آغاز جنگ قیمت‌ها؛ چگونه جنگ اوکراین راه نجات اقتصاد ایران را به چالش می‌کشد؟

به گزارش اکوایران، جنگ در اوکراین، علاوه بر ایجاد پیامدهای ژئوپلیتیکی، باعث برزو بحران در بازارهای انرژی و افزایش شدید قیمت‌ها شده است. با این حال تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه، از وجهی دیگر بازار انرژی ایران را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است. نادین ابراهیم، تحلیل‌گر سی‌ان‌ان، با انتشار گزارش با عنوان «جنگ اوکراین آخرین راه نجات اقتصادی ایران را تهدید می‌کند» این موضوع را مورد بررسی قرار داده است.

تلاش برای تحریم نفت روسیه

اتحادیه اروپا قصد دارد در تحریم نفت روسیه به ایالات متحده و بریتانیا بپیوندد. دیپلمات‌های اروپایی در تلاشند تا برای توقف واردات نفت روسیه  از سوی اتحادیه به توافق برسند و ممکن است چنین توافقی در نشست رهبران این اتحادیه در 30 می در بروکسل امضا شود. اگر چنین توافقی حاصل شود، روسیه از بزرگ‌ترین بازار نفت خود محروم خواهد شد.

آغاز جنگ قیمت‌ها

برای ایران که پیش از این صادراتش تحت تحریم قرار داشت، این بدان معناست که بازار نفتش دچار چالش خواهد شد. در این شرایط خریداران گزینه‌های بیش‌تری خواهند داشت و به طور بالقوه جنگ قیمتی را بین تولیدکنندگانی آغاز می‌کنند که تعداد کمی از آ‌ن‌ها می خواهند در تولید نفت خام‌شان تغییری ایجاد شود. روسیه پس از عربستان سعودی دومین صادرکننده بزرگ نفت جهان است.

اما این اقدام همچنین ممکن است ضرورت احیای برجام را بیش از پیش برای تهران ضروری می‌سازد. احیای این توافق تحریم‌ها علیه تهران را لغو می‌کند و نفت ایران را به روی بازار جهانی باز می‌کند.

چنگ به بازار ایران

چین در دو سال گذشته خریدار شماره یک نفت ایران بوده است، اما روسیه ممکن است از قبل شروع به چنگ زدن به این بازار کرده باشد. کارشناسان می‌گویند از زمان آغاز حمله روسیه به اوکراین در فوریه، همراه با افزایش صادرات روسیه به چین، صادرات نفت خام ایران به چین کاهش یافته است.

بر اساس گزارش مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک، از زمان آغاز جنگ اوکراین، چین بیش از 7 میلیارد یورو (7.5 میلیارد دلار) سوخت فسیلی روسیه از خریداری کرده که بیش‌تر آن نفت خام بوده است. در همین حال، تحلیل‌گران می گویند که فروش ایران به چین بیش از یک چهارم کاهش یافته است.

کاهش صادرات قابل توجه

به گفته امیر هنجنی، عضو غیرمقیم مؤسسه کوئینسی: «من فکر می‌کنم در حال حاضر تولید ایران حدود یک چهارم و در راه سوم شدن است. از آن‌جایی که خریداران چینی کم‌تر خرید کرده و تقاضای تخفیف بیش‌تر می‌کنند و بدین ترتیب ممکن است ایران درآمدهای ارزی حیاتی خود را از دست بدهد».

به گفته کارشناسان، روسیه به چین بشکه‌های ارزان‌تر و نفت باکیفیت‌تر را عرضه خطر و هنوز هیچ یک از تحریم‌های ثانویه ایالات متحده را شامل نمی‌شود. این موضوع برخی در ایران را در بحبوحه نگرانی ها در مورد جنگ قیمتی نگران کرده است.

به گفته هنجنی: «در حال حاضر تنها راه نجات اقتصاد ایران فروش نفت خام به چین است. در واقع خریدهای چین بوده که ایران را سرپا نگه داشته است». این ماه، جواد اوجی، وزیر نفت ایران، گفت که ایران نفت خود را به «قیمت خوب» می فروشد و «بازارهای جدیدی شناسایی شده‌اند».

ضروری‌تر شدن احیای برجام

حمید حسینی، عضو هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران گفته: «دولت باید بداند که صادرات نفت ایران به چین ممکن است با ورود روسیه به این بازار آسیب ببیند«. وی با بیان این‌که می‌توانیم بگوییم بالاخره روسیه سهم ما را گرفته، گفت: «این وضعیت بهترین فرصت را برای احیای توافق هسته‌ای 2015 فراهم می‌کند».

گفتگوهای ایران و قدرت های جهانی با هدف احیای این توافق از ماه مارس متوقف شده است. آخرین مسئله مورد اختلاف، تقاضای ایران مبنی بر حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی از سوی ایالات متحده است.

روسیه و ایران که اغلب در مسائل بین المللی هم‌سو هستند، اکنون خود را در یک رقابت می‌بینند. مسکو در ماه مارس در مقام یک مانع در برابر حصول توافق هسته‌ای ظاهر شد و خواستار ضمانت‌های کتبی از سوی ایالات متحده شد مبنی بر این‌که تحریم‌های غرب علیه مسکو، مانع مراوداتش با ایران نخواهد شد.

به گفته هنجنی: «آنها [ایران] گزینه‌هایی دارند که بهترین گزینه پیوستن به [توافق هسته ای] است». با این حال به اعتقاد ابی راجندران، مدیر تحقیقات شرکت اطلاعات انرژی اینتلجنس، با اشاره به بازار بزرگ نفت آسیا معتقدست که افزایش صادرات نفت روسیه به چین هنوز شرایط توافق را به شکل معناداری تغییر نمی‌دهد. با این حال او گفت: «محدودیت‌هایی برای میزان مصرف این خریداران وجود دارد» و افزود که قرنطینه فعلی در چین پس از افزایش موارد کووید-19 ممکن است بر تقاضا تأثیر بگذارد.