به گزارش اکوایران، شاخص تولید صنعتی در خرداد و تیر ۱۴۰۴، پس از دو ماه افت پیاپی سرانجام در مردادماه نشانههایی از بازگشت آرام تولید را به نمایش گذاشت. طبق دادهها، شاخص تولید نسبت به مرداد سال گذشته ۱.۹ درصد افزایش یافته است.
با این حال، نگاهی دقیقتر به جزئیات آمار نشان میدهد که بهبود مرداد، هنوز شکننده و ناپایدار است. در حالیکه تعدادی از صنایع توانستهاند نفس تازهای بکشند، بسیاری دیگر همچنان با چالشهایی ساختاری مانند ضعف تقاضای بازار، محدودیتهای تولید و انبارهای انباشته از محصولات فروشنرفته روبهرو هستند.
در چنین شرایطی، تحلیل همزمان رشد تولید و تغییرات موجودی انبار محصولات نهایی، میتواند تصویر دقیقتری از وضعیت عرضه و تقاضا در صنایع ارائه دهد. در شرایطی که بازار با ضعف تقاضا روبهروست، معمولاً افزایش تولید با رشد موجودی انبار همراه میشود؛ یعنی کالا تولید میشود اما خریداری برایش نیست. اما اگر تولید کاهش یابد و همزمان موجودی انبار هم کم شود، این نشانهای از وجود موانع در سمت عرضه، مثل قطعی برق یا گاز است و نه افت تقاضا.
آمار مرداد ۱۴۰۴ چه چیزی را برملا کرده؟
نگاهی به روند ماههای گذشته نشان میدهد که در بیشتر موارد، کاهش تولید با افزایش موجودی انبار همراه بوده و این یعنی بازار، ظرفیت جذب محصولات را ندارد. بهویژه در سهماهه منتهی به مرداد ۱۴۰۴، اگرچه رشد تولید در اغلب صنایع منفی بوده، اما موجودی انبارها بیشتر شدهاند؛که نشانهای روشن از رکود تقاضا است.
در نهایت، دادهها نشان میدهند که اگرچه در مرداد رشد تولید اندکی مثبت شده، اما بازار هنوز برای جذب این محصولات آمادگی ندارد. بنابراین، بهبود فعلی احتمالاً پایدار نخواهد بود مگر آنکه سیاستهای حمایتی تقاضا را هم در کنار تولید تقویت کنند. بر همین اساس، صنایع را میتوان به چهار گروه تقسیم کرد:
1. تولید رو به رشد، انبار رو به کاهش
در این دسته، تقاضا آنقدر قوی بوده که حتی با رشد تولید، انبارها سبکتر شدهاند، بازار تشنه است و محصولات را به سرعت جذب میکند. مانند آن چیزی که در صنعت غذایی رخ داده است.
2. تولید رو به رشد، انبار هم رو به افزایش
در صنعت دارویی تولید افزایش یافته، اما فروش به اندازه کافی رشد نکرده و همین باعث شده انبارها پر شوند. البته ممکن است شرکتها بهصورت عمدی و برای آمادگی در برابر شرایط بحرانی آینده، دارو ذخیره کرده باشند. بنابراین، این وضعیت شاید بخشی از یک برنامهریزی و اقدام احتیاطی باشد.
3. تولید رو به کاهش، انبار هم رو به کاهش
در صنایع شیمیایی و خودروسازی تقاضا همچنان زنده و فروش ادامه دارد. اما تولید عقب مانده، احتمالاً بهخاطر مشکلاتی از سمت تأمین یا محدودیتهای زیرساختی. بازار همچنان حاضر است بخرد، اما کارخانهها به هر دلیلی نمیتوانند بسازند.
4. تولید رو به کاهش، انبار رو به افزایش
در بخش فلزات اساسی و کانی های غیرفلزی، واضحترین تصویر را می بینیم در این بخش نه تولید توان دارد، نه بازار رمقی برای خرید. محصولاتی تولید شدهاند که کسی برایشان صف نکشیده و نتیجه، انبارهاییست که هر روز سنگینتر میشوند. اینجا با یک رکود جدی مواجه هستیم.
پس میتوان گفت که آن رشد مثبت مرداد، هنوز نشانهای قطعی از خروج از رکود نیست. اگر بازار توان جذب نداشته باشد، حتی افزایش تولید هم دردی را دوا نمیکند؛ بلکه فقط کالاهای رویهمانباشته را بیشتر و رکود را عمیق تر میکند .
برای خروج از این وضعیت، تنها افزایش تولید کافی نیست؛ بازار هم باید جان بگیرد.سیاستهایی که فقط از کارخانهها حمایت کنند، بدون توجه به تحریک تقاضا، راه به جایی نمیبرند.
در این میان، صادرات هم نقش مهمی بازی میکند. بسیاری از صنایع بزرگ ایران، بخشی از فروش خود را به بازارهای جهانی وابسته کردهاند. اما آیا این بازارها هنوز مشتاق محصولات ایرانی هستند؟
نگاهی به عملکرد صادراتی شرکتهای بورسی در مرداد ۱۴۰۴، پاسخ مشخصی دارد، ارزش فروش صادراتی نسبت به مرداد سال قبل، ۱.۴ درصد کاهش یافته. این در حالیست که در سهماهه منتهی به تیر، صادرات رشد مثبتی داشت. بهنظر میرسد که بازار جهانی هم دیگر مثل قبل عطش ندارد.
البته همه صنایع در یک وضعیت نیستند. فرآوردههای نفتی، در مرداد عملکرد درخشانی داشتند و بیشترین رشد صادرات را ثبت کردند. اما از آن طرف، صنعت فلزات اساسی بیشترین افت را در ارزش صادرات تجربه کرد. شاید همین موضوع یکی از دلایل اصلی رکود در این بخش هم باشد.
