مقایسه درآمد سه دولت از نفت

نفت؛ مایعی که همیشه از آن صحبت شده و این روزها بیشتر از هر زمان دیگری توجه‌ها به آن گره‌خورده است. عده‌ای آن را بلای جان دولت‌ها در ایران می‌خوانند و عده‌ای دیگر آن را منبع درآمدی پایدار و همیشگی برای کشور معرفی می‌کنند. نفت، هرچه که هست و هر ویژگی‌ای که دارد، باعث شده است که در دوره‌های مختلف نگاه دولت‌ها به آن متفاوت باشد و البته از درآمدهای آن در جهت منافع خود یا کشور استفاده کنند؛ اما آیا می‌توان تفاوت درآمدهای دولت‌های اصلاحات، رایحه خوش‌خدمت و تدبیر و امید را مورد مقایسه قرار داد؟

میثم شریفی‌نیا، کارشناس انرژی در این قسمت از برنامه «فرآیند» کارنامه این سه دولت را در کنار هم می‌گذارد و آن‌ها را از این نظر مورد مقایسه قرار می‌دهد. به گفته او این دولت‌ها در فرآیندهای درآمدی با یکدیگر شرایط متفاوتی داشته‌اند؛ در هر سه دولت تحریم وجود داشته و تولیدشان هم مشابه بوده است. اما نکته ای که باعث تفاوت می‌شود توزیع درآمدها است. به گفته شریفی‌نیا، از جهت توزیع درآمدهای نفتی، دولت اول محمود احمدی‌نژاد و تقریباً دولت دوم او در دو سال اول و سال سوم، بی‌سابقه‌ترین درآمد نفتی تاریخ نفت ایران را داشته‌اند. دولت اصلاحات درآمدی حول‌وحوش تقریباً ۱۳۰ میلیارد دلار در طول دوران هشت‌ساله خود داشته و درنهایت دولت حسن روحانی تا به امروز حدود ۲۰۷ میلیارد دلار درآمد داشته و پیش‌بینی می‌شود میزان این درآمد تا پایان دوره هشت‌ساله دولت روحانی با توجه به شرایط تحریم‌ها به عدد ۳۵۰ میلیارد دلار برسد.

آیا رقم درآمد دولت محمود احمدی‌نژاد از نفت قابل باور است؟ شریفی در پاسخ به این سؤال می‌گوید که باید توجه داشت که مدل اطلاع‌رسانی در دولت او متفاوت با سایر دولت‌ها بود اما تخمین کارشناسان حول‌وحوش ۷۸۰ میلیارد دلار بوده، اما ادعای دولت حدود ۶۸۰ میلیارد دلار است.

عدم تأثیرگذاری دولت‌ها در فرآیند جهانی‌شدن

دولت محمود احمدی دو فرایند را طی کرده است، اول اینکه با توجه به حجم عددی، بیشترین وابستگی را به نفت داشته و دوم اینکه کسری بودجه غیرنفتی‌اش را از منابع نفتی تأمین کرده و می‌توانیم بگوییم دولت احمدی‌نژاد بیش از ۹۲۰ درصد وابستگی به درآمدهای نفتی داشته است. البته کارشناسان معتقدند اتفاق چشم‌گیری با توجه به حجم درآمدی دولت در این دوره صورت نگرفته است که پاسخ به چرایی این موضوع را می‌توانید در این قسمت از برنامه «فرآیند» ببینید.

به گفته کارشناس این برنامه نگاه سیاسی حاکم بر درآمدهای نفتی می‌تواند دو تابع آن را تشکیل دهد؛ اولین تابع نگاه کارشناسی برای تولید زیرساخت‌ها در نسل آینده است. دومین نگاه هم یک نگاه پوپولیستی گذرا برای جذب رأی و مخاطب است. به گفته شریفی‌نیا در این برنامه، در دولت محمود احمدی‌نژاد خیلی شفاف می‌شود گفت که درآمدهای نفتی به جای اینکه سر از بازارهای توسعه و تکنولوژی صنعت نفت ایران در بیاورد، در جاهایی هزینه شد که بتواند استمرار نگاه حاکم بر دولت را توجیه کند و باعث شود که قشری که از این درآمدها در حال استفاده هستند، در طولانی مدت با نگاه به کسب این درآمدها، باعث ادامه راه دولت حاکم شوند.

او همچنین می‌گوید اتفاقی که در تمام دولت‌های ایران افتاده این است که هیچ تأثیری در فرآیند جهانی‌سازی نه در منطقه و نه در دنیا داشته‌ایم. شریفی‌نیا، همچنین از الگوی تحریمی کشورمان در طول دوره‌های مختلف صحبت می‌کند و می‌گوید که وحشتناک‌ترین حالتش را در دوره فعلی داریم. او درباره گذار از این دوره صحبت می‌کند و مدعی می‌شود که می‌توانیم در فرآورده فروشی در منطقه بازارهای جدیدی را برای کشورمان تعریف کنیم.

چرایی شکل‌گیری صندوق ذخیره ارزی و اینکه چرا شرکت‌های نفتی معتبر چرا نتوانستند برای بلندمدت برنامه‌ریزی کنند؟ الگوی تحریمی کشورمان در طول دوره‌های مختلف و میزان وابستگی دولت‌های مختلف به نفت از جمله موضوعات دیگری است که در این قسمت از برنامه «فرآیند» درباره آن صحبت می‌شود.