به گزارش اکوایران ؛ نرخ تورم در پایان سال ۱۴۰۲ در مناطق شهری استان گلستان حدود ۴۱ درصد گزارش شده که این استان را در زمره استان‌های دارای تورم بالا قرار داده است. همچنین، ضریب جینی در گلستان با ۴۰ درصد، نشان‌دهنده سطح بالای نابرابری در این استان نسبت به میانگین کشوری است؛ از این رو، گلستان در میان سایر استان‌ها شرایط نامساعدی دارد. در مقابل، استان‌هایی مانند سمنان از نظر تورم، جزو استان‌هایی با نرخ پایین‌تر هستند و همچنین ضریب جینی پایین در این استان نشان‌دهنده سطح کمتری از نابرابری است.

محاسبات نشان می‌دهد تنها یک استان از نظر نرخ تورم و نابرابری نسبت به سایر استان‌ها در بدترین وضعیت قرار دارند. در مقابل در مناطق شهری ۷ استان از ۳۱ استان کشور وضعیت مناسبی در دو شاخص نرخ تورم و نابرابری نسبت به سایر استان‌ ها مشاهده شده‌است. همچنین ۲۳ استان‌ کشور نیز در یک شاخص وضعیت خوب و در شاخصی دیگر وضعیت نامناسبی دارند.

ضریب جینی و نرخ تورم چه چیزی را نشان می‌دهند؟

ضریب جینی یک شاخص پرکاربرد برای سنجش نابرابری اقتصادی است که نگاهی دقیق به توزیع درآمد یا ثروت در جامعه دارد. این ضریب عددی بین ۰ و ۱ را به خود می‌گیرد؛ عدد ۰ به معنی توزیع کاملاً برابر (همه به یک اندازه درآمد دارند) و عدد ۱ به معنی نابرابری مطلق (تمام درآمد در دست یک دهک) است. ضریب جینی درک بهتری از فاصله طبقاتی می‌دهد و با استفاده از آن می‌توان روندهای نابرابری را در گذر زمان و بین کشورها و حتی استان های کشور مقایسه کرد.

نرخ تورم، نشان می‌دهد قیمت کالاها و خدمات در گذر زمان چقدر بالا می‌رود. این نرخ به زبان ساده می‌گوید که برای تهیه سبد مشخصی از کال‌ا ها و خدمات نسبت به سال گذشته چقدر بیشتر باید هزینه کنیم؟

نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که در اقتصاد، صاحب‌نظران ایرانی در مورد وجود رابطه مستقیم بین ضریب جینی و نرخ تورم متفق‌الرأی نیستند. برخی معتقدند که افزایش یا کاهش نرخ تورم تأثیری بر تغییرات ضریب جینی ندارد و همچنین نوسانات ضریب جینی نیز بر نرخ تورم اثرگذار نیست، در حالی که برخی دیگر به وجود ارتباط میان این دو شاخص باور دارند. بر همین اساس، این گزارش تنها به بررسی وضعیت استان‌های ایران از نظر دو شاخص ضریب جینی و نرخ تورم پرداخته و شرایط هر استان را در این دو شاخص به‌طور جداگانه ارزیابی می‌کند.

ضریب جینی و تورم استان‌ های ایران در کنار یکدیگر

جهت تحلیل دقیق‌تر، اگر استان‌های کشور از نظر شاخص نابرابری و نرخ تورم به چهار دسته تقسیم شوند، هر استان بر اساس نرخ تورم و ضریب جینی مربوط به خود در مناطق شهری در یکی از این دسته‌ها قرار می‌گیرد. در این مقایسه، وضعیت هر استان نسبت به میانگین نرخ تورم و ضریب جینی کشور بررسی می‌شود. در بهترین حالت، این طیف شامل استان‌هایی است که نابرابری پایین و تورم پایین دارند، و در بدترین حالت، استان‌هایی با نابرابری بالا و تورم بالا قرار می‌گیرند. سایر استان‌ها در حد فاصل این دو حالت قرار دارند؛ به‌طوری‌که یا نابرابری پایین و تورم بالا را تجربه کرده‌اند یا نابرابری بالا و تورم پایین را.

