود، از این دو چهره بهعنوان افرادی یاد کردند که «با سخنان خود زمینه ترویج برهنگی را فراهم کردهاند».
نقدعلی با لحنی تند گفت: کسی که زمانی نایبرئیس همین مجلس بوده، حالا میگوید قانون حجاب بیاعتبار است. از خون شهیدان خجالت بکشید! ذوالنوری نیز هشدار داد: برای راضی نگه داشتن معدودی بیقید، نباید مؤمنان را از خود برانیم.
قم مخالف حجاب اجباری؟
سال گذشته نیز پس از خبر تایید لایحه عفاف و حجاب توسط شورای نگهبان موجی از واکنشها به این موضوع به راه افتاده بود.
پزشکیان در نخستین جلسه هیات پیگیری و نظارت بر اجرای قانون اساسی در آذر 1403 با انتقاد از برخورد سیلقهای با قانون گفت: برخوردهای سلیقهای و خودخواهانه ما باعث دلزده کردن مردم از دین و باورهای اعتقادی قبلی آنان خواهد شد. در بسیاری از موضوعات با مردم صادق نیستیم و به باورهای خود عمل نمیکنیم. رعایت حقوق انسانها میتواند گرهگشای همه مشکلات کشور باشد.
همچنین آیتالله محمد علی ایازی نیز در آبان سال گذشته در گفتوگو با «رویداد 24» اعلام کرد: تا جایی که من میدانم مراجع تقلید گشت ارشاد را امری فراتر از قانون و رفتاری که اصلا هیج مبنایی در فقه اسلامی ندارد، میدانند.
مکارم شیرازی خطاب به پزشکیان: حل مسئله حجاب بهصورت اجباری عملی نیست
ایازی در بخشی از این گفتوگو به صحبتهای آیتالله مکارم شیرازی درخصوص غیرعملی بودن حجاب اجباری اشاره کرد و گفت: آیتالله مکارم هم به همین نتیجه رسیده که طرحهایی که در مجلس به تصویب میرسد، جز این که هزینههای دولت را افزایش دهد، نتیجهای نمیدهد.
پس از دیدار 10 آبان 1403 رئیسجمهوری با مراجع تقلید، ویدئوی کوتاهی وایرال شد که در آن مکارم شیرازی خطاب به پزشکیان گفت: «در مساله حجاب، به صورت اجباری، نه عملی هست و نه صحیح. حجاب هم باید به یک صورت عادلانهای حل شود.»
این اظهارنظر از آن جهت که از جانب مکارم شیرازی، مرجع تقلید و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم مطرح شده، حائز اهمیت است. خبری که لابلای اخبار متنوع از دیدارهای پزشکیان با علمای قم، شاید آنطور که باید به آن پرداخته نشد و پس از گذشت 6 روز در گفتوگوی ایازی با «رویداد 24» بار دیگر مطرح شد.
ایران قبل و بعد از شهریور ۱۴۰۱
با خبر درگذشت مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد، ایران وارد دورهای طولانی از اعتراضات شد. پس از آن برای مدتی دیگر خبری از گشت ارشاد نبود. اما در اواخر دولت قبل دوباره گشت ارشاد به خیابانها برگشت. همزمان گروهی نیز به دنبال تصویب قانونی برای برخورد با بیحجابی بودند.
حال دولتی سر کار آمده که با گشت ارشاد مخالف است و مانع از ادامه آن شد، اما نهتنها دولت در مقابل قانونی قرار گرفت که با شعارهایش و مطالبه پایه رای خودش در تضاد بود که به گمان بسیاری، جامعه ایران نیز جامعه قبل از ۱۴۰۱ نیست.
شاید بیان پورمحمدی -کاندید ریاستجمهوری انتخابات 1403- این نکته را مختصر و مفید شرح داده باشد: «با ستیز نمیتوان با مردم برخورد کرد. در بحث حجاب هی کشیدیم و کشیدیم تا پاره شد! بسیاری حسرت حجاب قبل از تحولات ۱۴۰۱ را میکشند.»
نزاع تازه بر سر حجاب، بازتابی از شکاف عمیقتری در سیاست ایران است؛ شکافی میان دو نگاه به حکمرانی فرهنگی: یکی بر پایه الزام و کنترل، و دیگری بر محور اقناع و تغییر تدریجی.
سخنان باهنر و پزشکیان شاید از دو زاویه متفاوت مطرح شده باشند، اما هر دو به پرسشی واحد اشاره دارند: در جامعه امروز ایران، مرز میان الزام دینی و انتخاب اجتماعی کجاست؟
