فرصتی که از دست رفت؛ آفت خشکسالی بر سر کشاورزی

به گزارش اکوایران، کشاورزی یکی از بخش‌های استراتژیک اقتصاد است که مستقیما با امنیت غذایی خانوارهای کشور ارتباط دارد. رشد اقتصادی بخش کشاورزی از سال 1400 فصل به فصل منفی بوده و این بخش مدام در حال کوچک‌شدن است. به طوری‌که هم‌اکنون سطح تولیدات کشاورزی به مراتب کمتر از سطح این تولیدات در سال 1399 است. علت مقایسه حجم تولید این بخش با سال 99 این است که در طول 19 سال گذشته، بالاترین سطح تولیدات بخش کشاورزی در سال 1399 به ثبت رسیده است.

اکوایران در این گزارش بررسی کرده که اگر از انتهای سال 1402، بخش کشاورزی با میانگین رشد تولیدات در سال 1399 رشد کند، چند سال زمان می‌برد تا سطح تولیدات دوباره به سطح سال 1399 برسد.

برآورد تولیدات کشاورزی در 3 سال پیش رو

سطح تولیدات بخش کشاورزی از سال 1390 وارد یک روند افزایشی شد و سال به سال بالاتر رفت، اما از سال 1396 شتاب این افزایش تولید کم شد و در سال 1397 تولیدات کشاورزی نسبت به سال قبل کاهش یافت. البته این وضعیت پایدار نبود و از سال بعد دوباره تولیدات کشاورزی رو به افزایش گذاشت به طوری که از 45 هزار میلیارد تومان در سال 1397 به 53 هزار میلیارد تومان در سال 1399 رسید. این حجم تولید،‌ بالاترین سطح از سال 1386 تا کنون بوده است.

در حالی که انتظار می‌رفت روند افزایشی بلندمدت دهه 90، در دهه 1400 نیز ادامه یابد، تولیدات بخش کشاورزی از ابتدای سال 1400 رو به کاهش گذاشت. سطح تولید ابتدا در سال 1400 به 51 هزار میلیارد تومان رسید و بعد در سه ماهه ابتدایی سال 1402، روی سکوی 48 هزار میلیارد تومان توقف کرد؛ سطحی که به مراتب پایین‌تر از رکورد سال 99 است.

در سال 99، میانگین رشد اقتصادی بخش کشاورزی 4.2 درصد بود. اگر از زمستان سال گذشته، رشد منفی بخش کشاورزی متوقف شود و با 4.2 درصد به رشد خود ادامه دهد، چند سال طول می‌کشد تا سطح تولیدات کشاورزی به سطح سال 1399 برسد؟

محاسبات صورت گرفته حاکی از آن است که در صورت شروع رشد 4.2 درصدی بخش کشاورزی، تا سال 1404 طول می‌کشد که تولیدات کشاورزی نزدیک به سال 99 شود و در نهایت، در سال 1405 این تولیدات از سال 99 فراتر می‌رود.

به بیان دقیق‌تر، درصورت رشد 4.2 درصدی، تولیدات کشاورزی در سال 1404 به 52 هزار میلیارد تومان و در سال 1405 به 54 هزار میلیارد تومان خواهد رسید.

البته باید توجه داشت که خارج ‌شدن رشد اقتصادی کشاورزی از محدوده منفی و جهش آن به بالای چهار درصد شرایطی نیاز دارد که هم‌اکنون در اقتصاد ایران مشاهده نمی‌شود. برای مثال، از سال 1400 بارش باران به شکل قابل توجهی کاهش یافته و احتمال وقوع خشکسالی فصل به  فصل منجر به کاهش تولیدات شده است. خروج نیروی کار این بخش نیز یکی دیگر از چالش‌های بخش کشاورزی است که تا برطرف نشود، جهش رشد این بخش به بالای چهار درصد در حال حاضر بعید به نظر می‌رسد.