سهم مالیات ها از کیک اقتصاد ایران؛ کمتر از 4 درصد

به گزارش اکوایران کل درآمد های مالیاتی دولت در 9 ماه نخست سال گذشته 348 هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین تولید ناخالص اسمی کشور در همین بازه زمانی 9 هزار 262 هزار میلیارد تومان برآورد شده، بر این اساس سهم درآمد های مالیاتی از حجم اقتصاد ایران در سه فصل ابتدایی سال گذشته 3.7 درصد بوده است. محاسبات نشان می دهد این سهم در بازه زمانی مشابه در سال 1400 حدود 3.5 درصد بوده است. علی رغم اینکه این شاخص در سال گذشته نسبت به سال های میانی دهه 90 بسیار پایین تر است اما نسبت به سال 1400 کمی بالاتر رفته است.

نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی یکی از مهم ترین معیار های ارزیابی نظام مالیاتی در یک کشور است. تقریبا در تمامی کشور های توسعه یافته این شاخص به دو رقمی بوده، حتی در کشور هایی که به دولت رفاه مشهور هستند و سیاست های باز توزیع درآمدی را در راستای کار خود قرار داده اند، این سهم به 40 تا 50 درصد رسیده است. عموما کشور هایی که درای منابع طبیعی فراوان مانند نفت هستند، به دلیل درآمد های سرشاری که نصیب دولت ها می شود، سهم مالیات ها از کیک اقتصاد پایین است که ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.

فراز و فرود سهم مالیات از کیک اقتصاد ایران

نسبت درآمد مالیاتی به تولید ناخالص داخلی ایران در سال 92 حدود 4.5 درصد بوده است، از این سال به بعد روندی صعودی در این شاخص ایجاد شد تا جایی که در سال 94 این شاخص به 6.5 درصد هم رسید. به عبارت دیگر با روی کار آمدن دولت حسن روحانی این نسبت در اقتصاد کشور روندی صعودی به خود گرفت این روند صعودی ادامه یافت تا بالاترین نسبت درآمد مالیاتی  به تولید ناخالص داخلی در دهه گذشته به سال 95 تعلق گیرد، در این سال نسبت 6.8 درصد به ثبت رسید. در سال 96 نیز این شاخص در حدود همین اعداد باقی ماند، این امر نشان می دهد توافق برجام در بالا رفتن نسبت درآمد مالیاتی به کل حجم اقتصاد اثر گذار بوده است. این شاخص در سال های مذکور در حالی بالا بوده که تولید ناخالص داخلی نیز به عنوان مخرج کسر این تسبت به دلیل رشد های اقتصادی بالا به شکل چشمگیری بزرگ شده بود، اینکه این نسبت با وجود بزرگ تر شدن حجم اقتصاد بالاتر رفته است نشان از درآمد های مالیاتی مناسب و همچنین کشش پذیری اقتصاد ایران برای این میزان مالیات در آن دوران دارد.

از سال 97 با شروع دور جدید تحریم ها و خروج آمریکا از برجام، حجم اقتصاد ایران وارد روند نزولی شد و رشد اقتصادی اعدای منفی را به ثبت رسانید. همراه با این موضوع نسبت درآمد مالیاتی به تولید ناخلص داخلی نیز کاهش یافت و در سال 97 به 4.9 درصد رسید. رشد منفی در سال 98 نیز تکرار شد و این نسبت نیز بار دیگر کاهش یافت. با وجود اینکه تولید ناخالص کاهش یافته و این نسبت نیز کاهش یافته، گویای این مسئله است بخش تولید اقتصاد در مواقع رکود و رشد منفی بیش از کل اقتصاد که است، در زمانی که اقتصاد با رشد منفی رو به روست بخش های درآمدی و تولید نیز با شدن بیشتری با کاهش درآمد و سود مواجه می شوند و از همین رو کاهشی که در درآمد های مالیاتی ددولت رخ می دهد بیش از کاهش در کل اقتصاد است. به همین علت در سال های مذکور که تولید ناخالص داخلی کوچک تر شده نسبت درآمد مالیاتی به ان نیز کمتر شده است. به بیان دیگر زمانی که اقتصاد در مقیاس کلی کوچک می شود، بخش هدف مالیاتی دولت با سرعت بیشتری وارد رکود می شود.