آخرین آمارها نشان می‌دهد که ضریب جینی در کل کشور در پایان  سال 1402 افزایش یافته است. این ضریب در مناطق شهری بالا رفته در حالی که در مناطق روستایی کاهش یافته است. به عبارت ساده‌تر ، وضعیت برابری و عدالت در مناطق شهری کشور نسبت به سال گذشته وخیم تر شده‌است و شاهد نابرابری بیشتری در بین مناطق شهری استان ها هستیم. همچنین در سمت دیگر مهم‌ترین شاخص اقتصادی یعنی تورم در همین مناطق کشور نسبت به سال قبل افزایش یافته و تهیه کالا و خدمات را نسبت به سال ۱۴۰۱ سخت‌تر کرده‌است.

بر اساس این آمار شاخص ترین استان  در تورم بالا و نابرابری بالا، گلستان  است. همچنین استان سمنان شاخص‌ترین استان در وضعیت تورم پایین و نابرابری پایین  در ایران است. در ادامه  هچنین می‌توان مشاهده کرد استان یزد تورم  بالا و نابرابری کم و استان سیستان و بلوچستان  تورم کم و نابرابری بالا را در سال گذشته تجربه کرده‌است.

030829

سمت چپ مختصات تورم و نابرابری با نابرابری کمتر

داده‌های به‌دست‌آمده از مرکز آمار نشان می‌دهد که بیش از نیمی از استان‌های کشور در پایان سال ۱۴۰۲ در وضعیتی قرار داشتند که تورم آن‌ها نسبت به میانگین کشوری بالاتر بود و در عین حال نابرابری کمتری را تجربه کرده‌اند. به عبارت دقیق‌تر، ۲۱ استان از استان‌های کشور که شامل مواردی مثل کرمان، خراسان جنوبی، البرز، کهگیلویه و بویراحمد ، همدان ، خراسان رضوی و تعدادی دیگر از استان‌ها می‌شود، نرخ تورم در این ۲۱ استان بالا‌تر از میانگین تورم کشوری (حدود ۴۱ درصد) گزاش شده‌ و همچنین ضریب جینی در این استان ها پایین‌تر از میانگین کشوری (حدود ۳۹ درصد) بوده است.

۲۳ درصد از استان‌های کشور (۷ استان کشور)نیز تورم پایین و نابرابری پایین تری را نسبت به میانگین کشوری تجربه کرده‌اند. استان‌های اردبیل،فارس،مازدران ، زنجان ، خوزستان ، بوشهر و سمنان  در همین گروه قرار گرفته‌اند. در این استان‌ها، نرخ تورم  بین ۳۵ تا ۴۱ درصد در پایان  سال گزارش شده‌ است. ضریب جینی نیز مانند گروه قبلی سطحی بین 25 تا 3۹ درصد را شاهد بوده است.

سمت راست مختصات تورم و نابرابری با نابرابری بیشتر

در سمت دیگر این صفحه مختصات، دو وضعیت دیگر نیز قابل مشاهده است. بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد که تنها یک استان نامطلوب‌ترین وضعیت را از نظر نرخ تورم و نابرابری تجربه کرده‌است. در استان گلستان که نامطلوب ترین استان کشور گزارش شده‌است، نرخ تورم تقریبا به طور میانگین حدود ۴۲ درصد و ضریب جینی به عنوان شاخص نابرابری حدود ۴۰ درصد است. در مقابل، در آخرین گروه از استان‌ها دو استان تهران و سیستان و بلوچستان  به عنوان برخورد‌دارترین و محروم‌ترین استان ها در مقابل هم قرار گرفته‌اند که در این دو استان شاهد نرخ تورم پایین و  نابرابری بالا هستیم. این مسئله خصوصا در استان سیستان و بلوچستان قابل مشاهده است. از آنجایی که در چند سال گذشته تورم غالبا از سمت کالاهای غیر خوراکی بوده است و استان سیستان و بلوچستان به عنوان محروم‌ترین استان کشور و محدود بودن سبد کالایی این استان به کالا‌های خوراکی ، اثر تورم در این استان کمتر دیده‌می‌شود.

در نهایت، می‌توان نتیجه گرفت که در سال گذشته، استان‌های کشور ترکیب‌های متفاوتی از نرخ تورم و نابرابری را تجربه کرده‌اند. به‌عنوان نمونه، برخی استان‌ها با تورم بسیار بالا و نابرابری زیاد و برخی دیگر با تورم پایین و نابرابری اندک روبه‌رو بوده‌اند. بنابراین، به نظر می‌رسد تورم و نابرابری لزوماً ارتباط یک‌به‌یک و مستقیمی با یکدیگر ندارند.